صرافی غیرمتمرکز چیست و چه تفاوتی با صرافی متمرکز دارد؟
اگرچه صرافیهای متمرکز (CEX) در حال حاضر بر فعالیتهای معاملاتی ارزهای دیجیتال غالب هستند، اما محبوبیت صرافی های غیرمتمرکز (DEX) روزبهروز در حال افزایش است. صرافی غیرمتمرکز با تکیه بر قراردادهای هوشمند خودکار، انجام معاملات همتابههمتا و بدون واسطه را تسهیل میکنند.
صرافی متمرکز هم بهعنوان یک شخص ثالث بین خریدار و فروشنده وارد عمل میشود. بیشتر تراکنشهای ارزهای دیجیتال در صرافیهای متمرکز انجام میگیرد، چون قابلیت اطمینان بیشتری دارند.
در اینجا این پرسش ممکن است برای شما به وجود آید که کدام صرافی بهتر است؟ اجازه دهید ابتدا به معرفی این صرافیهای ارز دیجیتال و آشنایی با نحوه کار آنها بپردازیم و مزایا و معایب هر یک را بررسی کنیم، سپس آنها را با هم مقایسه خواهیم کرد.
صرافی غیرمتمرکز چیست؟
صرافی های غیرمتمرکز (Decentralized Exchange)، برنامههای غیرمتمرکز مستقل (DApps) و پلتفرمهای آنلاینی هستند که به خریداران یا فروشندگان ارزهای دیجیتال اجازه میدهند بدون هیچ واسطهای معاملات کریپتو خود را انجام دهند.
صرافیهای غیرمتمرکز بهجهت رفع نیاز به هر مرجع و سازمانی برای نظارت و تأیید معاملات انجامشده، به وجود آمدند. این صرافیها از طریق قراردادهای هوشمند و بازارسازان خودکار، معاملات را اداره میکنند و این موضوع باعث میشود که «همتابههمتا» باشند.
صرافی های غیرمتمرکز چگونه کار میکند؟
DEXها اجازه مبادلات بین فیات و کریپتو را نمیدهند. در عوض، بهطور انحصاری توکنهای ارزهای دیجیتال را با دیگر توکنها معامله میکنند.
صرافی های غیرمتمرکز تنها مجموعهای از قراردادهای هوشمند هستند برترین استخرهای نقدینگی که قیمت ارزهای دیجیتال مختلف را به صورت الگوریتمی تعیین کرده و از «استخرهای نقدینگی» استفاده میکنند تا انجام معاملات سادهتر شود. تراکنشهای DEX به طور مستقیم بر روی بلاک چین قرار میگیرند.
این صرافیها اغلب بر اساس کد منبع باز (Open Source) ساخته میشوند، به این معنی که علاقهمندان میتوانند نحوه عملکرد آنها را ببینند. همچنین توسعهدهندگان میتوانند کدهای برنامهنویسیشده را برای ایجاد پروژههای رقیب جدید بررسی کنند.
صرافی متمرکز چیست؟
یک صرافی متمرکز، سایت یا اپلیکیشنی است که در آن افراد میتوانند ارزهای دیجیتال و توکنهای فهرستشده در آن صرافی را بخرند، بفروشند یا معامله کنند.
این صرافیها، ارزهای دیجیتال کاربران را در کیف پولهای متصل به اینترنت که توسط صرافی کنترل میشوند، نگهداری میکنند. صرافی کلیدهای خصوصی شما را در اختیار دارد. اما میتوانید بعد از انجام معامله و یا خرید رمز ارز، آنها را به کیف پول ارز دیجیتال شخصی خود منتقل کنید.
استفاده از صرافیهای متمرکز برای تازهواردها بسیار آسان است و آنها اغلب میتوانند معاملات سریع را ارائه دهند، چون وابسته به زیرساخت بلاک چین نیستند.
صرافیهای متمرکز چگونه کار می کنند؟
فرض کنید میخواهید مقداری بیت کوین بخرید. میتوانید به صرافی مراجعه کنید، با ارائه برخی از مشخصات بانکی و اطلاعات شناسایی ثبت نام و مقداری پول نقد واریز کنید. صرافی قیمت را بر اساس «دفتر سفارش» به شما اعلام میکند و شما میتوانید معامله خود را انجام دهید.
صرافی بیت کوینهای خریداریشده را در حساب شما نشان میدهد و میتوانید با توکنهای دیگر در صرافی، برترین استخرهای نقدینگی آنها را معامله کنید. در صرافی متمرکز، هر معاملهای که انجام میدهید، مانند مبادله بیتکوین با اتریوم، در یک بلاک چین انجام نمیشود، بلکه در پایگاه داده صرافی انجام خواهد شد.
مزایا و معایب صرافی غیرمتمرکز چیست؟
صرافی های غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال به کاربران این امکان را میدهد تا بدون نیاز به شخص ثالث تراکنشهای همتابههمتا را انجام دهند. با این حال، در صرافیهای غیرمتمرکز نمیتوان ارزهای فیات را با ارزهای دیجیتال معامله کرد.
مزایای صرافی های غیرمتمرکز
ناشناس بودن: برخلاف صرافیهای متمرکز ارزهای دیجیتال که مشتریان را ملزم میکند تا هنگام افتتاح حساب، اطلاعاتی از جمله احراز هویت یا جزئیات مربوط به مشتری را تکمیل کنند، صرافیهای غیرمتمرکز ناشناس هستند و حریم خصوصی کاملی را ارائه میدهند.
بدون خطر هک شدن: صرافیهای غیرمتمرکز گزینه خوبی برای سرمایهگذارانی است که نگران ریسک هک شدن صرافی هستند. کاربران صرافیهای غیرمتمرکز نیازی به انتقال داراییهای خود به شخص ثالث ندارند و این خطر هک شدن را کاهش میدهد.
جلوگیری از دستکاری بازار: از آنجایی که تعامل در صرافیهای غیرمتمرکز به صورت همتابههمتا است، شرکت کنندگان کریپتو از دستکاری بازار محافظت میشوند.
معایب صرافی های غیرمتمرکز
نبود پرداختهای فیات: شاید بزرگترین نقطه ضعف صرافی غیرمتمرکز این باشد که آنها اجازه مبادله ارزهای فیات را با ارزهای دیجیتال نمیدهند. کاربرانی که ارزهای رمزنگاریشده را در اختیار ندارند یا میخواهند فرصتی برای نقد کردن ارزهای دیجیتال خود داشته باشند، تراکنش با استفاده از صرافیهای غیرمتمرکز را ناخوشایند میدانند.
پیچیدگی: صرافیهای متمرکز پلتفرمهای خود را برای انجام تراکنشها با ویژگیهایی کاربرپسند ارائه میدهند. اما صرافیهای غیرمتمرکز فرآیند پیچیدهتری دارند. بهعنوان مثال، اگر کاربر رمزعبور خود را فراموش کند، روشهای پیچیدهای برای بازیابی آن وجود دارد که ممکن است برای مبتدیان دشوار باشد.
نقدینگی: صرافیهای غیرمتمرکز اغلب در زمینه نقدینگی با مشکل مواجه میشوند، چون برخلاف صرافیهای متمرکز، نقدینگی آنها بهشدت به تعداد کاربرانی که روی پلتفرم معامله میکنند، وابسته است. آنها همچنین اغلب به هیچ صندوقی دسترسی ندارند که بتوانند برای تسهیل مبادلات از آن استفاده کنند. اما خوشبختانه، فضای مالی غیرمتمرکز (DeFi) راه حلی برای این موضوع از طریق استخرهای نقدینگی ارائه کرده که صرافیهای غیرمتمرکز میتوانند از آنها بهره ببرند.
صرافی متمرکز چه مزایا و معایبی دارد؟
همانطور که از نام آن پیداست، صرافیهای متمرکز ارزهای دیجیتال بهعنوان یک شخص ثالث بین خریدار و فروشنده عمل میکنند. بیشتر تراکنشهای ارزهای دیجیتال، در صرافیهای متمرکز انجام میشوند، چون قابلیت اطمینان بیشتری دارند. در ادامه مزایا و معایب این صرافی ها را بررسی میکنیم.
مزایای صرافی های متمرکز
کاربرپسند: برخلاف استفاده از کیف پولهای ارز دیجیتال و انجام تراکنشهای همتابههمتا که میتواند پیچیده و دست و پا گیر باشد، صرافیهای متمرکز ارزهای دیجیتال رابط کاربری دوستانه و پلتفرمهایی ساده برای استفاده دارند که انجام تراکنشها را در هر مکان و زمانی راحت میکند.
قابل اعتماد: هنگام صحبت در مورد ارزهای دیجیتال، قابلیت اطمینان یک نگرانی مهم برای سرمایهگذاران و معاملهگران است. اینجاست که صرافیهای متمرکز با ایجاد یک لایه امنیتی اضافی و قابلیت اطمینان در تراکنشها و معاملات، یک مزیت را به وجود میآورند. آنها این کار را با تسهیل معامله از طریق پلتفرمهای توسعهیافته و متمرکز انجام میدهند، درست مانند بسیاری از بازارهای بورس در سراسر جهان.
معایب صرافی های متمرکز
ریسک هک شدن: از آنجایی که صرافیهای متمرکز توسط شرکتهایی اداره میشوند که مسئولیت داراییهای مشتریان خود را بر عهده دارند، به شدت در معرض خطر هک شدن یا خطر امنیت سایبری هستند.
کارمزد تراکنش: صرافیهای متمرکز درصدی از تراکنش را بهعنوان کارمزد برای خدماتی که ارائه میدهند، دریافت میکنند. حتی اگر مالیات هنگام انجام معاملات در ارزهای دیجیتال اعمال نشود، هزینههای دریافتشده توسط صرافیهای متمرکز هزینههای مالی مهمی را تشکیل میدهند.
صرافی غیرمتمرکز و متمرکز چه تفاوتی دارند؟
تا به اینجای مقاله با صرافیهای متمرکز و غیرمتمرکز آشنا شدیم. مزایا و معایب هر یک را هم توضیح دادیم. برای مقایسه بهتر، تفاوتهای این دو صرافی را در قالب یک جدول بررسی خواهیم کرد.
با مقایسه این دو صرافی، میتوانید به پاسخ پرسشی که در ابتدای مقاله عنوان شد برسید.
صرافی متمرکز | صرافی غیرمتمرکز | تفاوتها |
برای جلوگیری از هکرها باید تدابیر امنیتی بسیار سختی داشته باشید. | هیچ شانسی برای هک یا هر گونه خطر امنیتی دیگر وجود ندارد. | امنیت |
بسیار محبوب | هنوز چندان محبوب نیستند. | محبوبیت |
امکانات زیادی برای ارائه دارد. | صرافی های غیرمتمرکز امکانات زیادی برای ارائه ندارند. | ویژگیها و امکانات |
نقدینگی بالا | نقدینگی پایین | نقدینگی |
سفارشات در کمتر از یک ثانیه اجرا میشوند. | اجرای سفارشات بیشتر طول میکشد. | سرعت |
صرافی های متمرکز تنظیم شده و از انطباق پیروی می کنند. آنها نیاز به مجوز از مقامات دارند. | تنظیم DEX ها به این راحتی نیست و نیازی به مجوز از نهادهای نظارتی ندارند. | قوانین |
کنترل در دست پلت فرم است. | کاربران کنترل این تبادل را در دست دارند | کنترل |
بیشتر صرافیهای متمرکز برای انجام تراکنشها کارمزد دریافت میکنند. | در مورد صرافیهای غیرمتمرکز کارمزد بسیار پایین است و یا کارمزدی دریافت نمیشود. | کارمزد |
بهترین صرافی های متمرکز و غیرمتمرکز کدامند؟
در حال حاضر، صرافیهای متمرکز و غیرمتمرکز زیادی فعالیت میکنند که ما در اینجا معروفترین آنها را لیست کردهایم.
از بین صرافی های غیرمتمرکز میتوان به صرافیهای زیر اشاره کرد.
- یونیسواپ (Uniswap)
- سوشیسواپ (Sushiswap)
- پنکیکسواپ (PancakeSwap)
- توکنلون (Tokenlon)
- ونوس (Venus)
- کایبرسواپ (KyberSwap)
- واناینچ (1inch Exchange)
- اوپنسی (OpenSea)
- صرافی dYdX
- سروم (Serum)
- پنگولین (Pangolin)
- کوئیک سواپ (Quickswap)
- ریدیوم (Raydium)
- اسپوکیسواپ (Spookyswap)
- تریدرجو (Traderjoe)
- کرو فایننس (Curve finance)
بهترین صرافی های متمرکز هم در زیر لیست کردهایم.
- بایننس (Binance)
- کوینبیس (Coinbase)
- صرافی FTX
- کراکن (Kraken)
- کوکوین (Kucoin)
- هیوبی گلوبال (Huobi Global)
- گیت (GTE.IO)
- بیتفینکس (Bitfinex)
- بیتاستمپ (Bitstamp)
- بیتفلایر (bitFlyer)
- بایبیت (Bybit)
- جمینی (Gemini)
در یک نگاه
صرافی های غیرمتمرکز به کاربران اجازه میدهند ارزهای دیجیتال را بدون نظارت شخص ثالث خرید و فروش کنند. اگرچه تمرکززدایی کامل هنوز واقعیت ندارد، اما صرافی غیرمتمرکز سطوح مختلفی از امنیت، حریم خصوصی و کارایی را به سرمایهگذاران ارائه میدهد.
در حالی که یک صرافی متمرکز کاربرپسندتر و از نظر تئوری ایمنتر است، یک صرافی غیرمتمرکز فناوری جدیدی است که به احتمال زیاد در آینده به یک استاندارد تبدیل خواهد شد. گرچه این صرافیها هنوز مشکلات و معایبی دارند که با کمک DeFi در طول زمان ممکن است رفع شوند.
استخر لیکوییدیتی چیست و چگونه کار میکند؟
استخر لیکوییدیتی یا به اصطلاح استخر نقدینگی، مجموعهای از توکن ها(تفاوت توکن و کوین چیست ؟) هستند که در قراردادهای هوشمند قفل میشوند. این استخرهای توکنها برای تسهیل مبادلات رمزارزهای دیجیتال و تامین نقدینگی در بسیاری از صرافیهای غیرمتمرکز مورد استفاده قرار میگیرند.
استخر لیکوییدیتی چیست؟
استخرهای نقدینگی یا لیکوییدیتی برای استارت آپ هایی که پیشنهادات اولیه DEX (IDO) را در صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) دریافت می کنند یا تریدرهای ارزهای دیجیتال، ضروری هستند. استخرهای لیکوییدیتی در واقع مکانهای مجازی هستند که در آنها معاملات انجام می شود و شرکت ها کسب درآمد می کنند.
به طور کلی استخر لیکوییدیتی به مجموعهای از وجوه یا توکنها گفته میشود که در یک قرارداد هوشمند قفل شده و یک برنامه بر اساس توافقات خریدار و فروشنده اجرا میکند. این استخر با ارائه نقدینگی به کاربران، معاملات ارزهای دیجیتال را امکان پذیر میکند.
نقدینگی به سهولت مبادله یک توکن با دیگری اشاره دارد که با توجه به میزان مبادله رمزارزهای دیجیتال امروزه برای پلتفرم مالی غیرمتمرکز (DeFi) ضروری است.
استخرهای لیکوییدیتی چگونه کار میکنند؟
استخرهای لیکوییدیتی (نقدینگی) با استفاده از سیستم بازارساز خودکار (AMM) ، پایه اصلی DEX را تشکیل می دهند. همانطور که گفتیم لیکوییدیتی پول یا استخر نقدینگی مجموعه ای از وجوه است که توسط ارائه دهندگان نقدینگی به یک قرارداد هوشمند سپرده می شود، اما سوال اصلی این است که این استخرها چگونه کار میکنند؟
یک استخر لیکوییدیتی از 2 ارز دیجیتال یا توکن تشکیل شده است. استخرها بازارهای مختلفی را برای یک جفت توکن ایجاد می کنند. ایجاد کننده هر استخر جدید قیمت شروع آن دارایی را تعیین می کند. اما اگر این قیمت برای استخر مطابق با بازار جهانی ارزهای دیجیتال نباشد، ارائه دهنده نقدینگی میتواند سرمایه خود را از دست بدهد. حفظ توکن ها در راستای قیمت های بازار، زیرا ارائه دهندگان بیشتر وجوهی را به استخر اضافه می کنند.
از آنجایی که استخر نقدینگی سوآپ توکن ها را تسهیل می کند، قیمت توکن ها بر اساس یک الگوریتم قیمت گذاری تنظیم می شود. هر مجموعه استخر لیکوییدیتی (نقدینگی) ممکن است از الگوریتم خاص خود برای محاسبه ارزش استفاده کند. این الگوریتم تضمین میکند که استخر بدون توجه به اندازه یک معامله، همیشه نقدینگی دارد که اینها اغلب بازارسازان خودکار (AMM) نامیده می شوند.
به طور معمول نسبت توکن بر قیمت در استخرهای لیکوییدیتی حاکم است. به عنوان مثال، در یک استخر DAI/ETH، اگر شخصی DAI را بخرد، حجم ETH افزایش مییابد که باعث افزایش قیمت برترین استخرهای نقدینگی DAI و کاهش قیمت ETH میشود. کل تغییر قیمت بر اساس میزان خرید و میزان تغییر استخر متفاوت خواهد بود. معمولاً استخرهای لیکوییدتی بزرگتر نوسانات کمتری را تجربه می کنند زیرا برای ایجاد تغییرات، نیاز به معاملات و خریدهای بسیار بزرگ دارند. ارائه دهندگان نقدینگی نیز از کارمزد تراکنش خرید و فروش کاربران، از استخر لیکوییدیتی کسب درآمد می کنند. این کارمزدهای تراکنش به استخر باز می گردد تا ارزش توکن ها را بیشتر کند و به رشد استخر کمک کند.
آیا استخر لیکوییدیتی پولها سودآور هستند؟
شرکت در استخرهای نقدینگی می تواند سودآور باشد. کاربرانی که وجوهی را در یک استخر نقدینگی قرار می دهند، از کارمزد معاملات بر اساس درصد استخر نقدینگی که دارند، کسب درامد می کنند.
استخرهای لیکوییدیتی چگونه کسب درامد می کنند؟
هنگامی که یک سرمایه گذار نقدینگی را به یک استخر عرضه می کند، آن فرد با اجازه دادن به دیگران برای استفاده از آن نقدینگی برای معاملات، درآمد کسب می کند و سرمایه گذار تامین کننده برترین استخرهای نقدینگی نقدینگی درصدی از هر معامله را به دست می آورد.
استخرهای لیکوییدیتی چگونه بر قیمت توکنها تأثیر می گذارند؟
استخرهای نقدینگی یا لیکوییدیتی پولها ارتباط مستقیمی با قیمت ارزهای دیجیتال و حجم آنها دارند، بنابراین بر قیمت توکن ها و همچنین حجم معاملات تأثیر می گذارند. توکنهایی که نقدینگی بالاتری دارند، حجم معاملات بالاتر و نوسانات کمتری دارند، در حالی که توکنهای با نقدینگی کم یا بدون نقدینگی، نوسان بیشتری دارند.
مزایای استخر لیکوییدیتی
- استخرهای لیکوییدیتی اطمینان حاصل می کنند که نقدینگی کافی برای برآورده کردن پروتکل های DeFi وجود دارد.
- همه افراد می توانند نقدینگی این استخرها را تامین کنند.
- امکان کسب درامد برای همه افراد را فراهم می کند.
- کسب یک توکن حاکمیتی می تواند حق رای برای نظارت بر تصمیم گیری در مورد استخر را فراهم کند.
- کاربران امکان کنترل دارایی های دیجیتال خود را دارند.
چرا استخرهای لیکوییدتی مهم هستند؟
AMMها از استخرهای نقدینگی برای تسهیل معاملات در DEXها استفاده کرده و در عین حال مشوق هایی را برای ارائه دهندگان نقدینگی برای تعهد دارایی های خود به استخرهای نقدینگی ارائه می کنند. توکن های ارائه شده توسط ارائه دهندگان نقدینگی نیاز به واسطه های شخص ثالث را از بین می برد و داراییهای دیجیتال بیشتر در یک استخر لیکوییدیتی به وضوح نشان دهنده توانایی استخر برای ارائه نقدینگی بهتر است که در نتیجه میتوان گفت، استخرهای نقدینگی یا لیکوییدیتی پولها میتوانند مبادله رمز ارزها را در صرافیهای غیرمتمرکز را تسهیل کنند.
بهترین استخر لیکوییدیتی 2022
از آنجایی برترین استخرهای نقدینگی که استخرهای نقدینگی جایگزین اثبات شدهای برای مدل های سنتی بازار مبتنی بر AMM هستند، در بسیاری از زمینه ها کاربرد پیدا دارند. در ادامه به معرفی برخی از مهمترین و بهترین لیکوییدیتی پولهای ۲۰۲۲ میپردازیم.
-
؛ یکی از بهترینها در فهرست استخرهای نقدینگی با توجه به حجم معاملات آن است. Uniswap دارای مزیت رقابتی است که یک صرافی منبع باز را راه اندازی می کند. صرافی منبع باز می تواند به هر فردی در راه اندازی استخرهای نقدینگی جدید برای هر توکن بدون هیچ کارمزدی کمک کند. یکی دیگر از ویژگیهای مهم Uniswap به عنوان یکی از بهترین استخرهای نقدینگی کارمزد مبادله 0.3 درصدی آن است.
- Blancer؛ این استخر نقدینگی مبتنی بر اتریوم است و همچنین به عنوان مدیر پورتفولیوی غیرحضوری و حسگر قیمت عمل می کند. کاربران در این استخر از انعطاف پذیری سفارشی کردن استخرها در کنار کسب کارمزد معاملاتی با کم کردن یا اضافه کردن نقدینگی لذت می برند. این استخر نقدینگی از ادغام استخرهای خصوصی، هوشمند یا اشتراکی پشتیبانی می کند. صاحبان استخر نقدینگی تنها می توانند اختیار کامل برای ارائه نقدینگی و تنظیم پارامترها در کنار ایجاد تغییرات در استخر خصوصی داشته باشند.
- Bancor ؛ Bancor یکی از بهترین استخر لیکوییدیتی در سال 2022 است که بر اساس اتریوم است. این پلتفرم از روش های الگوریتمی بازارسازی با توکن های هوشمند استفاده می کند و نقدینگی را در کنار قیمت گذاری دقیق ارائه می دهد. Bancor یک نسبت ثابت را بین توکن های برترین استخرهای نقدینگی مختلف متصل در کنار اعمال تغییرات در عرضه توکن ها حفظ می کند. استخر نقدینگی Bancor Relay استیبل کوین Bancor را معرفی می کند که به حل مشکلات مربوط به نوسانات در نقدینگی کمک می کند. این استخر همچنین نیاز به توکنهای بومی برای وابستگی به BNT را از بین میبرد. بنابراین، از استخرهای نقدینگی با توکن های BNT، توکن های ETH یا EOS و استیبل کوین USDB پشتیبانی می کند.
- Convexity؛ این استخر، یک استخر غیرمتمرکز نقدینگی است که پایه ای کلی برای توکن ها یا قراردادهای اختیار معامله رمزگذاری شده ERC-20 ارائه می دهد. این پروتکل از کاربران در ایجاد قراردادهای اختیاری وثیقه و به دنبال فروش آنها به عنوان توکن پشتیبانی می کند. پلتفرم Convexity نسبتاً جدید است و تسهیلات بیمه نقدینگی، تضمین امنیت و اطمینان را برای تامین کنندگان نقدینگی و معامله گران جدید فراهم می کند.
- DeversiFi؛ این استخر نیز یکی از سریعترین استخرهای نقدینگی ارزهای دیجیتال است. این صرافی غیرمتمرکز بالاترین تراکنش در هر ثانیه را ارائه می دهد که تا 9000 تراکنش متغیر است. DeversiFi از یک موتور مقیاسبندی لایه 2 برای ارائه سرعت تراکنش بالای خود استفاده میکند. قابلیت های قابل توجه DeversiFi شامل پشتیبانی از ادغام نقدینگی در کنار کارمزدهای مبادله ای نزدیک به صفر به دلیل سرعت تراکنش است.
راستی! برای دریافت مطالب جدید در کانال تلگرام یا پیج اینستاگرام عضو شوید.
بازارساز خودکار (AMM) چیست؟
بازارسازان خودکار (AMM) کاربران را تشویق میکنند تا در ازای سهمی از کارمزد تراکنش و توکنهای رایگان، به ارائه دهندگان نقدینگی تبدیل شوند.
بازارساز خودکار
هنگامی که Uniswap در سال 2018 راه اندازی شد، اولین پلتفرم غیرمتمرکز بود که با موفقیت از سیستم سازنده بازار خودکار (AMM) بهره میبرد.
یک بازارساز خودکار (AMM) پروتکل زیربنایی است که تمام صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) را تغذیه میکند. صرافیهای غیرمتمرکز به کاربران کمک میکنند تا با اتصال مستقیم و بدون واسطه، کاربران ارزهای دیجیتال را مبادله کنند. به عبارت سادهتر، بازارسازان خودکار، مکانیسمهای معاملاتی مستقلی هستند که نیاز به مبادلات متمرکز و تکنیکهای بازارسازی مرتبط را از بین میبرند. در این مقاله، نحوه عملکرد این بازارسازان خودکار (AMM) را بررسی خواهیم کرد.
- بیشتر بخوانید: DeFi چیست و چه تفاوتی با CeFi دارد؟
اما در ابتدا اجازه دهید نگاهی به بازارسازان بیاندازیم.
بازارساز چیست؟
یک بازارساز فرآیند مورد نیاز برای تأمین نقدینگی جفتهای معاملاتی در صرافیهای متمرکز را تسهیل میکند. یک صرافی متمرکز بر عملیات معاملهگران نظارت میکند و یک سیستم خودکار ارائه میدهد که تضمین میکند سفارشات معاملاتی مطابقت دارند. به عبارت دیگر، وقتی معاملهگر A تصمیم میگیرد 1 بیت کوین را به قیمت روز بخرد، صرافی اطمینان حاصل میکند که معاملهگر B را پیدا خواهد کرد که او نیز مایل باشد 1 بیت کوین را نرخ ارز ترجیحی معاملهگر A خریداری کند. به این ترتیب، صرافی متمرکز، کم و بیش واسطهی بین معاملهگر A و معاملهگر B است. وظیفهی آن این است که فرآیند را تا حد امکان بدون نقص انجام دهد و سفارشهای خرید و فروش کاربران را در زمان کوتاهی مطابقت دهد.
بنابراین، اگر صرافی نتواند منطبقات مناسب را برای سفارشات خرید و فروش به صورت آنی پیدا کند، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
در چنین سناریویی میگوییم نقدینگی داراییهای مورد نظر کم است.
نقدینگی از نظر معاملاتی به این موضوع اشاره دارد که چگونه میتوان یک دارایی را به راحتی خرید و فروش کرد. نقدینگی بالا نشان میدهد که بازار فعال است و معاملهگران زیادی در حال خرید و فروش یک دارایی خاص هستند. برعکس، نقدینگی کم به این معنی است که فعالیت کمتری وجود دارد و خرید و فروش دارایی دشوارتر است.
زمانی که نقدینگی کم است، لغزشها رخ میدهند. به عبارت دیگر، قیمت یک دارایی در نقطه اجرای معامله، قبل از تکمیل معامله، به میزان قابل توجهی تغییر میکند. این اتفاق اغلب در بازار کریپتو رخ میدهد. از این رو، صرافیها باید اطمینان حاصل کنند که معاملات به صورت آنی انجام شوند تا لغزش قیمتها کاهش یابد.
برای دستیابی به یک سیستم معاملاتی سیال، صرافیهای متمرکز به معاملهگران حرفهای یا مؤسسات مالی برای تأمین نقدینگی برای جفتهای معاملاتی متکی هستند. این نهادها برای مطابقت با سفارشهای معاملهگران خردهفروش، چندین سفارش پیشنهادی ایجاد میکنند. با این کار، صرافی میتواند اطمینان حاصل کند که طرف مقابل برای همه معاملات همیشه در دسترس است. در این سیستم تأمین کنندگان نقدینگی نقش بازارسازان را بر عهده میگیرند. به عبارت دیگر بازارسازان فرِآیند مورد نیاز برای تأمین نقدینگی جفتهای معاملاتی را تسهیل میکنند.
بازارساز خوکار یا AMM چیست؟
برخلاف صرافیهای متمرکز، صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) به دنبال ریشه کن کردن تمام فرآیندهای میانی درگیر در معاملات کریپتو هستند. آنها از سیستمهای تطبیق سفارش یا زیرساختهای نگهبانی پشتیبانی نمیکنند (که در آن صرافی همهی کلیدهای خصوصی کیف پول را در اختیار دارد). به این ترتیب، صرافیهای غیرمتمرکز به کاربران خود استقلال بیشتری میدهند به طوری که کاربران میتوانند معاملات را مستقیماً از کیف پولهایی که در آن کلید خصوصی در کنترل خود فرد است، آغاز کنند.
- بیشتر بخوانید: کیف پول ارز دیجیتال چیست؟
همچنین صرافیهای غیرمتمرکز، سیستمهای تطبیق سفارش و دفترهای سفارش را با پروتکلهای مستقلی به نام AMM جایگزین میکنند. این پروتکلها از قراردادهای هوشمند برای تعیین قیمت داراییهای دیجیتال و تأمین نقدینگی بهره میبرند. در اینجا پروتکل، نقدینگی را در قراردادهای هوشمند جمع میکند. در اصل، کاربران از نظر فنی با طرف مقابل معامله نمیکنند، در عوض آنها در مقابل نقدینگی قفل شده در قراردادهای هوشمند معامله میکنند. این قراردادهای هوشمند، معمولاً به عنوان استخر نقدینگی شناخته میشوند.
شایان ذکر است، تنها افراد یا شرکتهای با ارزش خالص میتوانند نقش تأمین کننده نقدینگی را در مبادلات سنتی بر عهده بگیرند. در مورد بازارسازان خودکار، هر نهادی میتواند تا زمانی که الزامات کدگذاری شده در قرارداد هوشمند را برآورده کند، ارائه دهندهی نقدینگی باشد. نمونههایی از بازارسازان خودکار (AMM) عبارتند از Balancer ،Uniswap و Curve.
بازارسازان خودکار (AMM) چگونه کار میکنند؟
دو نکته مهم وجود دارد که باید ابتدا در مورد AMM بدانید:
جفتهای معاملاتی که معمولاً در یک صرافی متمرکز مییابید، به عنوان «استخر نقدینگی» منحصر در AMM وجود دارند. برای مثال اگر میخواهید اتر (ETH) را با تتر (USDT) معامله کنید، باید یک استخر نقدینگی ETH/USDT پیدا کنید.
هر کسی میتواند به جای استفاده از بازارسازان اختصاصی، نقدینگی این استخرها را با سپردهگذاری هر دو دارایی ارائه شده در استخر، تأمین کند. به عنوان مثال، اگر میخواهید یک ارائه دهنده نقدینگی برای استخر ETH/USDT شوید، باید نسبت از پیش تعیین شده مشخصی از ETH و USDT را واریز نمایید.
برای اطمینان از اینکه نسبت داراییها در استخرهای نقدینگی تا حد امکان متعادل باقی میماند و برای از بین بردن اختلاف قیمت گذاری داراییهای ادغام شده، AMM از معادلات ریاضی از پیش تعیین شده استفاده میکند. برای مثال، Uniswap و بسیاری دیگر از پروتکلهای مبادله DeFi از یک معادله x*y=k ساده برای تنظیم رابطه ریاضی بین داراییهای خاص موجود در استخرهای نقدینگی استفاده میکنند.
در اینجا x نشاندهنده مقدار دارایی A است، y نشاندهنده مقدار دارایی B است و k یک ثابت است.
در اصل، استخرهای نقدنگی Uniswap همیشه حالتی را حفظ میکنند که به موجب آن ضرب قیمت دارایی A و قیمت B همیشه با همان عدد برابر است.
برای درک اینکه چگونه این روش کار میکند، اجازه دهید از استخر نقدینگی ETH/USDT به عنوان نمونه استفاده کنیم. وقتی ETH توسط معاملهگران خریداری میشود، USDT را به استخر اضافه میکنند و ETH را از آن حذف میکنند. این اتفاق باعث میشود که مقدار ETH در استخر کاهش یابد که به نوبه خود باعث افزایش قیمت ETH به منظور تحقق اثر تعادل x*y=k خواهد شد. در مقابل، چون USDT بیشتری به استخر اضافه شده است، قیمت USDT کاهش مییابد. هنگامی که USDT خریداری میشود، این اتفاق برعکس رخ خواهد داد. قیمت ETH در استخر کاهش مییابد در حالی که قیمت USDT افزایش خواهد داشت.
هنگامی که سفارشهای بزرگ در AMM ثبت میشوند و مقدار قابل توجهی از موجودی یک توکن حذف یا به استخر اضافه میشود، میتواند باعث ایجاد اختلافات قابل توجهی بین قیمت دارایی در استخر و قیمت بازار آن (قیمتی که با آن در چندین صرافی معامله میشود) ظاهر شود. به عنوان مثال قیمت بازار اتریوم ممکن است 1500 دلار باشد، اما در یک استخر، این امکان وجود دارد که به 1200 دلار نیز برسد زیرا شخصی مقدار قابل توجهی اتریوم را به یک استخر اضافه کرده تا توکن دیگری را حذف کند.
این بدان معناست که ETH با تخفیف در استخر معامله میشود و فرصت خوبی برای آربیتراژ فراهم شده است. تجارت آربیتراژ، استراتژی یافتن تفاوت بین قیمت یک دارایی در مبادلات متعدد است. در آربیتراژ شما یک دارایی را در یک پلتفرمی که قیمت آن دارایی در آن پایینتر است خریداری میکنید و سپس آن را در پلتفرمی دیگر با قیمت بالاتر به فروش میرسانید.
برای AMM، معاملهگران آربیتراژ انگیزه مالی دارند تا داراییهایی را بیابند که با تخفیف در استخرهای نقدینگی معامله میشوند و آنها را خریداری کنند تا زمانی که قیمت دارایی مطابق با قیمت بازار آن بازگردد.
به عنوان مثال، اگر قیمت اتریوم در استخر نقدینگی در مقایسه با نرخ ارز آن در سایر بازارها پایین باشد، معاملهگران آربیتراژ میتوانند با خرید ETH در استخر با نرخ پایینتر و فروش آن با قیمت بالاتر در مبادلات خارجی از این مزیت استفاده کنند. با هر معامله، قیمت اتریوم به تدریج بهبود مییابد تا زمانی که با نرخ استاندارد بازار مطابقت پیدا کند.
توجه داشته باشید که فرمول x*y=k که برای Uniswap است تنها یکی از فرمولهای ریاضی است که امروزه توسط بازارسازان خودکار استفاده میشود. به عنوان مثال، Balancer از شکل بسیار پیچیدهتری از رابطه ریاضی استفاده میکند که به کاربران اجازه میدهد تا 8 دارایی دیجیتال را در یک استخر نقدینگی واحد ترکیب کنند. از سوی دیگر، Curve از یک فرمول ریاضی مناسب برای جفت کردن استیبل کوینها یا داراییهای مشابه استفاده میکند.
نقش تأمین کنندگان نقدینگی در AMM
همانطور که قبلاً بحث شد، بازارسازان خودکار (AMM) برای عملکرد صحیح نیاز به نقدینگی دارند. استخرهایی که بودجه کافی ندارند، در معرض لغزش خواهند بود. برای کاهش لغزشها، بازارسازان خودکار (AMM) کاربران را تشویق میکنند که داراییهای دیجیتال را در استخرهای نقدینگی سپردهگذاری کنند تا سایر کاربران بتوانند با این وجوه معامله کنند. به عنوان انگیزه، پروتکل به ارائه دهندگان نقدینگی (LPs) با کسری از کارمزد پرداخت شده در تراکنشهای انجام شده در استخر، پاداش میدهد. به عبارت دیگر، اگر سپرده شما نشان دهنده 1 درصد از نقدینگی قفل شده در یک استخر باشد، یک توکن LP دریافت خواهید کرد که نشان دهنده 1 درصد از کارمزد تراکنش برای 1 درصد انباشه آن استخر است. هنگامی که یک ارائه دهنده نقدینگی میخواهد از استخر خارج شود، توکن LP خود را بازخرید میکند و سهم خود را از کارمزد تراکنش دریافت خواهد کرد.
علاوه بر این، بازارسازان خودکار، توکنهای حاکمیتی را برای LP و همچنین معاملهگران صادر میکنند. همانطور که از نام آن پیداست، یک توکن حاکمیتی به دارنده این اجازه را خواهد داد تا در مورد مسائل مربوط به حاکمیت و توسعه پروتکل AMM حق رأی داشته باشد.
استخر لیکوییدیتی چیست؟ لزوم استفاده از استخرهای نقدینگی
استخر لیکوییدیتی یا « Liquidity Pools» که به آن استخر نقدینگی نیز میگویند، در واقع استخرهایی از توکنها هستند که در یک قرارداد هوشمند قفل شدهاند. آنها برای تسهیل تبادل ارزها مورد استفاده قرار میگیرند و بطور گسترده توسط برخی از صرافیهای غیرمتمرکز استفاده میشوند.
حتما شما هم در زمینه استخرهای نقدینگی سوالهایی از قبیل استخر لیکوییدیتی چیست ؟ چطور کار میکند؟ و چرا ما حتی در امور مالی غیرمتمرکز به آنها نیاز داریم؟ ما در این مقاله تمام این موارد را بررسی خواهیم کرد.
استخر لیکوییدیتی چیست؟
استخر لکوییدیتی مجموعهای از توکنهای قفل شده در قراردادهای هوشمند است که نقدینگی را در مبادلات غیرمتمرکز فراهم میکند. این استخرها تلاش میکنند تا مشکلات ناشی از عدم نقدینگی در سیستمهای مبادلات را کاهش دهند.
مبادلات غیرمتمرکزی که از منابع نقدینگی استفاده میکنند، همان مواردی هستند که از سیستمهای مبتنی بر بازارساز خودکار استفاده میکنند. در چنین سیستم عاملهای معاملاتی، دفتر سفارش سنتی با ذخیره نقدینگی از قبل تأمین شده، جایگزین میشود.
مزیت استفاده از استخرهای نقدینگی این است که نیازی به خریدار و فروشنده برای تصمیمگیری در مورد مبادله دو دارایی با قیمت معین نیست. در عوض از استخر نقدینگی که از قبل تأمین مالی شده استفاده میشود. به این ترتیب، معاملات در جفت ارزهایی با کمترین نقدینگی نیز انجام میشود البته به این شرط که یک استخر لیکوییدیتی به اندازه کافی بزرگ وجود داشته باشد.
وجوه موجود در استخرهای نقدینگی توسط کاربران تأمین میشود. این کاربران از طریق کارمزد معاملات بر اساس درصد استخر لیکوییدیتی، درآمد غیر فعال از سپرده خود کسب میکنند. یکی از اولین پروتکلهای استفاده از استخرهای لیکوییدیتی، « Bancor» بود، اما رفته رفته محبوبیت سیستم یونی سواپ «Uniswap» به طور گستردهای افزایش یافت.
برخی دیگر از صرافیهای معروف مانند «Balancer»، «Curve» و «SushiSwap» از استخرهای نقدینگی اتریوم استفاده میکنند. استخرهای نقدینگی این صرافیها دارای توکنهای « ERC-20» هستند.
استخر لیکوییدیتی چگونه کار میکند؟
در واقع یک استخر لیکوییدیتی منفرد، 2 توکن را در خود جای میدهد و هر استخر، بازار جدیدی را برای آن جفت توکن ایجاد میکند. DAI / ETH میتواند نمونه خوبی از استخر نقدینگی در یونی سواپ باشد.
وقتی یک استخر لیکوییدیتی جدید ایجاد میشود، اولین تأمینکننده نقدینگی، قیمت اولیه داراییهای موجود در مجموعه را تعیین میکند. وقتی نقدینگی به استخر عرضه میشود، تأمینکننده متناسب با میزان نقدینگی مورد نیاز خود، توکنهای ویژهای به نام توکنهای LP دریافت میکند. هنگامیکه معامله توسط استخر تسهیل میشود، سود به طور متناسب بین تمام دارندگان توکن LP توزیع خواهد شد. اگر تأمینکننده بخواهد نقدینگی اساسی خود را به علاوه هرگونه هزینه تعلق گرفته پس بگیرد، باید توکنهای LP خود را بفروشد.
هر مبادله توکنی که یک استخر لیکوییدیتی آن را تسهیل میکند، منجر به تعدیل قیمت با توجه به الگوریتم قیمتگذاری میشود. البته میزان حرکت قیمت، متناسب با اندازه استخر است و به میزان بزرگی معامله بستگی دارد. هرچه استخر در مقایسه با یک معامله بزرگتر باشد، تأثیر قیمت آن کاهش مییابد، بنابراین استخرهای بزرگ میتوانند معاملات بزرگتری را انجام دهند، بدون اینکه قیمت را بیش از حد جابهجا کنند.
مقایسه استخر لیکوییدیتی و ثبت سفارش
برای درک تفاوت استخرهای لیکوییدیتی، بیایید به بخش اصلی تجارت الکترونیک، یعنی ثبت سفارش، نگاهی بیندازیم. به زبان ساده، سفارشات ثبت شده مجموعهای از سفارشات باز در حال حاضر، برای یک بازار مشخص است. سیستمی که سفارشات را با یکدیگر منطبق میکند، موتور انطباق نامیده میشود. موتور انطباق هر ثبت سفارش را روی هسته اصلی متمرکز میکند و این سبب تسهیل مبادلات میشود.
معامله دیفای، شامل معاملات بصورت زنجیرهای است، بدون اینکه یک منبع مالی متمرکز وجود داشته باشد. این مسئله هنگام ثبت سفارش، مشکلاتی را به وجود میآورد. هر معامله با ثبت سفارش به هزینه نیاز دارد که این مسئله انجام معاملات را بسیار گران میکند. مهمتر از همه، اکثر زنجیرههای بلوکی توان مورد نیاز را برای معامله میلیاردها دلار در هر روز ندارند.
موارد استفاده از استخر لیکوییدیتی چیست ؟
محبوبترین موارد استفاده از استخرهای لیکوییدیتی AMMها یا همان بازارساز خودکار (Automated Market Maker) است که تا کنون در مورد آن بحث کردیم. اما از استخرهای نقدینگی میتوان به روشهای مختلف استفاده کرد، که عبارتند از:
ییلد فارمینگ یا استخراج نقدینگی
استخر لیکوییدیتی اساس سیستم عاملهای خودکار کسب بازده سالانه هستند، جایی که کاربران وجوه خود را به استخرها برای کسب سود واریز میکنند.
توزیع توکنهای جدید در میان افراد مناسب، یک مشکل بسیار بزرگ برای پروژههای رمزنگاری است. استخراج نقدینگی یکی از موفقیت آمیزترین رویکردها بوده است. درواقع، توکنها با استفاده از یک الگوریتم بین کاربرانی توزیع میشوند که توکنهای خود را در یک استخر نقدینگی قرار میدهند. سپس، توکنهای تازه ضرب شده، متناسب با سهم هر کاربر از استخر توزیع میشود.
توجه داشته باشید این حتی میتواند توکنهایی از سایر استخرهای نقدینگی باشد که توکن استخر نامیده میشوند. به عنوان مثال، اگر نقدینگی به یونی سواپ پرداخت کنید یا وجوهی را به کامپاند (Compound) وام دهید، توکنهایی دریافت میکنید که نشان دهنده سهم شما است. شاید بتوانید آن توکنها را در یک استخر دیگر واریز کرده و بازپرداخت نمایید. این زنجیره میتواند پیچیده شود، زیرا پروتکلها، توکنهای استخر سایر پروتکلها را در محصولات خود ادغام میکنند.
بیمه در برابر ریسک قرارداد هوشمند
قسمت عمدهای از اجرای این بخش، توسط استخرهای لیکوئیدیتی تأمین میشود.
استفاده از ترنچ
یکی دیگر از کاربردهای جالب توجه استخرهای نقدینگی، استفاده از ترنچ (tranche) است. این مفهومی است که از بازارهای مالی سنتی گرفته شده که شامل تقسیم محصولات مالی بر اساس ریسک و بازده آنها است. ترنچ به تامینکنندگان نقدینگی اجازه میدهد تا مدلهای ریسک و بازده سفارشی مورد نظر خود را انتخاب کنند.
ایجاد داراییهای مصنوعی در بلاک چین
یکی دیگر از مواردی که توسط استخر لیکوییدیتی امکانپذیر شده است، ایجاد داراییهای مصنوعی در بلاکچین میباشد. وجهی به عنوان وثیقه به یک استخر نقدینگی واریز شده و به یک اوراکل (Oracle-نوعی پایگاه داده) معتبر متصل میگردد. حال یک توکن مصنوعی برای خود خواهید داشت که به دارایی مورد نظر وابسته خواهد بود. البته این مشکل پیچیدهتر از این توضیحات است، اما در بیان ساده، ایده اصلی همین است.
به احتمال زیاد کاربردهای بیشتری برای استخرهای لیکوییدتی وجود دارد که هنوز کشف نشدهاند و همه اینها به هوشمندی توسعهدهندگان دیفای مربوط میشود.
چرا به استخر لیکوییدیتی نیاز داریم؟
اگر با مبادلات رمزنگاری استاندارد مانند کوینبیس (Coinbase) یا بایننس (Binance) آشنا باشید، حتما دیدهاید که معاملات آنها براساس ثبت سفارش انجام میشود. بورسهای سهام سنتی مانند NYSE یا Nasdaq نیز بر همین اساس کار میکنند.
در این روش، خریداران و فروشندگان گرد هم میآیند و سفارشات خود را ثبت میکنند. خریداران یا پیشنهاد دهندگان سعی میکنند دارایی خاصی را با کمترین قیمت ممکن خریداری کنند. در حالی که فروشندگان سعی میکنند همان دارایی را با بالاترین قیمت ممکن بفروشند.
برای اینکه معامله انجام شود هم خریدار هم فروشنده باید روی قیمت به توافق برسند (یا با افزایش قیمت از طرف خریدار یا باکاهش قیمت از طرف فروشنده).
اما اگر کسی حاضر به سفارش خود در سطح قیمت عادلانه نباشد چه میکنید؟ اگر پول کافی برای خرید نداشته باشید چه میکنید؟
اینجاست که بازار سازان خودکار (AMM) روی کار میآیند. دراصل بازار سازان، ارگانهایی هستند که تمایل به خرید و فروش یک دارایی را راحت میکنند. این ارگانها، نقدینگی را تامین کرده و کاربران همیشه میتوانند معامله کنند (نیازی نیست منتظر قیمت از طرف مقابل باشند).
چون صرافیهای متکی بر ثبت سفارش، همیشه سفارشهای خرید و فروش خود را با توجه به نوسانات بازار تنظیم میکنند. درواقع بازار سازها کافی است که داراییهای خود را وارد استخر لیکوییدیتی کنند و بقیه کارها را به قراردادهای هوشمند بسپارند.
انواع مختلف استخر لیکوییدیتی چیست؟
معروفترین استخر لیکوییدیتی که بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد «یونی سواپ» است. یونی سواپ اساسیترین شکل استخر نقدینگی است و لیکوییدیتی پولهای دیگر از این استخر الگو برداری کرده و چند ایده جالب ارائه دادهاند.
برای مثال «Curve» یک پلتفرم بازارساز خودکار محبوب (AMM) است که با حفظ هزینههای کم و افت قیمتی بسیار کم، فقط با استفاده از استخرهای نقدینگی متشکل از داراییهایی که رفتار مشابهی دارند، راهی بسیار کارآمد برای تبادل رمزها ارائه میدهد.
بررسی خطرات استخر لیکوییدیتی
استخرهای لیکوییدیتی ریسکهایی دارند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ضرر ناپایدار
اگر بخواهید برای بازارساز خودکار نقدینگی تأمین کنید، باید اطلاعات کافی درباره مفهومی به نام ضرر ناپایدار (impermanent loss) داشته باشید. به طور خلاصه، هنگامی که نقدینگی به AMM واریز میشود، امکان کم شدن ارزش دارایی وجود دارد. حال گاهی این ضرر بسیار ناچیز و گاهی بسیار زیاد است.
قرارداد هوشمند
خطر دیگری که میتوان به آن اشاره کرد، خطرات قرارداد هوشمند است. وقتی وجوه خود را به یک استخر نقدینگی واریز میکنید، آنها در استخر هستند. بنابراین، از نظر فنی هیچ واسطهای به عنوان مالک وجوه وجود ندارد و تنها میتوان قرارداد را متولی آن وجوه دانست. به عنوان مثال، اگر اشکال یا نوعی سوء استفاده از طریق وامهای بدون نیاز به وثیقه (Flash loans) رخ دهد، امکان دارد وجوه استخر برای همیشه از بین برود.
اختیارات توسعهدهندگان
همچنین در مورد توسعهدهندگان، در پروژههایی آنها اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر را دارند. گاهی اوقات، توسعهدهندگان میتوانند یک کلید مدیریتی یا دسترسیهای خاصی در کد قرارداد هوشمند داشته باشند. این مسئله به آنها امکان انجام کارهای مخربی را مانند کنترل منابع مالی موجود در استخر، میدهد.
جمع بندی
با مقاله استخرهای لیکوییدیتی چیست ، با آکادمی کیوسک همراه بودید. استخرهای لیکوییدیتی یکی از هستههای اصلی فناوریهای موجود در دیفای است. استخر نقدینگی، معاملات غیر متمرکز، وامدهی، ییلد فارمینگ و مواردی از این دست را امکانپذیر میکند. این قراردادهای هوشمند همواره حضور قدرتمندی داشته و احتمالا در آینده این رویه ادامه خواهد داشت و شاهد رشد بیشتر انواع آنها خواهیم بود.
لطفا نظرات و تجربههای خود را در مورد استخرهای نقدینگی، با تیم آکادمی کیوسک به اشتراک بگذارید.
معرفی 12 صرافی برتر غیرمتمرکز (DEX) برای ایرانیان
هر بار که یک صرافی متمرکز هک میشود، نیاز به صرافیهای غیرمتمرکز بیش از پیش احساس میشود. صرافیهای غیرمتمرکز مزایا و معایب خود را دارند و هنوز در ابتدای راه هستند. با این حال هر روز بیشتر از آنها استقبال میشود. با وجود محدودیتهای مرتبط با احراز هویت KYC، صرافیهای DEX گزینهای مناسب برای ایرانیان هستند. اما انتخاب بهترین صرافی غیرمتمرکز کار سادهای نیست. در این مطلب ما 12 مورد از بهترین صرافیهای غیرمتمرکز را بررسی میکنیم.
صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال چیست؟
صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange) یا به اختصار DEX، پلتفرمی است که کاربران میتوانند در آن بدون واسطه و همتا به همتا (Peer to Peer) معامله کنند. صرافیهای متمرکز مانند بایننس، متولی دارایی شما هستند و معاملات در پایگاه دادهی آنها انجام میشوند و نه به طور مستقیم در شبکهی بلاکچین.
امنیت مشکل اساسی صرافیهای متمرکز است و صرافیهای دکس راهحلی برای این مشکل هستند. در زمان معامله در صرافیهای غیرمتمرکز کنترل دارایی همچنان در اختیار طرفین معامله باقی میماند. البته صرافیهای غیرمتمرکز معایبی نیز دارند، همچون پایین بودن سرعت تراکنش و کارمزد نسبتا بالا. برای آشنایی با انواع صرافیهای غیرمتمرکز خواندن مقاله زیر را توصیه میکنیم:
بهترین صرافی غیرمتمرکز
12 صرافی برتر غیرمتمرکز
در این بخش بهترین صرافیهای غیرمتمرکز را معرفی میکنیم. بهتر است خودتان نیز در شبکههای اجتماعی نظرات کاربران را بخوانید. علاوه بر این، از وبسایت Defi Pulse برای اطلاع از برنامههای معتبر امور مالی غیرمتمرکز یا Defi استفاده کنید. مجموعهای جامع از نمودارها، آمار و خلاصهای از هر پروژه در این سایت در دسترس است. سرویس Dune نیز برای بررسی حجم معاملات صرافیهای DEX بسیار مفید است. ما 12 صرافی را در لیست بهترین صرافی غیرمتمرکز قرار دادهایم، البته گزینههای دیگری نیز وجود دارند.
پروتکل 0x
پروتکل 0x یک فناوری چندمنظوره بر روی شبکهی اتریوم است. اکثر پروژههای موجود در فضای DEX، همه از 0x استفاده میکنند. برای درک نحوهی عملکرد صرافیهای غیرمتمرکز باید معماری پلتفرم 0x را درک کنید. این پروتکل یک پایگاه دادهی متمرکز با نام رله (Relay) ارائه میدهد. رلهها یک میانجی پیش از انجام معاملات بر بستر بلاکچین هستند. آنها سفارشات را تطبیق میدهند، سپس سفارشات بر بستر بلاکچین انجام میشود.
برخی از پلتفرمهای مبتنی بر 0x عبارتند از: Radar Relay ،LedgerDEX ،DDEX ،Paradex و ERC DEX. این رلهها موتورهای تطبیق خارج از شبکه برای جفت شدن سفارشات هستند. هنگام اجرای سفارش، انتقال داراییهای دیجیتال در خود بلاکچین انجام میشود. همچنین هر یک از رلهها میتوانند با همدیگر ارتباط برقرار کنند تا شانس انجام سفارش افزایش یابد.
پلتفرم Radar Relay بهترین صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر 0x است. بیشترین حجم معاملات را دارد و نیازی به احراز هویت KYC ندارد. همچنین کارمزد معاملاتی آن صفر است. تنها مشکل آن محدود بودن به بستر اتریوم است.
بیسکیو (Bisq)
صرافی Bisq بهترین صرافی غیرمتمرکز برای بیتکوین است. با استفاده از این صرافی به صورت کاملا ناشناس میتوانید بیتکوین را با ارزهای فیات مبادله کنید. بیسکیو یک نرمافراز دسکتاپ و متن باز است.
برای اطمینان از غیرمتمرکز بودن این صرافی از مسیربابی Tor، محاسبات لوکال و کیف پول شخصی استفاده میشود. بر خلاف رلههای 0x در Bisq هیچ بخشی از تجارت متمرکز نیست. با این حال به طرز قابلتوجهی کندتر از 0x است. اگرچه نقدینگی و سرعت تراکنش پایین است، صرافی Bisq مدعی تمرکززدایی کامل است و به آن افتخار میکند.
ایرسواپ (AirSwap)
ایرسواپ دکس دیگری از خانواده اتریوم است. معاملات این صرافی نیز نیاز به احراز هویت ندارند و بدون کارمزد هستند. از این رو در لیست بهترین صرافیهای غیرمتمرکز قرار میگیرد. شباهت زیادی به پروتکل 0x دارد اما تفاوتهایی نیز وجود دارد که در ادامه بررسی میکنیم.
در صرافی ایرسواپ به جای استفاده از رله، از یک موتور کشف همتای سبک استفاده میشود. با استفاده از این موتور جدیت طرفین برای معامله تضمین میشود و لغو سفارشها در Airswap بسیار نادر است. پس از پیدا کردن طرفین معامله، دو طرف در مورد قیمت به توافق میرسند و معامله انجام خواهد شد. برای جلوگیری از تقلب، کاربران باید مقداری از توکن ایرسواپ را در کیف پول خود قفل کنند. فقط توکنهای مبتنی بر اتریوم امکان معامله در این صرافی را دارند و نقدینگی در آن نسبتا کم است.
آیدکس (IDEX)
صرافی IDEX از محبوبترین صرافیهای غیرمتمرکز است. چهار روش برای باز کردن کیف پول در آیدکس وجود دارد: کیف پول متامسک (MetaMask)، فایل Keystore، وارد کردن دستی کلیدهای خصوصی و از طریق کیف پول سختافزاری لجر نانو اس (Ledger Nano S).
در مقایسه با صرافیهایی که تا به اینجا بررسی کردیم، آیدکس کاملترین تجربه معاملاتی را ارائه میدهد. پس از ورود به سایت میتوانید جفت ارزهای مختلف و دفترسفارشات را مشاهده کنید. مانند صرافیهای متمرکز، دفتر سفارشات در لحظه به روز میشود و در این صرافی ابزار سفارشگذاری پیشرفته برای تعیین حد سود و حد ضرر وجود دارد.
صرافی IDEX به اندازه سایر دکسها متمرکز نیست، زیرا بسیاری از عملیات به استثنای تسویهی وجوه توسط یک مرجع مرکزی کنترل میشود. با این وجود، طراحی روان و نقدینگی بالایی دارد و همچنان بسیار امنتر از صرافیهای متمرکز است. شبهمتمرکز بودن تنها مشکل آیدکس نیست، این صرافی قوانین احراز هویت KYC را به شکل سختگیرانهای به اجرا درآورده است. همچنین کارمزد 0.1% از میکرها و 0.2% از تیکرها دریافت میکند که نسبتا بالاست.
بنکور (Bancor)
صرافی غیرمتمرکز بنکور نه تنها از بهترین صرافیهای غیرمتمرکز بلکه یک نمونهی منحصر بهفرد است. هیچ شخص ثالثی برای انجام معاملات وجود ندارد. روش کار چنین است؛ کاربران باید توکنهای خود را به توکن بنکور (BNT) تبدیل و سپس آن را با سایر توکنهای شبکهی اتریوم (ERC20) مبادله کنند.
به عنوان مثال، تصور کنید که یک کاربر به دنبال تبادل Tron با XRP است. در برنامهی Bancor، کاربران میتوانند این دو سکه را انتخاب کرده و معامله را به کیف پول متصل کنند. پروتکل Bancor قراردهای هوشمند مختلف را جستجو و طرف دوم معامله را پیدا میکند. پس از تبدیل ترون به BNT، معامله از طریق معاوضه BNT و XRP تکمیل میشود.
از آنجایی که BNT با اتریوم سازگار است، ارزش آن به طور خودکار و متناسب با دیگر توکنهای اتریوم تعیین میشود. به همین دلیل کاربران از بابت نوسانات شدید قیمتی BNT نگرانی نخواهند داشت. هدف نهایی این شیوه، افزایش نقدینگی برای توکنهای کوچک است که به ندرت در صرافیهای متمرکز وضعیت مناسبی دارند.
جالب است بدانید دامنهی پروژهی بنکور فراتر از یک صرافی است. بنکور دارای یک برنامهی پاداش برای توسعهدهندگان است. همچنین به دنبال توسعهی Cross-chain Bridge یا پل بینزنجیرهای BancorX برای ارتباط بین بلاکچینهای مختلف است.
شبکهی Kyber
شبکه Kyber مجموعهای از قراردادهای هوشمند است که بر روی هر بلاکچینی کار میکند. برخلاف دیگر موارد لیست ما، کایبر یک صرافی نیست و به شکل کاملا متفاوتی معاملات را انجام میدهد. این پلتفرم علاوه بر استخرهای نقدینگی از ویژگی ذخیرهی داینامیک بهره میبرد.
در پروتکل Kyber ارائه دهندگان، جفت ارزها را به عنوان ذخیره وارد میکنند. پس از ذخیره شدن، این توکنها در اختیار گیرندگان قرار میگیرند. این ذخایر یک تفاوت اساسی با استخرهای رایج دارند؛ قرار گیری جفت ارزها در چند ذخیرهی مختلف. در نتیجه تیکرها میتوانند ذخایر مختلف را جستجو و با بهترین نرخ آن را خریداری کنند.
یک مثال ماجرا را روشن میکند. فرض کنید یک تیکر به دنبال مبادلهی اتریوم با برترین استخرهای نقدینگی BAT است. او از ذخیرههای مختلف درخواست بهترین قیمت را میکند و کایبر به صورت خودکار بهترین قیمت را پیشنهاد میدهد. این صرافی همهی شبکههای دارای قرارداد هوشمند را پشتیبانی میکند.
یونیسواپ (Uniswap)
یونیسوآپ محبوبترین صرافی غیرمتمرکز است، اما درک نحوهی کار آن کمی پیچیده است. مثلا میدانیم در صرافیهای دیگر، دفتر سفارشات به وسیلهی نقاط مختلف قیمت و تقاضاهای هر نقطهی قیمتی تنظیم میشود. به زبان ساده با وجود صدها سفارش، قیمت در آن دورهی معاملاتی رقمی بین بالاترین و کمترین پیشنهاد است. اما در یونیسواپ، همه این سفارشها ترکیب شده و قیمت توسط بازار ساز خودکار (Automated Market Maker) یا AMM تعیین میشود.
بازارسازهای خودکار قیمت را توسط یک فرمول ریاضی تعیین میکنند. نمیخواهیم وارد مسائل تخصصی شویم. به زبان ساده، در هنگام معامله شما به صورت مستقیم با طرف دوم معامله نمیکنید. یک استخر نقدینگی وجود دارد که همه میتوانند نقدینگی آن را تامین کنند و در ازای آن سود دریافت کنند. در هنگام معامله به جای ترید با برترین استخرهای نقدینگی نفر دوم، تبادل از طریق استخر انجام میشود؛ قیمت را نیز AMM مشخص میکند. مزیت بزرگ استخر عمق بخشیدن به نقدینگی برای معاملات بزرگ است.
بایننس دکس (Binance Dex)
صرافی بایننس به عنوان بزرگترین صرافی ارز دیجیتال، پس از راهاندازی بلاکچین بومی (Binance Smart Chain) خود از صرافیهای غیرمتمرکز غافل نماند و به این جنبش پیوست. بسیاری از دکسها به دلیل انعطافپذیری بر بستر اتریوم کار میکنند، اما بایننس از شبکهی بومی خود استفاده میکند. در شبکهی بایننس تعداد گرههای بسیار کمتری نسبت به اتریوم وجود دارد، به همین دلیل تراکنشها در صرافی بایننس دکس بسیار سریعتر انجام میشود.
صرافی بایننس دکس متمرکزتر از صرافیهای اتریوم است. در عوض نقدینگی Binance DEX از اکثر دکسها بیشتر است. این حجم نقدینگی بیشتر بخاطر شهرت بالای نسخهی متمرکز بایننس است. بایننس دکس منتقدان فراوانی دارد اما همچنان جزو بهترین صرافیهای غیرمتمرکز است.
سوشیسواپ (Sushiswap)
سوشیسواپ نیز برنامهای است که روی بلاکچین اتریوم اجرا میشود. مشابه اکثر صرافیهای غیرمتمرکز، از استخرهای نقدینگی استفاده میکند. کاربران داراییهای خود را در قراردادهای هوشمند قفل میکنند و سپس از خریداران از این استخرها برای تبادل استفاده میکنند. کاربرانی که توکن بومی SUSHI را داشته باشند، علاوه بر اختیار تصمیمگیری از پاداشها بهرهمند میشوند.
این صرافی کاملا غیرمتمرکز است و مسئولیت کامل داراییها با شماست. به یاد داشته باشید که در صورت فراموش کردن پسورد و یا از دست دادن دادهها هیچگونه پشتیبانی وجود ندارد. با اینکه سوشیسواپ جزو بهترین صرافیهای غیرمتمرکز است اما باید بسیار مراقب اطلاعات و داراییهای خود باشید، هیچ شخص ثالثی برای کمک به شما وجود ندارد.
پروتکل نقدینگی واناینچ (1inch Liquidity Protocol)
صرافی واناینچ، یک صرافی منحصر بهفرد و بر اساس بازارساز خودکار کار میکند. این صرافی نقدینگی بسیار مناسبی ارائه میدهد. امن است و به خوبی از دارایی کاربران در برابر حملات محافظت میکند. مهمتر از همه چیز، تضمین میکند که تریدرها توکنهای شبکه ERC20 را در یک بازار باثبات معامله کنند. واناینچ یک صرافی در حال رشد است و میتوان آن را در لیست بهترین صرافی غیرمتمرکز قرار داد.
پنکیکسواپ (PancakeSwap)
پنکیکسواپ نیز مانند اکثر سواپها برای تعیین قیمت از بازارساز خودکار یا AMM استفاده میکند. این صرافی کاملا غیرمتمرکز است و از دفتر سفارشات استفاده نمیکند. کاربران همانند وان اینچ معامله را در استخرهای نقدینگی انجام میدهند. پس از اتمام معامله، نقدینگی مجددا متعادل میشود. تعادل نقدینگی با کسر نقدینگی از یک طرف استخر و افزودن به طرف دیگر انجام میشود. پنکیکسواپ یک صرافی غیرمتمرکز معتبر و محبوب است. از این رو آن را در لیست بهترین صرافی غیرمتمرکز قرار دادهایم.
کِرو (Curve)
صرافی کرو نیز یک صرافی مبتنی بر AMM است که از استخرهای نقدینگی برای تسهیل مبادله بین استیبل کوین و توکنها استفاده میکند. همهی ویژگیهای استاندارد سایر بازارسازهای خودکار را دارد به علاوه چند ویژگی پیشرفتهتر. این صرفه از بهینهسازی مسیریابی سفارش و کارمزد استفاده میکند. اینجا نیز همهی معاملات از طریق کیف پول DeFi انجام میشود.
رنگو اکسچنج (Rango Exchange)
پیش از این گفتیم که مشکل صرافیهای غیرمتمرکز نقدینگی جزیرهای است. با صرافیهای تجمیعکننده بر اساس استخرهای نقدینگی تا حدی این مشکل برطرف شده است. با این حال این صرافیها نقدینگی را تنها در یک شبکهی بلاکچین خاص گردآوری میکنند و همچنان نسبت به صرافیهای متمرکز از کمبود نقدینگی رنج میبرند. صرافیهای تجمیعکنندهی میانزنجیرهای (Cross-chain Aggregator) برای حل این مشکل متولد شدهاند.
صرافی غیرمتمرکز رنگو یکی از این صرافیهاست. Rango Exchange اولین و در حال حاضر بهترین صرافی تجمیع کنندهی میانزنجیرهای است. رنگو پل ارتباطی میانزنجیرهای بین تمام دکسها در سراسر جهان کریپتو خواهد بود. مهم نیست کاربر چه چیزی را به چه چیزی تبدیل کند، رنگو یک پلتفرم امن برای تبادل بین شبکههای مختلف است. از این رو ما آن را بهترین صرافی غیرمتمرکز و یک رقیب قدرتمند برای صرافیهای متمرکز میدانیم.
سوالات متداول
در صرافی غیرمتمرکز یا DEX نقدینگی و سفارشها توسط یک مرجع مرکزی کنترل نمیشود. داراییها از طریق قرارداد هوشمند جمعآوری شده و با استفاده از یک پایگاه داده معاملات انجام میشود.
با توجه به اینکه صرافی غیرمتمرکز رنگو از همه صرافیهای دیگر و بلاکچینهای مختلف پشتیبانی میکند و بهترین مسیر را در بین همه بلاکچینها از بین صرافیهای مختلف و پلها (بریجها) پیدا میکند، رنگو بهترین صرافی غیرمتمرکز است.
صرافیهای غیرمتمرکز نسبتا جدید هستند. از آنجایی که کلید خصوصی و در اصل دارایی در کنترل شماست، تا حد زیادی این صرافیهای امن هستند. در حالت کلی صرافی DEX امنتر از صرافی متمرکز است.
بسیاری از دکسها مانند یونیسواپ معامله را نه صورت کاملا همتا به همتا بلکه در استخرهای نقدینگی انجام میدهند. شما میتوانید تامینکنندهی دارایی استخر باشید و در ازای آن بخشی از کارمزد به شما تعلق میگیرد.
میزان کارمزد و سرعت پایین معاملات مهمترین معایب صرافی غیرمتمرکز هستند. اما در عوض امن هستند و حریم خصوصی را رعایت میکنند.
از آنجایی که معامله در اکثر صرافیهای غیرمتمرکز به صورت ناشناس است و نیازی به احراز هویت ندارند، شما میتوانید از هر جای دنیا از آنها استفاده کنید. در مجموع به نسبت صرافیهای متمرکز محدودیت کمتری دارند.
دیدگاه شما