بازگشت سرمایه چیست؟

نرخ بازگشت سرمایه چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

نرخ بازگشت سرمایه که با Return on Investment یا به‌طور مخفف با ROI شناخته می‌شود، یکی از شاخص‌های کلیدی عملکرد و معیارهایی است که میزان موفقیت یک واحد تجاری را نشان می‌دهد. این مفهوم در بازارهای مالی و تدوین استراتژی‌های تبلیغات کاربرد دارد.نرخ بازگشت سرمایه (Return On Investment)شاید بهترین تعریف برای نرخ بازگشت سرمایه، نسبت سود حاصله به میزان هزینه و سرمایه پرداخت‌شده باشد. البته سود به‌دست‌آمده ممکن است تنها جنبه مالی نداشته باشد و شامل موارد غیرمالی مانند برند سازی شود، ولی به‌صورت کلی منظور از محاسبه آن، درآمد و سودآوری مالی کسب و کار است.در شرایطی که منابع موجود ما، محدود است، بهتر است در جستجوی بهترین سرمایه گذاری با نرخ بازگشت سرمایه مطلوب باشیم.فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه (ROI)بازگشت سرمایه (ROI) به بیان ساده، سود حاصل از سرمایه گذاری نسبت به کل هزینه پرداختی است. بر این اساس می‌توانیم خیلی ساده فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه را به‌صورت زیر به دست آوریم:برای اینکه بتوانید نرخ بازگشت سرمایه (ROI) را بر اساس درصد حساب کنید، می‌توانید نتیجه بالا را در ۱۰۰ ضرب کنید.به زبان ساده‌تر، نرخ بازگشت سرمایه یعنی نسبت سود به‌دست‌آمده به هزینه پرداختی چقدر بوده است؛ بنابراین هر چه بتوانیم در ازای سرمایه گذاری انجام‌شده، خروجی بهتری بگیریم و از روش‌های مقرون‌به‌صرفه ولی با بازده بالاتر، استفاده کنیم، می‌توانیم بیشتر به بازگشت سرمایه خود امیدوار باشیم. درواقع باید بررسی کنیم هزینه‌ها صرف چه چیزی شده است و آیا عملکرد ما خوب بوده یا خیر.سرمایه‌گذاران، نه‌تنها برای ارزیابیِ چگونگی عملکردِ سرمایه گذاری‌شان، بلکه برای مقایسه‌ عملکرد سرمایه گذاری‌های مختلف در انواع و اندازه‌های متفاوت هم از این نسبت استفاده می‌کنند.برای مثال، سرمایه گذاری در بورس، می‌تواند با سرمایه گذاری در زمینه‌ تجهیزات مقایسه شود. نوع سرمایه گذاری مهم نیست؛ زیرا محاسبه‌ نرخ بازگشت سرمایه فقط به هزینه‌ها و سود مرتبط با این سرمایه گذاری توجه می‌کند.محاسبه‌ این نرخ بازگشت سرمایه یکی از رایج‌ترین نسبت‌های موردتوجه در بحث سرمایه گذاری است، زیرا بسیار ساده و تطبیق‌پذیر است. مدیران می‌توانند از این نسبت برای مقایسه‌ نرخ‌های عملکرد در خرید تجهیزات سرمایه‌ای (تجهیزاتی که گران هستند و برای خریدشان سرمایه‌ زیادی لازم است) استفاده کنند، درحالی‌که سرمایه‌گذاران می‌توانند محاسبه کنند کدام‌یک از سهام‌ خریداری‌شده، عملکرد بهتری داشته‌اند.به این روش، محاسبه‌ نرخ بازگشت سرمایه می‌تواند بسیار تطبیق‌پذیر باشد، اما بسته به اینکه کاربر چه چیزی را می‌خواهد ارزیابی کند یا نشان دهد، ممکن است گمراه‌کننده هم بشود. باید بدانید که هیچ معادله‌ استانداردِ واحدی برای محاسبه نرخ بازگشت سرمایه وجود ندارد. در عوض، به این ایده‌ اولیه توجه می‌کنیم که سودها درصدی از درآمد هستند. برای درک درستِ این نسبت، باید بفهمید که چه درآمدها و هزینه‌هایی در این معادله استفاده می‌شوند.مثالی از محاسبه‌ نرخ بازگشت سرمایهیک سرمایه‌گذار را در نظر بگیریم. فرد الف سهامی پر ریسک را خریداری کرده است.او سال گذشته ۵۰۰ سهم، هرکدام به ارزش ۱۰۰۰ تومان را خریداری کرد. امروز و پس از گذشت یک سال، ارزش هر سهم آن در بازار ۳۵۰۰ تومان است. او سهامش را می‌فروشد.این مطلب را حتما بخوانید: شاخص داوجونز چیست و چه کاربردی دارد؟ROI وی ۲٫۵ یا ۲۵۰ درصد است؛ یعنی به ازای هر ۱۰۰۰ تومانی که سرمایه گذاری کرده، ۲۵۰۰ تومان سود به دست آورده است.حالا می‌توانیم این سرمایه گذاری با سرمایه گذاری دیگری مقایسه کنیم. فرض کنیم وی ۱۰۰ سهم، هرکدام به ارزش ۱۰۰۰ تومان خرید و هر سهم را ۱۲۵۰ تومان فروخت.در این خرید، نرخ بازگشت سرمایه‌ او تنها ۲۵ درصد یا ۰٫۲۵ بود. البته این هم بازگشت سرمایه‌ خوبی است، اما به نسبت سرمایه گذاری قبلی، نرخ پایین‌تری دارد.تجزیه و تحلیلبه‌طورکلی هر نرخ بازگشت سرمایه‌ مثبتی را می‌توان بازگشت خوبی قلمداد کرد. مثبت بودن این نسبت، یعنی کل هزینه‌ سرمایه گذاری به‌علاوه‌ مقداری سود، بازگشته است. منفی شدن آن یعنی درآمد آن‌قدر نبوده که کل هزینه‌ها را پوشش دهد. ناگفته پیداست که نرخ بازگشت سرمایه هرقدر بالاتر باشد، بهتر است.محاسبه‌ نرخ بازگشت سرمایه، فوق‌العاده متنوع است و می‌تواند برای سرمایه گذاری‌های مختلفی استفاده شود. مدیران آن را برای ارزیابیِ بازگشت سرمایه‌هایی که سرمایه گذاری کرده‌اند استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند برای ارزیابی عملکرد سهامشان از آن استفاده کنند و افراد حقیقی هم می‌توانند برای ارزیابی نرخ بازگشت دارایی‌هایی همچون خانه از آن بهره ببرند.نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که این نسبت، ارزش زمانیِ پول را در نظر نمی‌گیرد. البته برای خریدوفروش ساده‌ سهام این حقیقت آن‌قدرها اهمیت پیدا نمی‌کند، اما برای محاسبه‌ دارایی ثابتی مثل ساختمان یا خانه که هرسال به ارزش آن افزوده می‌شود، بسیار مهم است. به همین خاطر است که وقتی دریافتی‌های این فرمول را نسبت به ارزش فعلی محاسبه می‌کنیم، معمولاً مقدار آن تغییر می‌کند.ROI چه کاربردی دارد؟یکی از اصلی‌ترین کاربردهای ROI زمانی است که شما می‌خواهید ببینید در ازای سرمایه گذاری انجام‌شده چه خروجی‌ای گرفته‌اید و سود به‌دست‌آمده چقدر بوده است. به‌عنوان‌مثال نرخ بازگشت ۶۰ درصد خیلی بهتر از نرخ بازگشت ۲۰ درصد است و نشان می‌دهد عملکرد خوبی داشتید و سود خوبی هم نصیبتان شده است.یکی دیگر از کاربردهای آن مربوط به زمانی است که می‌خواهید محصول جدیدی را روانه بازار کنید؛ بنابراین می‌خواهید بسنجید محصول جدید تا چه اندازه برایتان سودآور خواهد بود. اینجاست که بعد از عرضه محصول می‌توانید به کمک ROI میزان سوددهی را ارزیابی کنید. حتی اگر امکان محاسبه این نسبت، در برخی از بازارها وجود نداشته باشد، می‌توانید با شبیه‌سازی گروهی از مشتریان هدف خود، نرخ بازگشت سرمایه را به‌صورت تقریبی به‌دست‌آمده آورید.مزایا و معایب ROIتعیین شاخص‌های کلیدی عملکرد به‌ویژه مواردی چون ROI که به موضوعات مالی مربوط است و پیچیدگی‌های خاصی دارد کار ساده‌ای نیست. از سوی دیگر هر شاخصی می‌تواند مزایا و معایب خودش را داشته باشد و محاسبه آن نیز شما را دچار چالش کند. این نرخ نیز از این قاعده مستثنی نیست و مزایا و معایبی دارد.اگر بخواهیم مزایای سنجش دقیق نرخ بازگشت سرمایه را بیان کنیم، می‌توانیم به مهم‌ترین موارد زیر اشاره داشته باشیم:سنجش کیفیت و میزان خروجی و سود حاصله در ازای هزینه و سرمایه گذاری انجام‌شدهارزیابی عملکرد تیم موردنظر در بهینه‌سازی هزینه‌ها و صرفه‌جویی در ازای گرفتن بهترین نتایجبررسی میزان پتانسیل و ظرفیت برنامه‌های تجاری برای بازگشت سرمایه در کوتاه یا بلندمدتارائه محصولات جدید متناسب باسیاست‌های درآمدی و سودآوری کسب‌وکاراین مطلب را حتما بخوانید: شاخص داوجونز چیست و چه کاربردی دارد؟اما در مورد مهم‌ترین معایب ROI می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:اشتباه محاسباتی در ROI می‌تواند باعث گمراهی مدیران در سرمایه گذاری شودمشکل در محاسبه دقیق سود حاصل از برخی کمپین‌ها و مشتری‌هامشکل در تعیین میزان اثرگذاری بعضی از روش‌های تبلیغاتیعدم توجه به ارزش زمانی پول است که باعث می‌شود نتیجه دقیق نباشدبهبود نرخ بازگشت سرمایهبرای بهبود نر‌خ بازگشت سرمایه راه‌های مختلفی وجود دارد. افزایش سود، کاهش مخارج، بهبود راندمان و کارایی و افزایش آگاهی از برند می‌توانند مصداق‌های مختلفی از بهبود نر‌خ بازگشت سرمایه باشند.اولین قدم برای بهبود ROI مشخص کردن تعریف دقیق و واضحی از بازگشت سرمایه «موردنظر شما است. تعداد فروش بیشتر، افزایش سود به ازای هر فروش، سودهای کلان‌تر، کاهش قیمت سربه‌سر، کاهش هزینه‌های تولید، داشتن رضایت مشتری و برندینگ مثال‌های خوبی از تعریف اهداف و بازگشت سرمایه هستند. برای نمونه به‌جای تعریف» افزایش فروش «به‌عنوان هدف»، افزایش فروش در بازه زمانی مشخص، در یک منطقه خاص، از یک کانال توزیع بخصوص را به‌عنوان هدف در نظر بگیرید. در حوزه بازارهای مالی نیز می‌توانید انتخاب‌های خود برای سرمایه گذاری را هوشمندانه‌تر انتخاب کنید تا نرخ بالاتری کسب کنید.سختی های اندازه گیری دقیقالبته، اندازه‌گیری آن هم پیچیدگی‌های خودش را دارد که باعث می‌شود هیچ‌وقت نتوانیم دقیقاً ROI بازاریابی خود را مشخص کنیم. در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:وقتی یک مشتری از طریق تبلیغ شما جذب می‌شود، ممکن است خدمات شما را به دوست خود معرفی کند (که یعنی بازاریابی دهان‌به‌دهان)؛ اما لحاظ کردن سود حاصل از این مشتری در نر‌خ بازگشت سرمایه، کار را کمی دشوار می‌کند.جمع بندینرخ بازگشت سرمایه به ما می‌گوید در ازای هزینه پرداختی چقدر سود کرده‌ایم و عملکرد ما در بهینه‌سازی هزینه‌ها و دریافت خروجی مطلوب چگونه بوده است.البته این نرخ صرفاً در کمپین‌های تبلیغاتی آنلاین کاربرد ندارد و گستره به کارگیری آن در کسب‌وکارهای مختلف بسیار وسیع است. ولی به‌طورکلی هرچه این مقدار بیشتر باشد، قطعاً سود بیشتری نصیبتان خواهد شد.به‌طورکلی هر نرخ مثبتی را می‌توان بازگشت خوبی قلمداد کرد. مثبت بودن این نسبت، یعنی کل هزینه‌ سرمایه گذاری به‌علاوه‌ مقداری سود، بازگشته است. نرخ بازگشت سرمایه‌ منفی یعنی درآمد آن‌قدر نبوده که کل هزینه‌ها را پوشش دهد. ناگفته پیداست که نرخ بازگشت سرمایه هرقدر بالاتر باشد، بهتر است.محاسبه‌ نرخ بازگشت سرمایه فوق‌العاده متنوع است و می‌تواند برای سرمایه گذاری‌های مختلفی استفاده شود. مدیران آن را برای ارزیابی بازگشت سرمایه‌هایی که سرمایه گذاری کرده‌اند استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند برای ارزیابی عملکرد سهامشان از آن استفاده کنند و افراد حقیقی هم می‌توانند برای ارزیابی نرخ بازگشت دارایی‌هایی همچون خانه از آن بهره ببرند.نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که این نسبت، ارزش زمانیِ پول را در نظر نمی‌گیرد.

تعریف دوره بازگشت سرمایه متحرک (DPBP) و روش محاسبه آن

در تعریف دوره بازگشت سرمایه(عادی) به این نکته اشاره شد که ارزش زمانی پول در محاسبه دوره بازگشت سرمایه لحاظ نمی شود و برای بالا بردن دقت محاسبه به جای شاخص PBP شاخص دوره بازگشت سرمایه متحرک (DPBP) که مخفف Dynamic Payback Period است تعریف شده که در آن جریانات نقدی پس از تنزیل شدن بایکدیگر جمع می شوند.

در این مثال نرخ تنزیل ۱۵% در نظر گرفته شده است و ارزش فعلی خالص جریانات نقدی برای ابتدای سال اول محاسبه می شود.

فرمول محاسبه ارزش فعلی PV _n =FV _n /(۱+i) n می باشد. برای اطلاعات بیشتر درباره فرمول به این لینک مراجعه کنید.

سال n /شرح	اول	دوم	سوم	چهارم	پنجم	ششم	هفتم	هشتم
An جریانات نقدی ورودی	۰	۰	۱۷۰	۱۹۰	۲۲۰	۲۳۰	۲۶۰	۲۶۰
Bn جریانات نقدی خروجی	۸۰	۱۱۰	۸۵	۱۱۰	۱۲۰	۱۳۵	۱۵۵	۱۵۵
FVn=An-Bn خالص جریانات نقدی	۸۰-	۱۱۰-	۸۵	۸۰	۱۰۰	۹۵	۱۰۵	۱۰۵
PVn =FVn/(۱+i) n ارزش فعلی خالص جریانات نقدی	۶۹,۵۷-	۸۳,۱۸-	۵۵,۸۹	۴۵,۷۴	۴۹,۷۲	۴۱,۰۷	۳۹,۴۷	۳۴,۳۲
ΣP V n ارزش فعلی خالص جریانات نقدی تجمعی	۶۹,۵۷-	۱۵۲,۷۴-	۹۶,۸۵-	۵۱,۱۱-	۱,۳۹-	۳۹,۶۸	۷۹,۱۵	۱۱۳,۴۷
Σ FV n خالص جریانات نقدی تجمعی	۸۰-	۱۹۰-	۱۰۵-	۲۵-	۷۵	۱۷۰	۲۷۵	۳۸۰

در مثال فوق سالهای اول و دوم سرمایه گذاری در پروژه انجام شده و از سال سوم به بهره برداری خواهد رسید. بر اساس مثال فوق دوره بازگشت سرمایه عادی ۴,۲۵ سال و دوره بازگشت سرمایه متحرک ۵.۰۳ سال خواهد بود.

BPB مدت زمانی است که ΣF V _n برابر صفر شود:

DPB مدت زمانی است که ΣP V _n برابر صفر شود:

همانگونه که ملاحظه می شود با در نظر گرفتن ارزش زمانی پول در این مثال دوره بازگشت سرمایه از ۴,۲۵ به ۵.۰۳ سال افزایش یافته است.

بازگشت سرمایه چیست

از هزینه های سرمایه گذاری در طول دوران احداث جهت خرید، نصب و راه اندازی تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز طرح استفاده می گردد تا اینکه طرح جهت بهره برداری و تولید محصول و یا عرضه خدمات پیش بینی شده برای آن، آماده گردد. پس از بهره برداری از طرح عرضه محصول و یا خدمات به بازار مصرف آغاز می گردد که درآمدی را عاید سرمایه گذار می نماید. از درآمد حاصل از فروش محصول و خدمات در ابتدا برای پرداخت هزینه های تولید محصول نظیر مواد اولیه، انرژی، پرسنلی و سایر هزینه های مورد نیاز استفاده می شود و پس از کسر این هزینه ها و هزینه های محاسبه شده مربوط به عوارض و مالیات، رقم مانده نهایی بعنوان سود خالص که هدف نهایی طرح می باشد محاسبه می گردد. سود خالص سالیانه در طی دوران بهره برداری به سرمایه گذاری که در دوران احداث اقدام به سرمایه گذاری نموده پرداخت می گردد.

مقطع زمانی که در آن سود خالص تجمعی طرح در طی سال های مختلف معادل رقم مربوط به سرمایه گذاری انجام شده در طول دوران احداث (ویا دوران بهره برداری) باشد، دوره بازگشت سرمایه نامیده می شود که واحد آن براساس سال می باشد.

جهت محاسبه شاخص مالی دوره بازگشت سرمایه نیز از جدول جریانات نقدی استفاده می شود. بدین منظور جریانات نقدی هرسال با سال گذشته جمع می شود که براین اساس جریانات نقدی تجمعی محاسبه می گردد. رقم مذکور در سال های نخست به جهت تأثیر هزینه های سرمایه گذاری منفی می باشد و به تدریج و با تأثیر سود خالص سالانه جریانات نقدی تجمعی به سمت رقم مثبت میل می نماید. مقطع زمانی که جریانات نقدی تجمعی در آن از منفی به مثبت تبدیل می شود، دوره بازگشت سرمایه است.

نمونه ای از روش محاسبه دوره بازگشت سرمایه در جدول و نمودار زیر ارائه شده است.

جدول جریانات نقدی

زمان بروز رسانی حداقل 24 ساعت

مخصوص کسانی که در حال حاضر

فقط ماهانه زیر دو میلیون

جریانات نقدی تجمعی

با نگاهی به جدول و نمودار فوق مشاهده می گردد که جریانات نقدی تجمعی از سال سوم به بعد مثبت می گردد که براین اساس دوره بازگشت سرمایه طرح سه سال خواهد بود. البته این رقم با لحاظ سال اول دوران احداث بعنوان سال مبنا، بدست آمده است. درصورتیکه سال مبنا برای محاسبه دوره بازگشت سرمایه از ابتدای دوران بهره برداری در نظر گرفته شود، دوره بازگشت سرمایه طرح یک سال خواهد بود. در نرم افزار کامفار مبنای دوره بازگشت سرمایه از ابتدای دوران احداث می باشد. اما منطقی بنظر می بازگشت سرمایه چیست؟ رسد که آغاز دوران بازگشت سرمایه از ابتدای سال بهره برداری از طرح در نظر گرفته شود.

برخلاف روش محاسبات مربوط به شاخص های NPV و IRR، در محاسبه شاخص PBP از ارزش زمانی پول صرفنظر شده و جریانات نقدی با فرض دارا بودن ارزش یکسان در سال های مختلف، بایکدیگر جمع شده اند. از آنجاییکه در نظر گرفتن ارزش زمانی پول بر دقت و صحت محاسبات می افزاید، جهت رفع این مشکل، به جای شاخص PBP شاخص دوره بازگشت سرمایه متحرک Dynamic Pay Back Period (DPBP) تعریف شده است که در آن جریانات نقدی پس از تنزیل شدن بایکدیگر جمع می شوند. جریانات نقدی که در هر سال محاسبه شده با استفاده از نرخ تنزیلی که با درنظر گرفتن شرایط مختلف زمانی، مکانی و صنعتی مربوط به طرح تعریف شده به ارزش روز تبدیل می شوند تا بدین ترتیب تأثیرات کاهش ارزش پول در محاسبات لحاظ گردد.

نمونه محاسبات شاخص DPBP با نرخ تنزیل 25 درصد در جدول و نمودار زیر نشان داده شده است.

جریانات نقدی تجمعی تنزیل شده

جریانات نقدی تنزیل شده

جریانات نقدی تجمعی تنزیل شده

شاخص DPBP در نمودار فوق چهار سال می باشد. لذا با در نظر گرفتن ارزش زمانی پول، دوره بازگشت سرمایه یک سال افزایش می یابد که این شاخص نسبت به شاخص PBP قابل اتکاء تر بوده و جهت بررسی توجیه پذیری طرح بسیار مناسب می باشد.

بمنظور بررسی توجیه پذیری طرح، پس از محاسبه شاخص PBP و یا DPBP این شاخص با استاندار شاخص مالی مربوط مقایسه می گردد. بعنوان مثال ممکن است پس از استعلام از بانک در خصوص دوره بازگشت سرمایه مناسب یک طرح کارشناس مربوط اعلام نماید که دوره بازگشت سرمایه مناسب با در نظر گرفتن ابتدای دوران احداث بعنوان سال مبنا سه سال می باشد. با این فرض و مقایسه رقم بدست آمده برای PBP در جداول فوق، طرح توجیه پذیر می باشد ولی در صورتیکه هدف کارشناس بانک بررسی توجیه پذیری طرح براساس شاخص DPBP باشد، طرح توجیه پذیر نخواهد بود. لذا لازم است که در ابتدا رقم مناسب برای مقایسه شاخص مذکور از نهاد بررسی کننده گزارش استعلام شود.

نرم افزار کامفار مشابه شاخص های تشریح شده قبلی، پس از تشکیل جدول جریانات نقدی شاخص های PBP و DPBP بازگشت سرمایه چیست؟ را نیز بصورت اتوماتیک محاسبه می نماید و لذا نیازی به محاسبه آن توسط کاربر نیست. درصورتیکه بخواهید از نرم افزارهای دیگری نظیر Excel برای محاسبه دوره بازگشت سرمایه استفاده نمایید می توانید پس از تشکیل جدول جریانات نقدی در این نرم افزار، از فرمولی که البته صرفا برای این منظور برنامه ریزی نشده استفاده نمایید. با وارد نمودن فرمول = Countif (range, <0) در یک سلول و انتخاب کل محدوده جریانات نقدی تجمعی (تنزیل شده) بعنوان بخش range در این فرمول می توان شاخص PBP (DPBP) مربوط به طرح را برآورد نمود.

با نگاهی دقیق تر به جدول فوق می توان مشاهده نمود که رقم چهار سال محاسبه شده برای شاخص DPBP بصورت رند نمی باشد و دارای بخش اعشاری نیز خواهد بود. چراکه در انتهای سال چهارم یک رقم تجمعی منفی به ارزش -550,400 در جدول جریانات نقدی تجمعی تنزیل شده برآورد گردیده که از محل بخشی از درآمد خالص سال پنجم جبران خواهد شد و البته در محاسبه دوره بازگشت سرمایه لحاظ نشده است. کل درآمد خالص تنزیل شده در سال پنجم معادل 1,146,880 است. برای محاسبه بخش اعشار شاخص DPBP با استفاده از یک تناسب ساده می توان برآورد نمود که در کدام بخش از سال پنجم جریانات نقدی تجمعی تنزیل شده بصورت کامل جبران می گردد. بدین منظور بایستی عدد چهار باضافه نسبت 550,400 بر 1,146,880 شود که در این صورت رقم دقیق DPBP معادل 4.5 سال برآورد می گردد.

همچنین با تکرار محاسبات فوق در جدول جریانات نقدی تجمعی، رقم دقیق مربوط به شاخص PBP برابر با 3.6 سال خواهد شد.

شاخص DPBP در نمودار فوق چهار سال می باشد. لذا با در نظر گرفتن ارزش زمانی پول، دوره بازگشت سرمایه یک سال افزایش می یابد که این شاخص نسبت به شاخص PBP قابل اتکاء تر بوده و جهت بررسی توجیه پذیری طرح بسیار مناسب می باشد.

بمنظور بررسی توجیه پذیری طرح، پس از محاسبه شاخص PBP و یا DPBP این شاخص با استاندار شاخص مالی مربوط مقایسه می گردد. بعنوان مثال ممکن است پس از استعلام از بانک در خصوص دوره بازگشت سرمایه مناسب یک طرح کارشناس مربوط اعلام نماید که دوره بازگشت سرمایه مناسب با در نظر گرفتن ابتدای دوران احداث بعنوان سال مبنا سه سال می باشد. با این فرض و مقایسه رقم بدست آمده برای PBP در جداول فوق، طرح توجیه پذیر می باشد ولی در صورتیکه هدف کارشناس بانک بررسی توجیه پذیری طرح براساس شاخص DPBP باشد، طرح توجیه پذیر نخواهد بود. لذا لازم است که در ابتدا رقم مناسب برای مقایسه شاخص مذکور از نهاد بررسی کننده گزارش استعلام شود.

نرم افزار کامفار مشابه شاخص های تشریح شده قبلی، پس از تشکیل جدول جریانات نقدی شاخص های PBP و DPBP را نیز بصورت اتوماتیک محاسبه می نماید و لذا نیازی به محاسبه آن توسط کاربر نیست. درصورتیکه بخواهید از نرم افزارهای دیگری نظیر Excel برای محاسبه دوره بازگشت سرمایه استفاده نمایید می توانید پس از تشکیل جدول جریانات نقدی در این نرم افزار، از فرمولی که البته صرفا برای این منظور برنامه ریزی نشده استفاده نمایید. با وارد نمودن فرمول = Countif (range, <0) در یک سلول و انتخاب کل محدوده جریانات نقدی تجمعی (تنزیل شده) بعنوان بخش range در این فرمول می توان شاخص PBP (DPBP) مربوط به طرح را برآورد نمود.

با نگاهی دقیق تر به جدول فوق می توان مشاهده نمود که رقم چهار سال محاسبه شده برای شاخص DPBP بصورت رند نمی باشد و دارای بخش اعشاری نیز خواهد بود. چراکه در انتهای سال چهارم یک رقم تجمعی منفی به ارزش -550,400 در جدول جریانات نقدی تجمعی تنزیل شده برآورد گردیده که از محل بخشی از درآمد خالص سال پنجم جبران خواهد شد و البته در محاسبه دوره بازگشت سرمایه لحاظ نشده است. کل درآمد خالص تنزیل شده در سال پنجم معادل 1,146,880 است. برای محاسبه بخش اعشار شاخص DPBP با استفاده از یک تناسب ساده می توان برآورد نمود که در کدام بخش از سال پنجم جریانات نقدی تجمعی تنزیل شده بصورت کامل جبران می گردد. بدین منظور بایستی عدد چهار باضافه نسبت 550,400 بر 1,146,880 شود که بازگشت سرمایه چیست؟ در این صورت رقم دقیق DPBP معادل 4.5 سال برآورد می گردد.

همچنین با تکرار محاسبات فوق در جدول جریانات نقدی تجمعی، رقم دقیق مربوط به شاخص PBP برابر با 3.6 سال خواهد شد.

ROI سرمایه انسانی (تعریف، فرمول و محاسبه)

با هر رویکرد و در هر موقعیتی، کلمه ارزش به ناچار در مورد موضوع سرمایه انسانی مطرح می شود.

به عبارت دیگر سرمایه انسانی چه ارزشی ایجاد می کند؟

اکنون می توان ارزشی را که سرمایه های انسانی به یک کسب و کار می افزاید را از طریق اندازه‌گیری بازده سرمایه انسانی در سرمایه‌گذاری (ROI سرمایه انسانی) محاسبه نمود.

پیشرفت‌ در شیوه‌ها، اندازه‌گیری‌ها و معیارهای داده‌ای مناسب، توانسته است ارزش تلاش‌های سرمایه انسانی را نشان دهد.

سرمایه انسانی به عنوان کارکردی برای جذب، توسعه و حفظ بهترین استعدادها تعریف می شود.

با این منطق، ROI سرمایه انسانی یک معیار پایه ای بر مبنای مشارکت کارکنان محسوب می شود.

اما دقیقاً تعریف ROI سرمایه انسانی چیست؟
چگونه آن را محاسبه می کنید، و چرا باید از این معیار استفاده کنید؟

سرمایه انسانی چیست؟

سرمایه انسانی (HC) دارایی نامشهودی است که مجموع ارزش اقتصادی تجربه و مهارت کارکنان به حساب می آید.

در این تعریف «سرمایه» به دارایی هایی مانند دانش، مهارت، سلامت، آموزش و غیره اشاره دارد.

بین منابع انسانی و سرمایه انسانی تفاوت مشخصی وجود دارد.

منابع، اغلب به موجودی های دارای محدودیتی دلالت دارد که می توان از آن بهره برداری کرد (این اصطلاح با مواد، تولید و مانند آن مرتبط است).

بدیهی است که «منابع انسانی» را نمی توان به این شکل تعریف کرد.

از سوی دیگر، سرمایه انسانی به ثروتی اشاره دارد که می توان روی آن سرمایه گذاری کرد.

Talentalign این نمودار را برای نشان دادن جنبه های مختلف HR و HC ترسیم نمود که شباهت ها و تفاوت های این دو مفهوم را نشان می دهد:

ROI سرمایه انسانی چیست؟

ROI سرمایه انسانی (HCROI) یک معیار استراتژیک HR است که ارزش مالی افزوده شده توسط نیروی کار را در نتیجه پولی که برای کارمندان خرج می شود (از نظر استخدام، پاداش کارکنان، مدیریت استعداد، آموزش و غیره) منعکس می کند.

این مفهوم ارزشی را نشان می دهد که کارکنان به صورت فردی یا جمعی به خلق آن کمک می کنند.

این متریک بازتابی واقعی از ارزش سرمایه انسانی در یک سازمان است.

GrowthForce درآمد حاصل از تأثیر بهبود بهره وری تنها ۱۵ دقیقه در روز یک کارمند را با این تصویر نشان می دهد:

برای مطالعه محتوای GrowthForce در مورد اثر افزایش بهره وری بر ROI سرمایه انسانی، کلیک کنید.

فرمول ROI سرمایه انسانی

محاسبه بازگشت سرمایه برای سرمایه انسانی پیچیده است.

این امر مستلزم آن است که یک مقوله منفعت مالی را به یک طرح سرمایه انسانی ارتباط دهید.

این کار همیشه به همین سادگی نیست زیرا واقعاً از کجا می دانید که مثلاً یک مداخله یادگیری، مستقیماً به افزایش درآمد کمک کرده است؟

متغیرهای زیادی وجود دارند که می توانند بر نتیجه تأثیر بگذارند، از جمله نوسانات بازار، تغییر شرایط و حتی شانس.

با این حال، موسسه ROI مدلی را توسعه داد که قادر به محاسبه دقیق HCROI است:

بیایید هر یک از مراحل اصلی مدل را بررسی کنیم:

برنامه ریزی ارزیابی -

این بخشی است که به وضوح اهداف طرح سرمایه انسانی شما را مشخص می کند.

به عنوان مثال: «سه توسعه‌دهنده شبکه فناوری اطلاعات را استخدام کنید» یا «یک برنامه تبادل استعداد را در بخش بازاریابی اجرا کنید» یا «به امتیاز خالص +20 در توسعه کارکنان دست یابید».

جمع آوری داده ها -

مجموعه ای از داده ها قبل، حین و پس از اجرای یک برنامه یا اقدام HC مدنظر است.

در این دوره زمانی ممکن است متریک های مربوط به سرمایه انسانی را جمع آوری کنید: داده های سخت (که می توانید از طریق سیستم های HC به دست آورید.) و داده های نرم (که می توانید آنها را در نظرسنجی های رضایت کارکنان، مشاهده در حین کار و غیره جمع آوری کنید.)

تجزیه و تحلیل داده ها -

برای محاسبه ROI سرمایه انسانی، این یکی از مهمترین مراحل است. لازم است داده ها را از دو جنبه تجزیه و تحلیل شود:

اثرات طرح یا برنامه HC را جدا کنید -
این مهم است زیرا عوامل زیادی می توانند بر عملکرد تأثیر بگذارند و شما می خواهید به طور خاص تأثیر سرمایه انسانی را اندازه گیری کنید.

راه‌های بازگشت سرمایه چیست؟ زیادی برای انجام این کار وجود دارد، از جمله راه‌اندازی یک برنامه آزمایشی، استفاده از خطوط روند برای نشان دادن تفاوت‌ها، ورودی مشتری، بازخورد ذینفعان خارجی، و استفاده از کارشناسان موضوع برای تجزیه و تحلیل اثرات.

تبدیل داده‌های HC به خروجی مالی -
برای این کار باید هزینه هر برنامه سرمایه انسانی در نظر گرفته شود و به آن مقدار داده شود. این بستگی به موقعیت دارد.

به عنوان مثال، به دلیل یک برنامه آموزشی، یک کارمند ممکن است یک محصول اضافی تولید کند. بنابراین، آن محصول اضافی بسته به نتیجه طرح، به سود یا صرفه جویی در هزینه تبدیل می شود.

پس از انجام مراحل بالا، اطلاعات کافی برای محاسبه بازده مالی با این فرمول در اختیار خواهید داشت:

نمونه هایی از محاسبه ROI سرمایه انسانی

بیایید از این فرمول در چند مثال از محاسبه ROI سرمایه انسانی استفاده کنیم:

فرض کنید شما یک طرح رفاهی- بهداشتی را در محل کار اجرا می کنید که تقریباً 250000 دلار هزینه دارد. این موارد هزینه های سرمایه انسانی محسوب می شود.

پس انداز (کاهش استرس، غیبت، فرسودگی شغلی و غیره) که از این طرح به دست آوردید بالغ بر 700000 دلار است. از این رو:

HCROI = $700,000 – $250,000/$250,000

= 2 (نشان دهنده نسبت 2:1)

این بدان معنا است که به ازای هر 1 دلاری که برای برنامه سلامتی خرج می‌کنید، 2 دلار سود به دست می آید.

متغیرهایی وجود دارد که باید در هنگام تجزیه و تحلیل به این روش در نظر بگیرید (مثلاً دوره اندازه گیری صرفه جویی در هزینه) تا زمانی جمع آوری داده ها، با چارچوب زمانی سازگار باشند.

این یک روش بسیار موثر برای محاسبه HCROI است.

حال، فرض کنید تیم تصمیم می گیرد 10000 دلار اضافی در این برنامه سرمایه گذاری کند که منجر به صرفه جویی 150000 دلاری می شود. فرمول به این صورت خواهد بود:

HCROI = $850,000 – $260,000/$260,000

= 2.27 نشان دهنده نسبت (2.27:1)

بنابراین، تنها با سرمایه گذاری 10000 دلار اضافی، یک مزیت اضافی 0.26 واحدی به دست خواهد آمد.

در یک دوره زمانی طولانی، ارزش ذخیره شده، بسیار تعیین کننده بوده بازگشت سرمایه چیست؟ و قابل چشم پوشی و صرف نظر کردن نیست.

استفاده از این فرمول ها یک راه عالی برای برنامه ریزی و تفکر است.

شما می توانید اثرات بلندمدتی که سرمایه گذاری اندکی بیشتر در سرمایه انسانی می تواند بر عملکرد مالی سازمان داشته باشد را مشاهده کنید.

مزایای استفاده از ROI سرمایه انسانی به عنوان معیار و KPI

درک تأثیر طرح های سرمایه انسانی

می توانید ببینید که طرح های شما چه نتایجی به همراه دارد. به این ترتیب، تمام تصمیمات مبتنی بر داده خواهد شد و هر دلاری که خرج می شود، قابل محاسبه است.

نمایش نتایج ملموس طرح های HC به مدیران و رهبران

اساساً شما می‌توانید تأثیر تلاش‌های کسب و کاری خود را کمّی کنید و آن را به رهبران نشان دهید. به عنوان مثال می توانید مستقیماً نتایج طرح های HC مانند "برنامه تبادل استعداد" را به تأثیر مالی بر کسب و کار ترجمه کنید.

شناسایی و پرکردن خلأهای موجود در سرمایه انسانی

داده‌ها به شما کمک می‌کنند بفهمید که سازمان شما در کجا عالی عمل کرده و کجا از نظر سرمایه انسانی کمبود دارد. شما می توانید به وضوح از طریق داده ها ببینید که افزودن یا کاستن از سرمایه انسانی چه تاثیری بر نتیجه کسب و کار خواهد داشت.

بهبود فرآیندهای HC
از طریق انواع مکانیسم‌های بازخورد دریافتی در نتیجه محاسبه بازگشت سرمایه می‌توانید شیوه‌ها و فرآیندهای مدیریت سرمایه انسانی خود را بهبود بخشید. در طول مسیر می توانید تنظیمات را در زمان واقعی انجام دهید و به طور خاص درک کنید که کدام بخش از فرآیند HC نیاز به بهبود دارد.

حذف فرآیندهای ناکارآمد HC
همچنین می‌توانید هر طرح سرمایه انسانی را که مؤثر نیست را متوقف یا حذف کنید. به عنوان مثال اگر یک برنامه تبادل استعداد پس از پنج سال هیچ سود مالی نداشته باشد، می‌توانید برنامه را متوقف کرده یا در طول مسیر تغییراتی را انجام دهید. در هر صورت، می توانید از هزینه ها را بکاهید.

سخن آخر

اگر می خواهید تأثیر محسوس تلاش های HC خود را اندازه گیری کنید، محاسبه منظم ROI سرمایه انسانی بسیار سودمند خواهد بود. بر اساس نتایج، می‌توانید بینش‌های جدیدی به دست آورید، فرصت‌هایی را برای بهبود ببینید و طرح های HC خود را به سطح بالاتری ارتقا دهید.

برای دسترسی به منبع این مقاله کلیک کنید.

اشتراک گذاری این پست

برچسب ها

بلاگ های ما

بایگانی

درباره ما (سعدِوفا)

قصد داریم آموخته ها و تجربه نزدیک به دو دهه حضور فعالانه مان در صنعت، کسب و کار و آموزش را با شما که شاید علاقمندی یا دغدغه های مشابهی با ما داشته باشید به اشتراک بگذاریم. سعی مان بر این است که تمرکز بیشتری بر جنبه های انسانی و نگاه اجتماعی در فضای کسب و کارها داشته باشیم.

به این دلیل فضایی تعاملی به نام سعد وفا، (برگرفته از نام یک دوست سفر کرده که الهام بخش این ایده بود) بر بستر پلتفرم اتود، شکل گرفت تا بتوانیم با هم گفتگو کنیم و از یکدیگر بیاموزیم.

همراهی با اتود تسهیلگر راه مان شد. به این همراهی که همراستا و همسو با ارزش های اصلی اتود هم چون تلاش در راستای تحقق خیرجمعی؛ تاکید بر اصل مشورت و بازگشت سرمایه چیست؟ کار تیمی؛ توجه به اهمیت چرخه یادگیری و نقش آن در انجام صحیح کارها است، افتخار می کنیم.

در صورت تمایل برای آشنایی بیشتر با ما می توانید رزومه ی ما را از این قسمت دانلود نمایید:

ROI در بازاریابی چیست؟ | نرخ بازگشت سرمایه چگونه محاسبه میشود؟

هدف افراد برای تبلیغات و بازاریابی، بازگشت سرمایه و سودآوری است. شما چه به عنوان هزینه و چه به عنوان سرمایه گذاری به تبلیغات نگاه کنید، به هر حال منتظر دریافت نتیجه ای مثبت هستید. به زبان ساده تر بخواهیم بگوییم، ROI یا نرخ بازگشت سرمایه، سنجش نرخ سود به دست آمده نسبت به هزینه ی پرداختی (مثلاً در یک کمپین تبلیغاتی) است. در بازاریابی دیجیتال نیز به همین صورت است. ROI مخفف سه واژه ی ” Return On Investment” به معنای “بازگشت سرمایه” است.

چرا ROI مهم است؟

شما اگر صاحب یک کسب و کار بزرگ باشید، میلیونها تومان، و شاید هم میلیارد، خرج بازاریابی میکنید. ممکن است ابتدای کار هیچ مشکلی هم با این قضیه نداشته باشید و خیلی هم به ROI(نرخ بازگشت سرمایه ) اهمیتی ندهید. -که البته کار اشتباهی است- اما وقتی کسب و کار شما کوچک باشد و سرمایه شما هم محدود، به ازای هر هزارتومانی که تبلیغ میکنید انتظار سود دارید. در واقع این میزان بازگشت سرمایه برایتان بسیار حائز اهمیت است. وگرنه به زودی ورشکست خواهید شد.

پس شما به کمک ROI میتوانید ببینید هزینه های تبلیغاتی شما چه نتیجه ی به دنبال داشته است. همچنین از این طریق میتوانید عملکرد کمپین تبلیغاتی خود را بسنجید.

محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه

همانطور که گفتیم، نرخ بازگشت سرمایه از نسبت سود حاصل به کل هزینه ی پرداختی شما برای تبلیغ به دست می آید. چون این عدد همیشه به درصد بیان میشود باید نتیجه ی تقسیمِ گفته شده را در 100 ضرب کنید.

خب همانطور که پیداست، فرض کنید اگر درآمد شما با سرمایه گذاریتان(اینجا هزینه در کمپین تبلیغاتیفرض شده است) یکی باشند، یعنی صورت کسر صفر شود، در این صورت ROIشما نیز صفر خواهد شد. پس نتیجه میگیرید که این سرمایه گذاری برای شما مفید نبوده است. حالا هرچه عدد در صورت کسر بالاتر رود، ROI هم عدد بیشتری خواهد شد. پس نتیجه میگیرید که سرمایه گذاری شما مؤثر بوده است.