استراتژی‌های حد ضرر و سود

عدم تعیین حد ضرر به معنی نگهداری سهم تا زمان نامعلومی است. این فرآیند می‌تواند حتی تا جایی که نیمی از سرمایه خود را از دست بدهیم، ادامه داشته باشد. نکته‌ای که وجود دارد این است که امکان دارد بعد از فروش، سهم روند صعودی بگیرد. در این صورت نباید به این فکر کنیم که شاید بهتر باشد، حد سود یا حد ضرر نداشته باشیم. زیرا عدم تعیین حد سود و حد ضرر به معنی نداشتن برنامه برای سرمایه‌گذاری و عدم‌مدیریت سرمایه و ریسک است. برای حفظ سرمایه پیش از انجام هر معامله باید حد ضرر مناسب را پیدا کرده و به آن پایبند باشیم. پایبندی به حد ضرر یعنی در صورت رسیدن قیمت به آن نقطه، معامله بدون هیچ‌گونه تردیدی بسته شود. سرمایه‌گذاری موفق است که بتواند زیان خود را حداقل نماید. ‌

استراتژی‌های حد ضرر و سود

چند بارشده است که در معامله‌ای مقداری در سود بودید و به ناگهان، روند قیمت‌ها معکوس شده و خلاف میلتان به حرکت ادامه داده است و حسابی شمارا ترسانده است؟ بیایید سناریو را عوض کنیم؛ چند بارشده است که از معامله‌ای سوددِ خارج‌شده‌اید و دیده‌اید که قیمت، کماکان به صعودش ادامه داده است و شما جا ماندید؟

آیا چنین مسائلی، بخشی از معامله‌گری هستند و باید آن‌ها را بپذیرید یا اینکه می‌توانید با انجام برخی کارها، اوضاع را به نفع خودتان تغییر دهید تا بتوانید بیشترین سود را از بازار بورس ببرید؟ در این مقاله می‌خواهم با شما درباره نقاط خروج ساده و غیراحساسی از معاملات صحبت کنم.

خروج از معاملات برای اکثر معامله گران دشوار است اما نباید این‌طور باشد. مردم اصولاً خروج از معاملات را هم همانند سایر ابعاد معامله‌گری پیچیده‌تر و دشوارتر ازآنچه هست و باید باشد، می‌کنند. متأسفانه، تحلیل گران توانمند هم ممکن است در خروج از معاملات دچار مشکل باشند، حتی آن‌هایی که با دقت بالا می‌توانند جهت بازار بورس را شناسایی کنند.

تفکرتان را تغییر دهید

وقتی‌که درباره خروج از معاملات فکر می‌کنید، احتمالاً اولین چیزی که به ذهنتان می‌آید، حد ضرر و برخورد قیمت به حد ضرری که احتمال وقوعش %۴۰ تا ۶۰% است، نیست ؛ بلکه، شما اغلب درباره سود و میزان سودی که می‌توانید با خروج از بازار به دست آورید، فکر خواهید کرد؛ اگر هم شمای نوعی این‌طور نباشید، دست‌کم اکثر معامله‌گرانی که می‌شناسم این‌گونه می‌اندیشند.

البته چنین تفکری کاملاً طبیعی است چراکه اغلب ما در ابتدا، باانگیزه کسب سریع پول یا سودهای یک‌شبه پا به بازار بورس گذاشته‌ایم که خود، اندیشیدن و پیش‌بینی کردن ضرر و زده شدن حد ضرر را که به‌اندازه سود و حد سود مهم می‌باشند، دشوار و سخت می‌سازند. درنتیجه، تصور نکنید که فقط شما چنین تفکری دارید؛ همین‌که استراتژی‌های حد ضرر و سود متوجه شوید برای کسب پول و سود مستمر از بازار بورس، باید چنین تفکر و ذهنیتی درباره خروج از بازار را تغییر دهید، کافی است.

حقیقتی مهم درباره خروج و نقاط خروج این است که نقاط خروج، اهداف سود و حدود ضرر را دربرمی گیرد؛ خروج می‌تواند نقطه سربه‌سری هم باشد. بنابراین، فکر کردن درباره‌ی حد ضرر به‌عنوان مؤلفه‌ای حیاتی از استراتژی خروجتان بسیار مهم است چون نحوه مدیریت ریسک و ضررتان است که شمارا به سمت سود مستمر یا شکست سوق می‌دهد.

ضرر جزئی از بازار بورس است

می‌خواهم چیزی به شما بگویم که آن را باور داشته باشید و در معاملات بکار ببندید، می‌تواند تأثیر فوق‌العاده‌ای روی حرفه معاملاتی‌تان داشته باشد. چه بخواهید و چه نخواهید، شما در بازار بورس با ضرر هم سروکار خواهید داشت. پذیرش یا عدم پذیرش این حقیقت، با خودتان است. اما اگر قرار باشد در یک مورد در معامله به شما تضمین و قول بدهم، همین حقیقت است که شما ضرر خواهد کرد. اینکه چطور معاملات زیان دهتان را مدیریت کنید نقش فوق‌العاده مهمی برای موفقیت شما در این بازار پرهیاهو ایفا خواهد کرد. در اغلب دوره‌های آموزشی تأکید کرده‌ایم که باید ضررها را مدیریت کرد و به سودها اجازه‌ی رشد داد.

اگر احساس می‌کنید که بر استراتژی معاملاتی‌تان تسلط پیداکرده‌اید و می‌دانید که برای شناسایی سیگنال‌های ورود با احتمال سود بالا، باید تمرین کنید، تنها راه ضرر کردنتان به‌صورت مداوم در بازار بورس، عدم مدیریت نقاط خروجتان خواهد بود. به همین دلیل است که یافتن نقطه خروج از معامله برای اکثر معامله گران این‌قدر سخت است چون در غیر این صورت، آن‌ها استراتژی‌های حد ضرر و سود در مدیریت خروجشان دچار اشتباه می‌شوند.

به این موضوع فکر کنید؛ اگر فرضاً در یک قرارداد آتی اهرم بیش‌ازحد به‌کاربرده‌اید و در آن معامله در سود هستید، تحقق آن سود و خروج از آن معامله با سود کار بسیار دشواری برایتان خواهد بود زیرابه نسبت اندازه حسابتان، شما یک موفقیت سود بسیار بزرگ بازدارید و هر بار که تصمیم به خروج از آن می‌گیرید، به سودهای بیشتری می‌اندیشید که در صورت ماندن در آن معامله می‌توانید به جیب بزنید. شما مدام دلایلی برای خودتان می‌آورید تا خودتان را قانع کنید که بازار بازهم به نفع شماراهش را ادامه خواهد داد و خودتان هم مدام به محاسبه سودهایی که در چنین صورتی، به دست خواهید آورد، فکر خواهید کرد.

فکر کنم با چنین داستان‌های آشنایی کافی دارید و می‌دانید که آخر آن به کجا می‌رسد! شما درست به همان دلیل بالا، از معامله با سود خارج نمی‌شوید و روند معامله کم‌کم شروع به تغییر می‌کند؛ شما اصلاً باورتان نمی‌شود که چنین اتفاقی افتاده است و با روزبه‌روز آب شدن سودتان، کم‌کم احساس انفعال استراتژی‌های حد ضرر و سود خواهید کرد. ناگهان فکر می‌کنید که شاید روند معکوس بازار متوقف‌شده و مجدداً به نفع شما، راهش را از سر بگیرد. شما وارد دور باطل معامله‌گری احساسی شده‌اید که درنهایت، چیزی به‌جز یک ضرر بزرگ برایتان در بر نخواهد داشت… و می‌دانید؟ دلیلش هم این است که شما در یک معامله ریسک زیادی پذیرفتید.

راه‌حل ساده: این حقیقت را بپذیرید که در تمامی معاملاتتان سود نمی‌کنید و باید بر اساس این تفکر، رفتار کنید؛ منظورم این است که شما باید آن مقدار ریسکی که قادر به تحملش هستید در هر معامله قبول کنید زیرا چه بخواهید و چه نخواهید، هرچقدر هم که درباره معامله‌ای مطمئن باشید، بازهم در برخی معاملات ضرر خواهید کرد پس بهتر است مقدار آن را خودتان کنترل کنید. البته همان‌طور که می‌دانیم در بازار آتی سکه اهرم اجباری است! پس فکری به حال مدیریت سرمایه باید کرد.

شما باید در مورد نحوه خروجتان از معامله انعطاف‌پذیر، و نه احساسی، باشید. ما باید به‌طور مداوم از خودمان بپرسیم که آیا تصمیم بعدی‌مان منطقی و بر اساس استراتژی معاملاتی‌تان است یا خیر و صرفاً احساسی تصمیم می‌گیریم.

اهداف سود

شاید بتوان گفت یکی از رایج‌ترین اشتباهات معامله‌گری به هنگام خروج از معاملات، جابجا کردن و تغییر دادن هدف اولیه باشد؛ معامله گران فکر می‌کنند قیمت بازهم به رشد خود ادامه خواهد داد. اما در اغلب موارد، انجام چنین کاری، سودی کمتر ازآنچه در همان ابتدا تعیین کرده بودید، به دست می‌آورید البته اگر خوش‌شانس باشید و کل سودتان را از دست نداده باشید.

البته من نمی‌گویم که هیچ‌وقت نباید هدفتان را از نقطه اولیه تغییر دهید؛ درصورتی‌که استراتژی معاملاتی شما سیگنالی دال بر انجام این کار صادر کند، باید این کار را انجام دهید. سؤالی که باید درباره اهداف سود پاسخ دهید این است که آیا شما بر اساس احساساتی همچون حرص یا طمع دارید حد سودتان را تغییر می‌دهید یا از معامله خارج می‌شوید یا نه.

یادتان باشد وقتی‌که از همان ابتدا نقطه خروجتان را از یک معامله برنامه‌ریزی می‌کنید، حد سودتان را بر اساس این ذهنیت و تحلیل بازار درست قبل از ورودتان مشخص می‌کنید. در آن شرایط، شما آرام‌تر و منطقی‌تر هستید زیرا هنوز وارد آن معامله نشده‌اید. اما وقتی معامله را انجام دادید، از میزان وضوح منطقتان کاسته شده و با بالا و پایین رفتن‌های بازار احساساتتان تحریک می‌شود. بهترین راهی که می‌توانید در ارتباط با اهداف سودتان انجام دهید این است که بر اساس همان برنامه اولیه‌تان به‌پیش بروید. اینکه بیایید بر اساس احتمال رشد بیشتر قیمت، آن را بالاتر قرار دهید، از طمعتان ناشی می‌شود و نه از منطقتان. این همان چیزی است که به‌طور مبسوط در وبینار استراتژی معاملاتیدر مورد آن گفتیم و بحث کردیم.

حالا خودمانیم؛ چند بار این کار را انجام داده‌اید و دیده‌اید که بازار به آن نقطه و یا حتی کمی بالاتر از آن رسیده اما سپس به‌صورت کاملاً ناگهانی، برعکس شده و یک سود بزرگ را به سودی اندک یا حتی ضرر تبدیل کرده است؟

حتی اگر بازار، بعدازاینکه شما حد سودتان را افزایش دادید، حرکت خود به نفع شمارا ادامه دهد، بازهم این کار، عادت بدی را در شما ایجاد می‌کند زیرا بدین معناست که شما به‌صورت کاملاً احساسی به رفتار بازار واکنش نشان می‌دهید؛ شما نباید نتیجه معاملاتتان را به شانس واگذار کنید چراکه درنهایت، شانستان ته خواهد کشید! آن‌هم درست زمانی که بیش از هر وقت دیگری بدان نیاز داشتید. درنتیجه، می‌خواهم به شما بگویم که نباید صرفاً به دلیل اینکه بازار به حد سود شما شده نزدیک شده است، حد سودتان را جابجا کنید؛ اجازه دهید طبق همان برنامه‌ریزی اولیه‌تان به‌پیش بروید و سودتان را گرفته و از معامله خارج شوید و منتظر معامله بعدی بمانید. شما به‌این‌ترتیب نظم و انضباط، صبر و عادات صحیح معامله‌گری را در خودتان ایجاد می‌کنید.

حد ضرر

شما باید در مواجه با حد ضررتان هم کاملاً انعطاف‌پذیر و نه احساسی باشید؛ البته در این مورد می‌توانید با جابه‌جا کردن حد ضررتان، شانستان را افزایش دهید و تا حد ممکن در بازار باقی بمانید تا شاید شاهد برگشت روند بازار به نفع خودتان باشید.

مفهوم مدیریت معاملات با استفاده از استراتژی بخر و فراموش کن در مقوله رعایت حد ضرر، در مقایسه با حد سود، از اهمیت بیشتری برخوردار است. ما نباید صرفاً به علت تغییر روند حرکتی قیمت، از یک معامله خارج شویم؛ درواقع، ما باید تا زمان عبور قیمت از حد ضررمان، قواعد مربوط به «بخر و فراموش کن» را رعایت کنیم.

اگر قبل از اینکه حد ضررتان زده شود، معامله‌ای را ببندید، درواقع، شانس خودتان در راستای کسب بالاترین سودآوری ممکن در بلندمدت را تحت تأثیر قرار می‌دهید. اگر سیستم معاملاتی شخصی شما سیگنال خروج را صادر کرد، انجام این کار درست است اما در اغلب موارد، تریدر ها با اندک حرکت قیمت خلاف سودشان، از معامله خارج می‌شوند و صرفاً، نظاره‌گر برگشت روند قیمت و اوج گرفتن آن می‌شوند. شما تنها در صورت وجود سیگنال‌های معتبر، اجازه دارید تا حد ضررتان را جابجا کرده یا معامله را ببندید.

هیچ‌وقت نباید حد ضررتان را از نقطه ورودتان دورتر ببرید؛ در غیر این صورت، خیلی سریع، حساب معاملاتی‌تان را به باد خواهید داد. مطمئنم می‌دانید از چه سخن میگویم، منظورم همان نوسان ۵% بازار است که در ۱۴ روز کاری می‌تواند حسابمان را به نصف برساند! البته اگر در بازار آتی سکه فعال باشید، همین میزان نوسان درچند ساعت شمارا به مرحله کال مارجین می‌رساند. باید بدانیم که حد ضرر صرفاً باید به‌منظور کاهش ریسک معامله، سربه‌سر کردن یا سیو سود در یک معامله جابجا شوند.

سودهای کوچک هم بد نیستند!

این نکته به آنچه درباره انعطاف‌پذیری شما در خروج از معاملاتتان مطرح کردیم مربوط می‌شود. اما من دوست داشتم تا به‌ تفصیل با شما دراین‌باره صحبت کنم چون از برداشت‌های اشتباه درباره‌ی پذیرش نسبت ریسک به بازده ۱ به ۲ و اینکه انجام این کار در چه زمانی صحیح است، مطلع هستم.

عموماً، لازم نیست که همیشه ریسک به ریوارد ۱:۲ یا ۱:۳ را در پیش بگیرید. گاهی اوقات کار درست این است که در صورت وجود سیگنال‌های معتبر، با سودی اندک، حتی وقتی به سود ۲ یا بیشتر نرسیده‌اید، معامله‌تان را ببندید.

به‌طور روزانه میل‌هایی را دریافت می‌کنم که می‌گویند در معامله‌شان با ریسک به ریوارد ۱:۲، میلیون‌ها تومان در سود بودند اما آن را سیو نکردند و روند معامله تغییر کرده و درنتیجه این تعلل، اکنون در ضرر هستند. دقیقاً به همین دلیل است که شما باید معاملاتتان را تحت نظر داشته باشید و در صورت لزوم، تغییرات لازم را اعمال کنید. اگر بازار واقعاً به حد سود شما نزدیک شد، شما باید بازار را تحت نظر بگرید، اگر ریسک به ریواردتان ۱:۱.۵ یا ۱:۱.۸ بود و شواهد خبر از تغییر روند بازار را می‌دادند، شما باید سیو سود کرده و معامله را ببندید. در چنین شرایطی، نباید منتظر لمس کامل حد سودتان باشید و در اثر حرص و طعم، سودتان را از دست بدهید؛ در اینجا باید انعطاف‌پذیری لازم را نشان داده و از معامله خروج بزنید؛ چراکه ممکن است داستان‌های صف فروش هم به این سناریو افزوده شود و کار را مشکل‌تر کند.

ضمناً شما باید حواستان به سیگنال‌هایی که خلاف معامله اولیه شماست یا مواردی که حاکی از راکد ماندن بازار در سطوح خاصی است و نمی‌تواند از آن مناطق عبور کند، باشد. اگر با چنین مواردی مواجه شدید، باید وارد عمل شوید و خیلی زود از آن معامله خارج شوید.

تکنیک «بخر و فراموش کن»

بخر و فراموش کن یک تکنیک ساده در مدیریت معامله است و همان‌طور که از خود عبارت هم می‌توان متوجه شد، به معنی خرید و فراموش کردن معاملات است. به‌عبارت‌دیگر، وقتی وارد معامله‌ای شدید، دیگر نباید در آن دخالت کنید. اما این قاعده هم استثنائاتی دارد زیرا بازار بورس پویا است و به‌صورت مداوم در حال تغییر است… درنتیجه، ما نمی‌توانیم به‌طور ۱۰۰% رویکردمان را عملی و پیاده کنیم.

این تکنیک به شما می‌گوید در صورت عدم وجود سیگنال یا منطقی برای دخالت، نباید تغییری در معاملاتتان ایجاد کنید و نباید حدود ضرر یا سودتان را جابجا کنید. شما فقط در صورت وجود دلیلی منطقی و درست، و نه بر اساس ترس و طمع، اجازه دارید تا در شرایط اولیه معاملاتتان تغییر ایجاد کنید.

بنابراین، مفهوم ذهنی بخر و فراموش کن بسیار مهم است اما اجرای همراه با بررسی و مشاهده شرایط بازار است. شما رویکردی کاملاً باز و به‌دوراز تعصب و هیجان در قبال بازار داشته باشید. اگر معامله طبق برنامه پیش رفت که هیچ؛ اما اگر بازار خلاف موقعیت شما پیش رفت اما شما هنوز دو برابر ریسکتان در سود نیستید، منطقی است که آن معامله را همان‌جا ببندید و سودتان را سیو کنید.

بااین‌حال، اگر در بررسی‌هایتان دیدید که معامله‌ روند مطلوبتان حرکت کرده است اما هیچ سیگنالی دال بر خروجتان صادر نکرده است، در آن نقطه معامله را نبندید؛ اجازه دهید حرکت قیمت ها در بازار بورس کار خودش را بکند. بستن معامله آن‌هم صرفاً به دلیل اینکه اندکی خلاف انتظارتان پیش رفته است، دلیل خوبی نیست؛ ما باید زمان کافی داشته باشیم تا نتیجه لبه معاملاتی‌مان را ببینیم.

حد سود هوشمندانه یعنی چه؟

شما با پاسخ دادن به سؤالات زیر می‌توانید ببینید که آیا از معامله‌ای با موفقیت خروج زده‌اید یا خیر:

استراتژی معاملاتی چیست؟ (آموزش انتخاب و ساخت استراتژی معاملاتی)

کسب درآمد و انجام معامله های موفق یکی از اهداف اصلی در بازار سرمایه و بورس است. اینکه سرمایه گذاری شما بر روی سهام مورد نظر موجب کسب درآمد بشود بسیار جذاب است؛ اما باید این نکته را مد نظر قرار داد که بازار سرمایه همانطور که مستعد رشد و کسب درآمد می‌شود، به همان اندازه می‌تواند مستعد نزول و کسب ضرر بشود. پس با ساخت و انتخاب استراتژی مناسب برای معاملات خود، می‌توانیم تا حدود نسبتا زیادی از ضرر جلوگیری کرده و تعداد معاملات موفق خود را افزایش داد. داشتن استراتژی معاملاتی به طور کلی یعنی اینکه معاملات خود را در قالب یک سری از قوانین از پیش تعیین شده انجام دهیم؛ حال این قوانین می‌تواند کاملا شخصی و متناسب با نوع معاملات یا ریسک پذیری یا میزان سرمایه و…. برای هر شخص متفاوت باشد یا اینکه در قالب یک سری از قوانین اصولی و مناسب برای تمامی معاملات باشد.

اولین قدم در زمینه داشتن استراتژی معاملاتی : میزان ریسک پذیری هر شخص است.

اصولا افرادی که ریسک پذیری بالاتری دارند می‌توانند ضررها و سودهای بیشتری را تجربه کنند؛ اما بیشتر معامله گران با یک حد معمول ریسک پذیری معاملات خود را انجام می‌دهند و یک حد سود یا حد ضرر برای خود انتخاب می‌کنند؛ به طور کلی داشتن حد سود و حد ضرر الزامی است اما تعیین حد سود و ضرر یک اصول دارد. اینکه هر اندازه که حد سود مد نظر داشتیم، یک چهارم یا یک پنجم آن را باید به عنوان حد ضرر تعیین کنیم؛ به طور مثال اگر حد سود 100% مد نظر داریم حد ضرر ما برابر است با 20%- یا 25%- که وقتی سهم به نقطه حد سود یا حد ضرر برسد تمام سهم یا قسمتی از آن را می‌فروشیم.

قدم دوم: داشتن یک چارچوب ذهنی برای تنش های روانی بازار

تفاوت عمده میان سرمایه گذاران حرفه‌ای و موفق با سرمایه گذاران ناموفق، تنش های روانی بازار است. معامله گر در بورس باید بتواند عواطف و احساسات خود را کنترل کند و هیجان بازار را از خود دور کند و متناسب با اهدافی که مد نظر دارد پیش برود؛ این هیجانات شامل ناامیدی از سهم، مغرور شدن در سود، توقع رشد بیجا از سهم و … می‌باشند.

نکته: 90% سود و درآمدی که معامله گران از بورس به دست می آورند حاصل از کنترل عواطف و احساسات است.

قدم سوم در زمینه داشتن استراتژی معاملاتی : انتخاب سبک معاملاتی در چارچوب زمانی

به طور کلی 3 دسته سرمایه گذار در بازار سرمایه وجود دارند: دسته اول سرمایه گذاران کوتاه مدت که در بازه زمانی بین یک هفته تا 3 ماه سهام داری می‌کنند. دسته دوم سرمایه گذاران میان مدت که بین 4 ماه تا یک سال درون سهم باقی می‌مانند و دسته سوم سرمایه گذاران بلند مدت که اصولا بیش از یک سال سهام داری می‌کنند. هر معامله گر حتما درون یکی از این سه دسته برنامه ریزی مدت یرمایه گذاری قرار دارد و متناسب با یکی از این سه دسته معامله های خود استراتژی‌های حد ضرر و سود را انجام می‌دهد.

قدم چهارم: تشخیص روند صعودی یا نزولی

توانایی تشخیص معیارهای شروع یک روند نزولی یا صعودی معمولاً دشوار است و سرمایه گذاران تنها با به کار گیری ابزاری نظیر تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال قادر به انجام آن هستند؛ لذا با کسب مهارت در این زمینه می‌توان تشکیل و شروع روند در بازار را تشخیص داد. به ‌عنوان مثال در تحلیل تکنیکال، برای شروع روند صعودی، سقف‌ها بالاتر و کف‌ها بالاتر و در روند نزولی سقف‌ها پایین‌تر و کف‌ها پایین‌تر می‌شود. به ‌طور کلی دیدگاه سرمایه گذاران مبنی بر این که یک روند غالب در بازار وجود دارد، موجب ایجاد نظم در معاملات شده و همین امر منجر به شکل گیری معاملات موفق‌تری در بازار می‌گردد. (مشخص بودن حداقل دو نکته روند کلی بازار و صعودی و نزولی بودن آن)

قدم پنجم در زمینه داشتن استراتژی معاملاتی : تشخیص نقاط ورود و خروج

اینکه معامله گر بتواند نقاط خروج و ورود به یک سهم را شناسایی کند یک امر واجب و ضروری است. در تحلیل‌های تکنیکال ابزارهای زیادی هستند که نقاط ورود و خروج به یک سهم را به ما می‌دهند، مانند اندیکاتور ایچیموکو یا خط روندها یا مکدی و … ؛ اما تعیین نقطه ورود و خروج تنها به کمک تحلیل تکنیکال کار درستی نیست و معامله گر باید بخش روانی بازار، میزان عرضه و تقاضا، حمایت ها و مقاومت ها و .. را هم در نظر داشته باشد تا در یک نقطه مناسب وارد یک سهم شود و در نقطه مناسبی از سهم خارج شود. وارد شدن به یک سهم اگر در نقطه مناسبی نباشد تمام استراتژی را می‌تواند به هم بریزد؛ مثل چارچوب زمانی معامله گر، حد سود و ضرر معامله گر، ریسک پذیری معامله گر و..

قدم ششم : آزمایش استراتژی

معامله گر باید تمامی اصولی که به عنوان استراتژی مد نظر قرار داده را آزمایش کند و بهترین راهکارها را انتخاب نماید.

قدم هفتم در زمینه داشتن استراتژی معاملاتی : پایبند بودن به استراتژی

معامله گر باید به اصولی که برای خود در نظر گرفته است پایبند باشد و به دور از رفتارهای هیجانی و صحبت‌های دیگران معاملات خود را انجام بدهد؛ در غیر این صورت باعث سردرگمی می‌شود و معامله گر مدیریت پرتفوی و سهام خود را از دست می‌دهد. یکی از دلایلی که بیشتر افراد سود کمی دریافت می‌کنند یا حتی ضرر می‌کنند؛ ایجاد آشفتگی در معاملات آن‌هاست که بدون مدیریت کردن پیش می‌روند.

جمع بندی کلی

به طور کلی بازار سرمایه و بورس برخلاف تصورات دارای بیشترین ریسک است؛ مخصوصا برای افرادی که آموزش کافی ندارند. پس قبل از ورود به این بازار میزان ریسک پذیری خود را بسنجید، بعد از آن که قبول کردید که این بازار ریسک بالایی دارد، باید بتوانید هیجانات در معاملات را از خود دور نگه دارید؛ زود ناامید یا خشمگین نشوید و بالعکس سریع خوشحال و مغرور نشوید. مرحله بعد باید شرایط خود را بسنجید که آیا بورس شغل اول شماست یا خیر؟ آیا وقت آزادی که قرار است برای معامله گری داشته باشید زیاد است یا کم و … بر این اساس در یکی از سبک‌های معاملاتی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت معاملات خود را انجام دهید. بعد از آن باید آموزش کافی را دیده باشید و بتوانید روند صعودی یا روند نزولی را تشخیص دهید تا از میزان ریسک سرمایه گذاری شما کاسته شود. مرحله بعد باید بتوانید تشخیص دهید که الان مناسب ورود است یا خیر؛ حتی اگر روند صعودی باشد، اما سهم در انتهای صعود خود قرار دارد، پس مناسب ورود نیست و بالعکس. در مرحله بعد باید استراتژی خود را مورد آزمایش قرار دهید تا تمامی نواقص آن برطرف شود، همچنین باید به تمام قوانینی که برای خود تعیین کردید پایبند باشید.

معامله گر بدون استراتژی، مجموعه نامنظمی از معاملات را انجام می‌دهد که بسیاری از آن ها مسبب ضرر می‌شوند و مابقی سودآوری بسیار کمی را در بردارند.

معامله گر با استراتژی، معاملات منظم و هدف داری را انجام می‌دهد که بسیاری از آن‌ها سودآوری بالایی برای معامله گر در بردارند.

چند استراتژی کاربردی برای جلوگیری از ضرر دهی در بازار بورس

بازار بورس یک بازار بسیار پیچیده است که پیش‌بینی در آن بسیار سخت بوده و برای اینکه بتوان به‌خوبی در آن عمل کرد و سود خوب به دست آورد، باید تجربه و دانش بالایی داشت. یکی ازبهترین شیوه‌ها در کسب سود بیشتر در این بازار، جلوگیری از ضرر دادن در آن است.وقتی یک معامله‌گر بتواند جلوی ضررهای بعضاً بی‌دلیل خود را بگیرد، مانع از دست رفتن سرمایه می‌شود و می‌تواند در ادامه سود بیشتری به دست آورد. همان‌طور که میدانید در بازار بورس میزان سودی که معامله‌گر به دست می‌آورد با میزان سرمایه موجود در بازار رابطه مستقیم دارد و به عبارتی درصد مشخصی از میزان سرمایه خود را در معامله به سود یا ضرر تبدیل می‌کند. وقتی سرمایه‌گذار ۱۰۰ تومان دراختیار داشته باشد و از یک معامله ۱۰ درصد سود کند میزان سرمایه به مقدار ۱۰ تومان افزایش پیدا می‌کند و اگر ۲۰۰ تومان داشته باشد به میزان ۲۰ تومان سود می‌کند. پس با جلوگیری از ضرر دهی در این بازار، هم از هدر رفتن سرمایه اولیه خود جلوگیریکرده و هم میزان سود بیشتری را در معاملات بعدی به دست می‌آورد. البته باید یادآورشد که نمی‌توان همیشه در این بازار سود به دست آورد و مطمئناً مواردی پیش می‌آید استراتژی‌های حد ضرر و سود که با ضرر همراه است اما به کار بردن چند راهکار ساده و استراتژی کاربردی می‌تواند به میزان بسیار زیادی از این ضررها بکاهد. در ادامه مقاله به تعریف حد ضرر در بورس می‌پردازیم و سپس چگونگی تعیین حد ضرر در معاملات را بیان کرده و در پایان چند استراتژیبرای جلوگیری از ضرر دهی در بازار بورس را بیان می‌کنیم.

سرفصل‌هایی که در این مقاله بررسی شده در زیر آمده است:

• حد ضرر در بورس چیست؟
• حد ضرر در معاملات بورس چگونه تعیین می‌شود؟
• چند استراتژی کاربردی برای جلوگیری از ضرر دهی در بازار بورس
• راهکارهای مختلف برای جلوگیری از ضرر در بازار بورس

حد ضرر در بورس چیست؟

به توقف یا بستن معامله در قیمتی خاص که در هنگام انجام معامله تعیین می¬شود و بر اساس استراتژی معامله می‌باشد حد ضرر می¬گویند. بسیاری از افراد در هنگام معامله و به دلیل هیجانات معامله تعیین حد ضرر را فراموش می‌کنند که این امر می‌تواند ضررهای زیادی را در ادامه کار به آن¬ها وارد کند. همیشه حد ضرر به‌عنوان بخش کوچکی از انجام یک معامله در نظر گرفته می‌شود که ازنظر معامله‌گران موفق در بازار بورس این دیدگاه کاملاً اشتباه است. زیرا وقتی یک معامله‌گر تحلیل درستی از بازار نداشته باشد، نمی‌تواند حد ضرر تعیین کند و عدم تعیین و به بکار بردن حد ضرر به این معناست که معامله‌گر دارای استراتژی نبوده و به‌نوعی در بازار قمار می‌کند. فراموش نکنید که اولین گام در جلوگیری از ضرر دهی در بازار بورس تعیین حد ضرر است. در حقیقت وقتی قیمت سهام به حد ضرر تعیین شده رسید سهام باید فروخته شود تا از ضرر بیشتر جلوگیری کند.
در بازار بورس از دست رفتن سود نیز به‌نوعی ضرر محسوب می‌شود. یعنی وقتی معامله‌ای در سود قرار گرفت باید حد ضرر قبلی تغییر کند و با تحلیل صحیح، در جای جدید قرار گیرد. در اصطلاح به این نوع از حد ضرر، حد ضرر شناور میگویند که در استراتژی‌های مختلف برای از دست رفتن سود و یا کاهش ضرر بسیار کمک‌کننده است. در بازارهای مختلف حد ضرر در نوع‌های متفاوتی وجود دارند، به‌طور مثال در بازاری مانند بازار بورس فارکس می‌توان حد ضرر خودکار تعیین کرد، یعنی به‌محض اینکه قیمت به نقطه مورد نظر رسید معامله به‌صورت خودکار بسته می‌شود. این مزیت سبب می‌شود که فرد مدام در استرس نباشد و همیشه پای چارت ننشیند. در زمان‌هایی که به کامپیوتر و اینترنت نیز دسترسی ندارد این امکان بسیار کمک‌کننده است. این قابلیت در بازار بورس ایران فعال نیست به همین دلیل در بازار بورس تهران حتماً حد ضرر خود را یادداشت کنید و به‌محض اینکه قیمت به آن نقطه رسید، از معامله خارج شوید تا بیشتر ضرر نکنید.

بسیاری از افراد در هنگام معامله و به دلیل هیجانات معامله تعیین حد ضرر را فراموش می‌کنند که این امر می‌تواند ضررهای زیادی را در ادامه کار به آن¬ها وارد کند. در بازار بورس فارکس می‌توان حد ضرر خودکار تعیین کرد، یعنی به‌محض اینکه قیمت به نقطه مورد نظر رسید معامله به‌صورت خودکار بسته می‌شود.

حد ضرر در معاملات بورس چگونه تعیین می‌شود؟

حد ضرر در معاملات بستگی به استراتژی معامله و تایم فریم معامله دارد. منظور از تایم فریم بازه‌های زمانی بوده که قیمت در آن بررسی شده و روند را تشکیل می‌دهد. معمولاً در بازار بورس ارز بازه‌های زمانی به چندحالت ۱ دقیقه، ۵ دقیقه، ۱۵ دقیقه، ۳۰ دقیقه، ۱ ساعته، ۴ ساعته، روزانه و هفتگی و ماهانه تقسیم می‌شود. طبیعی است که هر چه تایم فریم بزرگ‌تر باشد احتمال نوسانات قیمت بیشتر و حد ضرر بیشتر می‌شود. معمولاً در تعیین حد ضرر در معاملات بورس به شاخص ریسک به ریوارد توجه می‌کنند. شاخص ریسک به ریوارد یا ریسک به پاداش عبارت است از نسبت میزان ضرر یک معامله به میزان سود احتمالی آن. این نکته یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین کننده حد ضرر است. باید در نظر داشت که معمولاً استراتژی‌هایی مناسب هستند که میزان ریسک به ریوارد آن‌ها ۱ یا کمتر از یک باشد. فرض کنید می‌خواهید معامله‌ای انجام دهید که در آن حد سود شما ۱۰ واحد و حد ضرر شما ۵ واحد است آنگاه میزان ریسک به ریوارد شما برابر با ۰٫۵ است بدین معنی که اگر در دو معامله پشت‌هم ضرر کنید و معامله سوم به سود رسد میزان ضرر شما صفر است و این یعنی استراتژی شما جز استراتژی‌های مناسب است. برای تعیین حد ضرر استراتژی‌ها باید به‌گونه‌ای آن‌ها را مشخص کنید که اولاً میزان ریسک به ریوارد شما زیاد نشود و ثانیاً میزان حد ضرر به مقداری نباشد که از در اثر نوسانات کوچک بازار، معاملات بسته شوند. زیرا اگر مقدار حد ضرر کم باشد نوسانات بازار سبب می‌شود که معاملات پشت‌هم به حد ضرر برخورد کنند و درنهایت به میزان زیادی ضرر حاصل می‌شود. همان‌طور که متوجه شدید تعیین میزان حد ضرر در معاملات نیازمند تبحر بالا بوده و انتخاب حد ضرر کم یا زیاد می‌تواند از هر دو سمت ضرر متفاوتی را برای معامله‌گر به همراه داشته باشد، درنتیجه تعیین حد ضرر پارامتر مهمی در جلوگیری از ضرر دهی در بازار بورس است.

برای تعیین حد ضرر استراتژی‌ها باید به‌گونه‌ای آن‌ها را مشخص کنید که اولاً میزان ریسک به ریوارد شما زیاد نشود و ثانیاً میزان حد ضرر به مقداری نباشد که از در اثر نوسانات کوچک بازار، معاملات بسته شوند. درنتیجه تعیین حد ضرر پارامتر مهمی در جلوگیری از ضرر دهی در بازار بورس است.

چند استراتژی کاربردی برای جلوگیری از ضرر دهی در بازار بورس

معمولاً خطوط حمایت و مقاومت می‌توانند جز استراتژی‌های جلوگیری از ضرر دهی در بازار بورس باشند و همان‌طور که در بخش قیلی ذکر شد تایم فریم نیز در این موضوع تأثیرگذار است. یکی از استراتژی‌هایی که می‌توان از آن در معاملات کوتاه‌مدت یا تایم فریم پایین استفاده کرد ، قرار دادن حد ضرر در محدوده حمایت موج نزولی قبلی است. البته باید در نظر داشت که این حد ضرر بیشتر از ۵ درصد نشود. در نظر داشته باشید که میزان آن به استراتژی شما بستگی دارد و باید طبق استراتژی عمل کنید. ذکر این نکته ضروری است که در بازارهای دوطرفه که معامله‌گر روی فروش نیز سود می‌کند حد ضرر بر اساس محدوده مقاومت تعیین می‌شود. سعی شود در معاملات تایم فریم‌های بالا، حد ضرر در محدوده حمایتی و بین ۱۰ تا ۱۵ درصد پایین‌تر از قیمت خرید تعیین شود. به خاطر داشته باشید اگر حد ضرر در فاصله کمی از قیمت خرید قرار گیرد نوسانات بازار احتمال برخورد با آن را زیاد می‌کند و سریعاً و پی‌درپی معاملات به حد ضرر برخورد می‌کنند و اگر فاصله آن از قیمت خرید زیاد باشد احتمال ریسک به ریوارد افزایش پیدا کرده و در صورت برخورد قیمت به حد ضرر، معامله‌گر میزان ضرر زیادی را متحمل می‌شود. پس حتماً در نظر داشته باشید که حد ضرر در محدوده عقلانی و با توجه به خطوط حمایتی و استراتژی معاملاتی انتخاب شود. وقتی خطوط مقاومتی یک سهم شکسته شد و قیمت در بالای محدوده مقاومتی خود را تثبیت کرد باید حد ضرر خود را به این خطوط مقاومتی منتقل کنید، زیرا دیگر این خطوط نقش مقاومتی ندارند و به خطوط حمایتی تبدیل شده‌اند. سعی کنید همیشه به حد ضرر تعیین شده خود پایبند باشید و اگر معاملات متعددی به حد ضرر برخورد کرد خود را سرزنش نکنید، به خاطر داشته باشید که بهترین عملکرد در بازار بورس عملکردی است که عقلانی بوده و به‌دوراز احساسات باشد.

معمولاً خطوط حمایت و مقاومت می‌توانند جز استراتژی‌های جلوگیری از ضرر دهی استراتژی‌های حد ضرر و سود در بازار بورس باشند. سعی شود در معاملات تایم فریم‌های بالا، حد ضرر در محدوده حمایتی و بین ۱۰ تا ۱۵ درصد پایین‌تر از قیمت خرید تعیین شود.

راهکارهای مختلف برای جلوگیری از ضرر در بازار بورس

شاید یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین دلیل در بازار بورس که موجب می‌شود فرد ضرر کند، استرس و احساساتی شدن است. استرس قدرت تصمیم‌گیری را افراد سلب می‌کند و اجازه نمی‌دهد که فرد به‌راحتی تحلیل مورد نظر خود را انجام دهد. غلبه بر استرس می‌تواند جز راهکارهایی باشد که مانع از به وجود آمدن ضررهای سنگین می‌شود. همچنین تمرین و تکرار برای جلوگیری از احساسی شدن در معاملات سبب می‌شود که از ضررهای سنگین جلوگیری شود. احساسی شدن در بازار بورس سبب می‌شود که فرد معاملات بدون دلیل و پشتوانه انجام دهد و معاملات بدون دلیل فقط و فقط ضرر مطلق به‌حساب می‌آیند. تصمیمات صحیح در سرمایه‌گذاری و معامله بر پایه تحقیقات و استراتژی‌های دقیق، و همچنین استراتژی‌هایی که امتحان خود را پس داده‌اند، می‌تواند جز راهکارهای جلوگیری از ضرر در این بازار باشد. همیشه به خاطر داشته باشید که به‌محض اینکه فرد فراموش کند که معامله در بازار بورس یک شغل و حرفه دقیق است، با ضررهای سنگین مواجه بشود و علاوه بر این نگاه قماربازانه به این بازار نیز ضررهای سنگین به همراه دارد. جلوگیری از طمع در معاملات نیز از راهکارهای جلوگیری از ضرر در این بازار است. طمع در بازار بورس سبب شده که بیش از ۷۰ درصد افراد در آن ضررهای زیادی کرده باشند و این بازار را برای همیشه کنار بگذارند. از دیگر مواردی که عمل استراتژی‌های حد ضرر و سود نکردن به آن می‌تواند کمک قابل توجهی در جلوگیری از ضرر در این بازار را به همراه داشته باشد معاملات زیاد است. تعداد معاملات زیاد در روز حتماً تضمین‌کننده سود بیشتر نیست و می‌تواند ضررهای سنگین به همراه داشته باشد. انجام معامله در ساعات نامناسب و همچنین اعتماد به پیش‌بینی دیگران از دیگر این موارد است. علاوه بر این تا زمانی که فرد دانش کافی در این زمینه را به دست نیاورده است نباید معاملاتی با حجم زیاد انجام دهد. یکی دیگر از راهکارهای مقابله با ضرر در بازار بورس این است که به‌هیچ‌عنوان در زمان نزدیک به خبرهای مهم اقتصادی معامله نکنید.

جلوگیری از طمع در معاملات نیز از راهکارهای جلوگیری از ضرر در این بازار است. تعداد معاملات زیاد در روز حتماً تضمین‌کننده سود بیشتر نیست و می‌تواند ضررهای سنگین به همراه داشته باشد. به‌هیچ‌عنوان در زمان نزدیک به خبرهای مهم اقتصادی معامله نکنید.

همان‌طور که در کل مقاله اشاره شد اولین گام و مهم‌ترین گام برای جلوگیری از ضرر در بازار بورس داشتن حد ضرر است. استفاده و کمک از خطوط حمایتی و مقاومتی برای تشخیص درست میزان حد ضرر و داشتن استراتژی صحیح مانع از ضررهای بی‌دلیل در بازار بورس می‌شود. توجه به ریسک به ریوارد و تایم فریم زمانی نیز می‌تواند تأثیر بسزایی در این امر داشته باشد. باید در نظر داشت که علاوه بر عوامل تکنیکال عوامل احساسی و روانشناسی تأثیر زیادی در ضرر یا عدم ضرر در بازار بورس دارد. انجام معاملات در زمان‌های مناسب و عدم انجام تعداد معاملات زیاد در روز می‌تواند در جلوگیری از ضرر در بازار بورس استراتژی‌های حد ضرر و سود تأثیر زیادی داشته باشد.

نکاتی شگفت انگیر برای حد ضرر سهام

در این مقاله قصد داریم درباره حد ضرر برای شما صحبت کنیم. حد ضرر سهام به عدد یا محدوده ای گفته می شود. که شما برای معامله ی خود مشخص می کنید که بیشتر از آن سرمایه شما وارد ضرر نشود و معامله شما بسته شود.حد ضرر می تواند در سیستم و یا نزد کارگزار شما یه ثبت برسد (البته در بازارهای مالی داخل ایران این امکان هنوز از لحاظ نرم افزاری فراهم نشده است) یا اینکه در ذهن خود ثبت شود. شما برای خود قراردادی تعیین کرده ایید که اگر قیمت سهام یا ارز از این مقدار کمتر یا بیشتر شد از معامله بیرون بیایید.

استفاده نکردن از حد ضرر و نابود شدن سرمایه

حدضرر یا حدزیان یکی مفاهیم کلیدی برای موفقیت در بازارهای مالی می باشد که هر تریدر موفقی به آن پایبند خواهد بود .همیشه پیش‌بینی‌ها نمی توانند به طور قطع درست باشند بنابراین اگر پیش بینی ما به هر علتی مخالف انتظار ما پیش رفت آنگاه چه مقدار باید ضرر متحمل شویم؟

موارد زیادی ممکن است پیش بیاید که حد ضرر سهام ما در یک معامله فعال شود. سپس سیر صعودی یا نزولی آن سهم آغاز شود و ما را در غم از دست دادن سهم خویش داغ‌ دار نماید. این بخش که البته واقعیت هم دارد، همان قسمت گول زننده‌ای می باشد که بسیاری از سهام‌داران را دچار مشکل شدیدی می‌کند. بنابراین تصمیم می گیرد که در معاملات بعدی خود حد ضرر نگذارد و این آغاز فصل یخبندان مالی برای معامله گر می باشد. وقتی برای معامله ای حد ضرر مشخص می کنید و ضرر فعال می شود هرگز از معاملات خود ناامید نشوید و روحیه ی خود را نبازید. زیرا حد ضرر برای این است که فعال شود و یک چیز نمایشی نخواهد بود.

تنها نکته ی مهم و ضروری این است که اگر تعداد حد ضررهایی که از شما فعال می شود زیاد باشد باید یک بازبینی کلی در روش و سیستم معاملاتی خود انجام دهیم. هرگز اقدام به پاک کردن صورت مسئله یعنی حذف حد ضرر نکنیم. عدم تعیین کردن حد سود و ضرر یعنی نداشتن برنامه و یعنی عدم مدیریت سرمایه و ریسک خود.

آیا می توانید تصور کنید در حال رانندگی در یک خودرو با سرعتی بالا هستید و پدال گاز را نیز تا انتها فشار داده اید. حال بصورت ناگهانی مانعی بزرگ را در مقابل خود حس می کنید و این در حالی می باشد که در تجهیزات اتومبیل شما به هیچ عنوان چیزی بنام ترمز وجود ندارد و سرانجام …! نابود شدن…!

حد ضرر در بازار ابین الملل نیز دقیقاً همان نقش ترمزی بسیار مطمئن را در خودرو کورسی شما خواهد داشت. با توجه به اینکه با نوسانات بسیار شدیدی که در بازار ارز دیده می شود. در صورت استفاده نکردن از حد ضرر، در کمتر چند ساعت ،امکان از بین رفتن تمام سرمایه شما وجود خواهد داشت.

تعیین حد ضرر سهام از سوی معامله گران ،معمولا حتی از خود معاملات نیز اهمیت بیشتری دارد. این دقیقاً در حالیست که اکثر معامله گران در بازار فارکس هنوز استراتژی ثابتی در مورد استفاده از حد ضرر و مقدار آن در معاملاتشان ندارند

حال چنانچه به مدیریت ریسک سرمایه و مدریت پول توجه بیشتری نمایید و در کنار آن نیز از روش های معاملاتی مطمئن برای ورود و خروج از بازار استفاده کنیم. مطمئناً بالانس نهایی معاملات ما با سود بالایی همراه خواهد شد . در این اینجا تکرار مجدد این مسئله ضروری می باشد که عمده عامل عدم موفقیت بیش از ۹۰% از معامله گران در پایان سال مالی در بازار فارکس ،عدم اطلاع و یا عدم استفاده از شگردهای مطمئن در مدیریت ریسک سرمایه و پول می باشد که تعیین حد مناسبی از حد ضررنیز از اجزاء مهم این علوم است .

هنگامی از یک آماتور پرسیده می شود که چرا در معامله ی خود حد ضرر استفاده نمی کنی پاسخی که میدهد این است: ” که ما حدوداً در میانه یک رنج مشحص و تکراری از نوسانات قیمت هستیم . پس بنابراین به هر حال نرخ قیمت به مکان قبلی اش باز می گردد!” آری و بعد پایان آن، از دست دادن کل سرمایه خواهد بود.

بهترین روش‌های محاسبه کردن حد ضرر

1. تعیین استراتژی‌های حد ضرر و سود حد ضرر ثابت
2. حد ضرر مکانیکال
3. حدضرر تکنیکال و ترسیمی

روش محاسبه حد ضرر

تعیین مقدار ثابت عددی که شخص عددی ثابت و مشخص را برای حد ضرر خود مشخص خواهد کرد.

تعیین مقدار ثابت درصدی مثل مقدار ثابت عددی عمل خواهد کرد با این تفاوت که شخص درصد معینی را برای حد ضرر مشخص نموده و زمانی که قیمت سهم مد نظر به همان درصد و یا همان مقدار ثابت حد ضرر نردیک شد اقدام به فروش آن سهام می نماید.

‌تغییر شکل حد ضرر به نقطه‌ای بالاتر یا پایین‌تر، به معنی تعیین حد شناور یا متغیر می باشد. مثلا زمانی‌ که یک سهم را روی قیمت ۲۵۰ تومان خرید می زنیم، حد ضرر برای آن در نقطه ۲۳۰ تومان است. اگر قیمت سهم افزایش یافت و به نقطه ۳۳۰ تومان می رسد، حد ضرر را در نقطه بالاتری مثلا روی قیمت ۳۰۰ تومان قرار می دهیم. به این فرآیند، تغییر حد با توجه به روند قیمت سهام می گوییم.

مفهوم حد ضرر در سرمایه‌گذاری و نحوه تعیین حد ضرر

هیچ سرمایه گذاری نیست که در طول عمر معاملاتی خود نوسانات قیمتی یا حتی زیان در معامله را تجربه نکرده باشد. این نوسانات و تصمیم گیری صحیح و به موقع برای خروج از موقعیت سرمایه گذاری یا ادامه آن, همواره یکی از دغدغه­‌های اصلی سرمایه­‌گذاران بوده است. در این مطلب قصد داریم درخصوص مفهوم حد ضرر, ضرورت تعیین آن در معاملات و سرمایه‌گذاری‌های خود و همچنین نحوه محاسبه آن اطلاعاتی ارائه دهیم.
اشتباه در معاملات امری طبیعی است؛ چرا که بازارهای مالی محیطی پویا دارند و همچنین شرایط متغیر و کلان سیاسی و اقتصادی نیز بر آن تأثیرگذار است. در این بحث تفاوتی که میان معامله‌گران وجود دارد در تعداد معاملاتی که با ضرر انجام داده‌اند، نیست بلکه در نحوه برخورد آنها با شرایط نامطلوب بازار پایبندی به اصول معاملاتی و پذیرفتن سریع اشتباهات است.‌ هنگامی‌که قیمت برخلاف انتظار ما حرکت می‌کند، اگر به‌موقع از بازار خارج شویم، از گسترش زیان جلوگیری کرده‌ایم و سرمایه خود را حفظ نموده‌ایم. بسیاری از معامله‌گران تازه‌کار به صورت احساسی و بدون در نظر گرفتن قواعد انجام یک معامله موفق، تصمیم‌گیری می‌کنند و بنابراین هرگز تمایلی به باور زیان نداشته و سعی در توجیه معامله اشتباه خود دارند. درنهایت زیان‌های بالاتری را تجربه می‌کنند و دچار حس ناامیدی، شکست و سرخوردگی از بازارهای مالی می‌­شوند.‌
حال این سوال پیش می‌آید؛ اگر ما سهمی را خریداری کردیم و قیمت آن کاهش یافت، تا چه زمانی سهم را نگهداری کنیم و چه حد ضرری برای آن در نظر بگیریم.‌

مفهوم حد ضرر

‌تشخیص قیمت و زمان فروش سهام، نیاز به تجربه و اطلاعات کافی دارد. برای حفظ سرمایه و رسیدن به سود، لازم است قبل از خرید هر سهمی روندها، مقاومت‌ها حمایت‌ها، وضعیت بنیادی و… سهم را بررسی کنیم. با بررسی کامل یک سهم، این انتظار وجود دارد که قیمت سهم صعودی باشد و به سود مورد نظر برسد. حال اگر بعد از خرید یک سهم برخلاف انتظار ما قیمت آن شروع به کاهش کرد، به این معنی است که یا در محاسبات خود اشتباه کرده‌ایم یا بر خلاف روند بازار، وارد شده‌ایم و تحلیل درستی از سهم نداشتیم. در این وضعیت دو راه پیش روی ما قرار دارد:

۱-صبر کنیم تا بعد از کاهش قیمت، سهام دوباره به قیمت مورد نظر ما برسد.
‌۲-بعد از اندکی کاهش بلافاصله از سهم خارج شویم.‌‌

باقی ماندن در سهام بدون هیچ برنامه‌ای تا زمانی که به قیمت موردنظر ما برسد، ریسک زیادی دارد چرا که می‌تواند منجر به از دست رفتن بخش اعظمی از سرمایه شود. خروج از سهام بعد از تحمل مقداری کاهش، منطقی‌تر به نظر می‌رسد؛‌
یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای با بررسی کامل سهمی را می‌خرد و حد سود و زیان را تعیین می‌کند. در صورتی که به سود مورد نظر دست یافت یا سهم به مقاومت خود رسید، از سهم خارج می‌شود. زیرا هیچ سهمی برای همیشه حالت صعودی نخواهد داشت. ولی اگر سهام بجای رشد، افت کرد و به حد ضرر رسید، بلافاصله باید از سهم خارج شد. اگر بازار بورس روند نزولی داشته باشد، حد زیان در کل بازار باید در نظر گرفته شود و اگر به آن حد رسید، کاملا از بازار خارج می‌شویم و تا زمان بازگشت بازار به روند طبیعی، نظاره­‌گر می­‌مانیم. در این حالت باید از سهامی که به حد ضرر هم نرسیده خارج شویم.
‌افرادی که با مطالعه و شناخت از بازار مورد نظر و توجه به میزان سرمایه خود، سرمایه‌گذاری می‌کنند به‌طور حتم برای خود اهداف قیمتی تعیین کرده‌اند. این اهداف شامل مواردی از جمله قیمت خرید، قیمت فروش، مقدار سود و مقدار زیان است. برای سرمایه‌گذاری در بورس باید ابتدا انتظارات خود را تعریف کنیم و به سوالاتی نظیر زمان ورود یا خروج در یک سهم، سود مورد انتظار و میزان زیانی که حاضر به پذیرش آن هستیم، پاسخ دهیم. دانستن این نکته حائز اهمیت است که اگر معامله موفقی را انجام دادیم کجا خارج شویم و اگر معامله ما به هر دلیلی، مخالف انتظار ما پیش رفت آنگاه چه مقدار ضرر باید متحمل شویم.
حد ضرر ابزاری است که سرمایه‌گذاران به کمک آن می‌توانند درصورتی‌که سود موردانتظار محقق نشد، از ضرر بیشتر و از بین رفتن اصل سرمایه جلوگیری کنند.

عدم تعیین حد ضرر به معنی نگهداری سهم تا زمان نامعلومی است. این فرآیند می‌تواند حتی تا جایی که نیمی از سرمایه خود را از دست بدهیم، ادامه داشته باشد. نکته‌ای که وجود دارد این است که امکان دارد بعد از فروش، سهم روند صعودی بگیرد. در این صورت نباید به این فکر کنیم که شاید بهتر باشد، حد سود یا حد ضرر نداشته باشیم. زیرا عدم تعیین حد سود و حد ضرر به معنی نداشتن برنامه برای سرمایه‌گذاری و عدم‌مدیریت سرمایه و ریسک است. برای حفظ سرمایه پیش از انجام هر معامله باید حد ضرر مناسب را پیدا کرده و به آن پایبند باشیم. پایبندی به حد ضرر یعنی در صورت رسیدن قیمت به آن نقطه، معامله بدون هیچ‌گونه تردیدی بسته شود. سرمایه‌گذاری موفق است که بتواند زیان خود را حداقل نماید. ‌

تفاوت معامله‌گر حرفه‌ای با دیگران در مواجهه با زیان در معاملات

‌یکی از بارزترین تفاوت‌های معامله‌گران موفق نسبت به سایر معامله‌گران نحوه برخورد آنها در شرایط نامطلوب بازار است. زمانی‌که قیمت برخلاف انتظار ما حرکت می‌کند، اگر به‌موقع از بازارخارج شویم، از افزایش زیان جلوگیری می‌شود و سرمایه ما حفظ می‌گردد.
‌یکی دیگر از تفاوت‌های معامله‌گر حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای در این است که معامله‌گر غیرحرفه‌ای پس از رسیدن به حد ضرر و خروج از معامله چنانچه قیمت سهام افزایش یابد، از تعیین حد ضرر پشیمان می‌شود و حتی امکان خرید اما معامله‌گر حرفه ای به دنبال ضعف و اشکال موجود در استراتژی معاملاتی خود می‌گردد.

‌مزیت تعیین حد ضرر چیست؟

برای توضیح کاربرد حد ضرر با یک مثال شروع می‌کنیم. فرض کنید سهمی را خریداری کرده‌اید و قیمت آن رو به کاهش می‌رود. چنانچه قیمت سهم موردنظر پس از یک سال دوباره به قیمت اولیه بازگردد، شما از نظر معاملاتی زیانی متحمل نشده‌اید. اما از نظر سرمایه‌گذاری این فرآیند برای شما هزینه فرصت سرمایه‌گذاری در این یک سال ایجاد کرده ‌است. به این معنا که فرصت‌های سرمایه‌گذاری را در موقعیت‌های سودآور دیگر از دست داده‌اید. با این توضیح یکی از مزیت‌های اصلی حد ضرر را علاوه‌بر جلوگیری از افزایش زیان، می‌توانیم جلوگیری از خواب سرمایه نیز بدانیم.

محاسبه حد ضرر

‌روش‌های متعددی برای محاسبه حد ضرر در معامله وجود دارد. برخی از این روش‌ها با توجه به استراتژی‌های حد ضرر و سود فاصله قیمتی از نقطه خرید سهام است و برخی توسط اندیکاتورها و ابزار تحلیل تکنیکال تعیین می‌شود. در ادامه به بررسی چند مورد از پرکاربردترین روش‌های محاسبه حد ضرر می‌پردازیم.

• تعیین حد ضرر ثابت
• حد ضرر مکانیکال
• حدضرر تکنیکال و ترسیمی

تعیین حد ضرر ثابت‌

در روش تعیین حد ضرر ثابت، معامله‌گر مقدار مشخصی را به‌عنوان حد ضرر در نظر می‌گیرد و زمانی‌که قیمت به آن نقطه رسید، اقدام به فروش می‌کند. در این روش به دو صورت حد ضرر محاسبه می‌شود.

‌۱-تعیین مقدار ثابت عددی:استراتژی‌های حد ضرر و سود در روش مقدار ثابت عددی، معامله‌گر عدد ثابتی را به‌عنوان حد ضرر تعیین می‌کند. به‌عنوان مثال حد ضرر ۲۰ تومانی را برای خرید خود در نظر می‌گیرد و هر زمان که قیمت سهم به اندازه ۲۰ تومان نسبت به قیمت خرید کاهش یافت، اقدام به فروش می‌کند.
‌۲-تعیین مقدار ثابت درصدی: در این روش معامله‌گر درصد ثابتی از قیمت خرید را ملاک محاسبه حد ضرر قرار می‌دهد و ‌زمانی‌که قیمت سهم از مبلغ درصدی تعیین شده پایین‌تر رفت، از معامله خارج می‌شود. به­‌عنوان مثال اگر سهمی را ۵۰۰ تومان خریداری کرده باشیم و حد ضرر را ۱۰ درصد در نظر گرفته باشیم، با رسیدن به قیمت ۴۵۰ تومان باید از معامله خارج شویم.

‌چند نکته درخصوص تعیین حد ضرر به شیوه درصد ثابت:

• قانون ۸ درصدی؛ برخی معتقدند معمولاً سهامی که به خوبی و براساس تجزیه و تحلیل دقیق بنیادی و تکنیکال انتخاب شده و در زمان و قیمت مناسب آن را خریداری کرده باشیم، به‌ندرت با کاهش درحد ۸ درصدی نسبت به قیمت خرید مواجه می‌شود. بنابراین هرگاه سهام شما بیش از ۸ درصد از قیمت خرید خود را از دست داد، باید از معامله خارج شوید و بدانید چیزی در استراتژی معاملاتی شما اشتباه است.
• از معمول‌ترین محدوده‌هایی که برای تعیین حد ضرر در نظر گرفته می‌­شود، محدوده ۵ الی ۱۵ درصدی نسبت به قیمت خرید سهام است. البته محدوده کاملاً یکسانی برای همه سرمایه‌گذاران وجود ندارد. اما اغلب بازه‌ در نظر گرفته‌شده برای حد ضرر، بین ۵ تا ۱۵ درصد از قیمت خرید است.
• در دوران پس از خرید، رفتار سهم نسبت به کل بازار و صنعت باید مورد توجه قرار گیرد. چنانچه سهام شما در بازار در حال رشد، در جای خود باقی بماند (اصطلاحاً به این حالت درجازدن می­‌گویند) این می‌تواند یک هشدار باشد. بنابراین اگر رشد سهام شما در مقایسه با رشد بازار ناچیز است، باید سهام را بار دیگر مورد مطالعه قرار دهید، حتی زمانی‌که ۸ درصد از قیمت خرید شما پایین­‌تر نیامده باشد. چرا که داشتن چنین سهمی برای شما هزینۀ فرصت به‌همراه خواهد داشت.

تعیین حد ضرر مکانیکال

‌در روش‌های تعیین حد ضرر به شیوه مکانیکال برای محاسبه و تعیین نقطه ضرر از اندیکاتورها استفاده می‌شود. در اینجا نگاهی مختصر به روش‌های مورداستفاده در این شیوه داریم. برای مطالعه بیشتر و کامل­‌تر، می‌توانید به منابع تخصصی‌تر در حوزه محاسبه حد ضرر مراجعه نمایید.
‌۱- روش پارابولیک سار (Parabolic SAR)‌
در این شیوه از ترسیم نمودار برای محاسبه و تعیین حد ضرر استفاده می‌شود.
‌۲- میانگین متحرک (Moving Average)
‌در این روش از میانگین متحرک که قیمت سهام را در یک دوره زمانی نشان می‌دهد، استفاده می‌شود.

‌حد ضرر تکنیکال و ترسیمی

‌برای تعیین حد ضرر به روش تکنیکال از ابزارهای ترسیم نمودار که در تحلیل تکنیکال موجود است استفاده می‌شود.پ

‌مبنای حد ضرر

‌از آنجا که قیمت آخرین معامله مدام در حال تغییر است معمولاً برای محاسبه حد ضرر، قیمت پایانی را مبنا قرار می­‌دهند. البته گاهی سرمایه‌گذارانی که با هدف نوسان‌گیری معامله می‌کنند، مبنای محاسبه خود را قیمت آخرین معامله قرار می‌دهند.‌

نحوه اعمال حد ضرر

برای تعیین حد ضرر در یک معامله دو عامل مهم باید در نظر گرفته شود. یکی از این عوامل حجم معامله و دیگری قیمت سهام است. چنانچه حجم معامله به مقدار مشخصی برسد و قیمت از یک حد تعیین شده‌ای کمتر شود، حد ضرر فعال می‌شود. درنتیجه برای فعال شدن حد ضرر تنها رسیدن به حجم مشخصی یا رسیدن قیمت به محدوده حد ضرر کافی نبوده و این دو شرط باید به‌صورت هم‌زمان برقرار شود.

‌عوامل موثر در تعیین حد ضرر

‌از جمله عوامل موثر بر تعیین حد ضرر، می‌توانیم به ویژگی‌های سرمایه‌گذار از نظر ریسک‌پذیری و دیدگاه زمانی او در سرمایه‌گذاری اشاره کنیم. اما به صورت کلی عوامل تاثیرگذار بر این فرآیند را می‌توان موارد زیر در نظر گرفت:

• ‌خط روند حمایت مهم یا کف قیمتی سهم
• ‌فیبوناچی
• ‌امواج الیوت
• ‌الگوهای نموداری
• ‌کف دوقلو
• ‌الگوی سروشانه

‌جابه‌جایی حد ضرر

‌تغییر موقعیت حد ضرر به نقطه ای بالاتر یا پایین‌تر، به معنی تعیین حد ضرر شناور یا متغیر است. به‌عنوان مثال زمانی‌که یک سهم را روی قیمت ۲۵۰ تومان می‌خریم، حد ضرر را برای آن در نقطه ۲۳۰ تومان قرار می‌دهیم. چنانچه قیمت سهم افزایش یافت و به نقطه ۳۳۰ تومان رسید، حد ضرر را در نقطه بالاتری مثلا روی قیمت ۳۰۰ تومان قرار می‌دهیم. به این فرآیند تغییر حد ضرر باتوجه به روند قیمت سهام گفته می‌شود.

نکات اصولی در تعیین حد ضرر

‌قانون کلی برای تعیین حد ضرر وجود ندارد. اما نکات قابل توجهی وجود دارد که برای تعیین آن باید در نظر گرفته شود. از جمله این موارد می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:‌
۱- حدضرر یا حد توقف زیان به معنی آن است که وقتی کاهش قیمت سهام به حد مشخص و تعیین شده‌ای رسید، باید آن را بفروشیم تا از ضرر بیشتر جلوگیری شود.‌

۲- کم شدن سود هم نوعی زیان است، بنابراین زمانی‌که قیمت سهام بالا رفت حدضرر را نیز باید متناسب با قیمت افزایش داد.‌

۳- یکی از رایج‌ترین اشتباهات تغییر حد ضرر بدون دلیل فنی و منطقی است. بدین ترتیب که با نزدیک شدن قیمت به حد ضرر معامله‌گر اقدام به تغییر یا حذف آن کرده و منتظر کمتر شدن یا از بین رفتن زیان می‌ماند. با وجود اینکه ممکن است در مواردی این حرکت موجب جبران یا کمتر شدن زیان شود، اما در بلندمدت نتیجه‌ای جز از بین رفتن برنامه و استراتژی سرمایه‌گذاری نخواهد داشت.‌

۴- حدضرر نباید بیشتر از ۱۰درصد مبلغ خرید باشد. به این معنا که بیش از ۱۰ درصد مبلغ خریدتان را نباید از دست دهید.‌

۵- حد ضرر را نباید با فاصله خیلی زیاد یا خیلی کم از قیمت خرید قرار دهید.

۶- اگر روند بازار و شاخص صعودی باشد بعد از رسیدن به حد سود بدون اینکه سهم را بفروشیم، فقط حد ضرر را تعریف می‌کنیم؛ ولی اگر روند بازار نزولی و شاخص در حال اصلاح باشد، باید بعد از رسیدن به حد سود، یا به‌طورکامل از سهم خارج شویم یا اینکه بخشی از سهام را با سود فروخته و برای مابقی، حدضرر شناور (trailing stop) در نظر بگیریم.

۷- در تعیین حد ضرر، دیدگاه زمانی یک سرمایه‌گذار بسیار حائز اهمیت است. حد ضرر برای معاملات کوتاه‌مدت با حد ضرری که برای معاملات بلندمدت تعریف می‌شود، متفاوت است.

۸-حد ضرر را در معاملات کوتاه‌مدت روی محدوده‌ حمایت در موج نزولی قبلی قرار دهید. (به شرطی که بین ۸ تا ۱۰ درصد باشد.)‌

۹- حد ضرر را در خریدهای میان‌مدت و بلندمدت روی محدوده حمایتی معتبر تعیین کنید. (بین ۱۰ تا ۲۰ درصد پایین‌تر از قیمت خرید)‌‌

‌۱۰- وقتی مقاومت یک سهم شکسته شد و قیمت سهم در بالای محدوده مقاومتی تثبیت گردید، حد ضرر را روی مقاومت شکسته شده که حالا به‌عنوان حمایت عمل می‌کند، قرار دهید.

نتیجه‌گیری

تا به اینجا سعی کردیم نکاتی را درخصوص مفهوم و اهمیت تعیین حد ضرر و شیو‌ه‌های محاسبه آن و نکاتی که در این زمینه باید مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گیرد، بیان کنیم.
‌همان‌طور که گفته شد تعیین حدضرر در سهام با توجه به روند بازار، نوع سهام، رفتار سرمایه‌گذار و ریسک‌پذیری او متفاوت است و هیچ قانون کلی در این زمینه وجود ندارد. اما نکاتی وجود دارد که به سرمایه‌گذار برای تعیین حد زیان موثر و منطقی و انجام معاملات حرفه‌ای کمک خواهد کرد. به برخی از این موارد در بالا اشاره شد. در اینجا به‌عنوان سخن پایانی نکاتی را بیان می‌کنیم.