عاملی که رفتار بورس را منطقی می‌کند
بازار سهام در هفته گذشته شاهد تشدید جو فروش و ترس سرمایه‌گذاران بود تا جایی که به‌رغم وعده‌های قبلی و تلاش‌های صورت گرفته مبنی بر حمایت از بازار، افت نرخ‌ها تا روز سه‌شنبه ادامه یافت و حجم صف‌های فروش در اکثر نمادها انباشته شد. همزمان، کاهش شدید حجم معاملات خرد به محدوده کمتر از ۳ […]
بازار سهام در هفته گذشته شاهد تشدید جو فروش و ترس سرمایه‌گذاران بود تا جایی که به‌رغم وعده‌های قبلی و تلاش‌های صورت گرفته مبنی بر حمایت از بازار، افت نرخ‌ها تا روز سه‌شنبه ادامه یافت و حجم صف‌های فروش در اکثر نمادها انباشته شد.
همزمان، کاهش شدید حجم معاملات خرد به محدوده کمتر از ۳ هزار میلیارد تومان در روز سه‌شنبه رکورد کمترین رقم داد و ستدهای روزانه را در سال ۹۹ ثبت کرد که نشان‌دهنده عقب‌نشینی کامل خریداران و قفل شدن بازار در صف فروش بود.
به این ترتیب، با افت بیش از ۴ درصدی شاخص در هفته گذشته و جا خوش کردن این متغیر در محدوده ۵۵/ ۱ میلیون واحد، میزان افت متوسط بازار از اوج یک ماه قبل به ۲۵ درصد رسید. با این حال روز چهارشنبه، در واکنش به رشد قیمت‌های ارز، سهام بزرگ این بار به‌صورت نسبتا خودجوش و غیردستوری مورد توجه قرار گرفت.
با تداوم پشتیبانی عوامل بنیادی از رشد سودآوری برخی صنایع و شرکت‌ها، این امیدواری نزد برخی کارشناسان وجود دارد با فاصله گرفتن از رفتار دسته‌جمعی و توده‌وار، معاملات سهام از اینجا به بعد با پیروی بیشتری از متغیرهای تحلیلی و بنیادین رقم بخورد.
«هزینه- فایده» روش‌های مهار افت بازار
این روزها از فعالان خرد تا سرمایه‌گذاران حقیقی بزرگ گرفته تا کارشناسان و مدیران بازار و نمایندگان مجلس، صداهای مختلفی در راستای نحوه مهار ریزش قیمت‌ها در بازار سهام شنیده می‌شود. برخی روش‌های محدودیت‌زا از قبیل کوچک کردن دامنه نوسان یا برقراری محدودیت فروش در هر کد یا ممنوعیت فروش سرمایه‌گذاران حقوقی را مطرح می‌کنند.
درخصوص این راهکارها باید به این نکته توجه داشت که هر گونه محدودیت بیشتر در سمت فروشندگان می‌تواند از یکسو به تشدید جو فروش دامن بزند و از سوی دیگر، خریداران بالقوه را از ترس محدودیت‌های بعدی عرضه از حضور در سمت تقاضا منصرف کند. نمونه‌های آثار منفی چنین رویکردی در روزهای اخیر قابل رصد بود؛ به نحوی که به دلیل رصد معاملات حقوقی‌ها و ایجاد موانع در سمت فروش، انگیزه طبیعی خرید حتی در سهام ارزنده نیز توسط این نهادها کمرنگ شده است.
دسته دوم راهکارها به لزوم تجهیز منابع از سمت نهادهای حقوقی در خارج بازار به منظور جمع‌آوری گسترده تقاضاهای فروش بازمی‌گردد که در این راستا، پیشنهاد اختصاص یک درصد از ورودی صندوق توسعه ملی نیز مطرح شده است.
در رابطه با این راهکار، علاوه بر لزوم توجه به عدم موفقیت اخیر این رویکرد، با توجه به سرعت بالای گردش پول به دلیل عدم جذابیت نرخ‌های سود سپرده‌ها و اوراق بدهی، امکان مهاجرت منابع به بازارهای موازی و افزایش التهاب در سطح کلان باید مدنظر قرار گیرد؛ به ویژه اگر این منابع در نهایت از مسیر مستقیم یا غیرمستقیم منجر به انبساط پایه پولی شوند.
دسته سوم پیشنهاد‌ها به کاهش محدودیت‌ها از جمله افزایش یا حذف دامنه نوسان در ترکیب با راهکارهایی نظیر انتشار اوراق تبعی سهام با نرخ سود تضمینی باز می‌گردد که نیاز به تزریق نقدینگی مستقیم را کمتر و زمان بیشتری برای فروکش کردن هیجانات فراهم می‌کند.
در میان راهکارهای فوق، دسته سوم به فلسفه بازار و سپردن تعادل به روند عرضه و تقاضا نزدیک‌تر است. آنچه در تحلیل راهکارهای پیشنهادی قابل توجه است اینکه بررسی نمونه‌های مشابه در سطح جهان نشان می‌دهد مسیر قیمت‌ها در میان‌مدت در نهایت به سمت ارزش‌های ذاتی میل می‌کند و مداخلات بیرونی نه تنها معمولا تاثیر موقت دارند بلکه پتانسیل ایجاد تبعاتی از جنس هزینه بر سایر حوزه‌های اقتصادی را دربردارند.
چرا فاندامنتال کمرنگ شد؟
یکی از بحث‌هایی که اخیرا در بین کارشناسان بازار سرمایه داغ شده این است که چرا رفتار سهام مختلف در افت اخیر به‌صورت توده‌وار رقم خورده است و شرکت‌هایی که پتانسیل بنیادی مناسبی دارند هم در مسیر صف‌های فروش و افت شدید قرار می‌گیرند.
برای پاسخ به این سوال می‌توان از اصول «مالی- رفتاری» کمک گرفت. واقعیت این است که قبل از سقوط اخیر، قیمت بخش مهمی از سهام بازار (به لحاظ تعدادی) با ارزش ذاتی فاصله زیادی گرفته بود و هیچ یک از هشدارها رصد متغیرهای بورس و انذارها در جهت خطر رشد حبابی از سوی خریداران جدی گرفته نمی‌شد.
به عبارت دیگر، رشد بخش مهمی از بازار در رالی اخیر با اتکا بر هیجان سرمایه‌گذاران غیر‌حرفه‌ای و صرفا بر پایه مومنتوم رشد هر روزه قیمت‌ها شکل گرفت و توجهی به اصول فاندامنتال و بنیادین نمی‌شد.
در حال حاضر نیز، با توجه به اینکه بخشی از سبد سهامداران به شرکت‌های بنیادی و بزرگ اختصاص دارد، با مشاهده سقوط آزاد سهام حبابی و صف‌های فروش شکل گرفته، همین گروه غیر حرفه‌ای به دنبال هر چه سریع‌تر نقد کردن دارایی خود برآمده‌اند؛ امری که موجب شده فروشندگان، هر سهم قابل فروش را بفروشند همان‌طور که پیش‌تر، هر سهم قابل خرید را فارغ از وضعیت شرکت می‌خریدند.
این شرایط باعث می‌شود با ایجاد یک رفتار توده‌ای، در نهایت فرصت‌هایی برای خرید سهام ارزنده در کف‌های قیمتی برای سرمایه‌گذاران بنیادی فراهم شود؛ وضعیتی که در میان‌مدت، با عبور از این هیجانات رفتاری و بازگشت قیمت‌ها به ارزش ذاتی، عملکرد تحلیلگران و معتقدان به اصول بنیادین سرمایه‌گذاری را متفاوت از توده سرمایه‌گذاران می‌کند.
پیام تغییر مسیر استراتژیک چین
در روزهای اخیر چند خبر مهم از چین منتشر شد که برای سرمایه‌گذاران حائز اهمیت است. اولین تحول به اعلام یک نشریه وابسته به دولت در این کشور بازمی‌گردد که اعلام کرد چین احتمالا ۲۰ درصد ذخایر اوراق بدهی دولت آمریکا تحت مالکیت را به تدریج به فروش برساند. این خبر، در صورت تحقق، یک چرخش مهم سیاسی- اقتصادی در استراتژی این کشور خواهد بود. باید توجه داشت که چین تا به حال، به دلیل دارا بودن مازاد تجاری، به‌طور مداوم دریافت‌کننده ارزهای خارجی بوده و بخش مهمی از عواید صادراتی خود را در دو دهه اخیر در اوراق قرضه آمریکایی سرمایه‌گذاری کرده است.
حالا با عوض شدن استراتژی چین نه تنها خرید اوراق ادامه نخواهد یافت بلکه منابعی نیز از سمت فروش قرضه آمریکایی آزاد می‌شود. سوال اصلی این است که این منابع به کجا خواهد رفت؟ رصد دیگر اخبار نشان می‌دهد خرید مواد اولیه، نفت و فلزات، طلا و یورو توسط اژدهای زرد در ماه‌های اخیر تشدید شده است. در همین راستا، خرید ماهانه مس چین در تابستان رکورد زده است و با ۴۰ درصد افزایش نسبت به ماه‌های قبل به محدوده ۷۰۰ هزار تن در ماه رسیده است.
در بخش نفت نیز، چین به خرید حداکثری و پر کردن انبارهای ذخیره‌سازی مبادرت کرده است. همزمان، سهم یورو در مبادلات چین با برخی کشورها (نظیر روسیه) از دلار پیشی گرفته است. مجموع این تحولات این نتیجه‌گیری را به ذهن متبادر می‌سازد که تقاضا برای مواد خام و کالاها در کوتاه‌مدت از منظر این چرخش استراتژیک به رغم ضعف تقاضای جهانی ناشی از شیوع کرونا بالا خواهد ماند.
در نقطه مقابل، فشار بر دلار آمریکا از محل این تغییر مهم حفظ خواهد شد. نتیجه‌گیری این فعل و انفعالات در کوتاه‌مدت برای اقتصاد‌های وابسته به صادرات مواد خام و شرکت‌های مرتبط (به‌عنوان مثال در ایران) از منظر قیمت‌ها مثبت تلقی می‌شود؛ هر چند در افق میان مدت کماکان ریسک‌های مهمی نظیر حباب اعتبارات و بخش مسکن به علاوه مشکلات سیستم بانکی بر سر اقتصاد چین سنگینی می‌کند.
رقابت شانه به شانه بورس با بازارهای موازی
بورس در سال ۹۶ سال نسبتا آرامی را پشت سرگذاشت؛ اگرچه این آرامش توام با افزایش میزان معاملات و شاخص کل بود، اما آنطور که انتظار می رفت، بورس نتوانسته اعتماد سرمایه گذاران را نسبت به کششی که سایر بازارها دارند،به خود جلب کند.
اقتصاد ایرانی: بازار بورس، بازاری وابسته به تحولات سیاسی است؛ بازاری که هرگونه خبر یا اتفاقی مستقیما بر روی آن اثر می گذارد. اگر این خبر نگران کننده باشد، صف های فروش شکل گرفته و شاخص ها قرمز می شود. عکس این اتفاق هم موجب شکل گیری صف های خرید و سبز شدن نماگرهای قیمتی می شود .
روزشمار فتح قله ۹۶ هزار واحدی
به گزارش خبرآنلاین، بورس تهران سال ۹۶ را با یک اتفاق سیاسی بزرگ پشت سرگذاشت؛ انتخابات ریاست جمهوری در خرداد ماه.پرونده اولین ماه سال یعنی فروردین ۹۶ با رشد ۱.۸ درصدی بسته شد. رشدی که برای خیلی ها نوید رضایت بخش بودن تحولات سیاسی در کشور را می داد .
شاخص بورس در فرودین ماه سال گذشته با ۱۴۲۱ واحد رشد به ۷۸ هزار و ۶۵۱ رسید. شروع خوبی که تحلیلگران بازار سرمایه اگرچه آن را مثبت می خواندند اما ابهامات در روند آتی قیمت ها در بازارهای جهانی را مانع از رشد یکپارچه قیمت سهام عنوان می کردند .
در سه ماهه نخست سال ۹۶ و به دنبال مشخص شدن نتیجه انتخابات دور دوازدهم ریاست جمهوری، استقبال معامله گران از بازار سرمایه افزایش یافت. اگر تا پیش از روشن شدن نتایج انتخابات استقبال معامله گران از نمادهای کوچک بورس بود، به تدریج تحرکاتی در نمادهیا بزرگ تر مثل پالایشی، فلزی و معدنی اتفاق افتاد .
اواسط تیر ماه شاخص کل بورس تهران از محدوده ۷۸ هزار و ۶۳۲ واحدی مسیر صعودی در پیش گرفت و در پایان تابستان با فتح قله ۸۰ هزار واحدی به پایان رساند. هرچند رشد قیمت ها در بازار جهانی، افزایش نرخ دلار از عوامل تاثیرگذار بود، اما تصمیمی که نهادپولی کشور یعنی بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود بانکی بر رقم ۱۵ درصدی گرفت سبب شد تا جریان نقدینگی به سمت بازار ارز حرکت کند و افزایش قیمت ارز،موجب رشد شاخص کل بورس اوراق بهادار شد .
به این ترتیب شهریور ۹۶ با رشد ۴.۵ درصدی شاخص کل به پایان رسید. رصد متغیرهای اثرگذار باعث شد بورس به عنوان مقصد جذاب سرمایه گذاری در مقایسه با سایر رقبا معرفی شود. بورس از هفته پایانی شهریور به استقبال نیمه دوم سال رفت و تا پایان پاییز رشد ۱۴.۴ درصدی را در مدت ۶۵ روز کاری به ثبت رساند. گرچه رشد شاخص در هفته نخست دی ماه همچنان پرشتاب بود اما در ادامه به تدریج خودنمایی ریسک های غیراقتصادی، خروج نسبی سرمایه ها را از بازار به دنبال داشت .
بورس تهران درآغاز فصل زمستان قله ۹۰ هزار واحدی را هم فتح کرد و پیشتاز بازارهای موازی شد، به طوری که بازدهی این بازار از تا پایان فصل پاییز به حدود ۲۵.۴ درصد رسید. رشد که بورس را به عنوان پیشتاز بازار ها در سال ۹۶ تبدیل کرد که نسبت به سایر رقبا یعنی بازار سکه، مسکن، ارز و سپرده های بانکی جلوتر بود .
بورس به روایت تصمیم سازان
در میانه تحولات بزرگ و رکوردزنی بی سابقه شاخص بورس درسال ۹۶، این بازار با اقدامات مثبتی از سوی سازمان بورس نیز همراه بود. حذف پیش بینی سودآوری شرکت ها از جمله آنهاست. هرچند این اتفاق مثبت در ابتدا با اعتراضات زیادی همراه شد، اما درنهایت مورد پذیرش فعالان بورس قرار گرفت. چه آنکه پیش از این ارائه پیش بینی سودآوری تنها سرپوشی بر واقعیت های شفاف سازی شرکت ها بود. تصمیم دیگر سیاستگذاران اقتصادی تلاش برای رونق بازار بدهی بود،اقدامی که اگرچه هنوز نتوانسته جای خود را در بازار بیابد، اما به گفته کارشناسان می تواند در بلند مدت سبب شود تا باز سنگین تامین مالی از دوش دولت و به خصوص دوش سیستم بانکی برداشته شود .
اتفاق دیگر در بازار سرمایه سال ۹۶، استقراض از طریق فروش اوراق بدهی به بخش خصوصی به منظور راه اندازی یک بنگاه بود که در دیگر بورس ها به عنوان محور اصلی شکل گیری بازار سهام از آن یاد می شود. گرچه این سیاست های تازه در سال ۹۶ خواهان زیادی میان فعالان بورس نداشت، اما سیاستگذاران اقتصادی امیدوارند در بلندمدت اثر مثبت خود را در بورس تهران منعکس کند .
آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی آنچه در سال ۹۶ سبب افزایش شاخص بورس شده را ناشی از حباب می داند و در این رابطه می گوید: «بورس تقریبا در همه دوره ها با ورود حقوقی ها حبابی شده اســت. حقوقی ها به دلیل یک سری منافع و حجم خریدی که دارند بیشـتر می توانند ایجاد بازار کنند . »
مهدی پورقاضی رییس کمیسیون صنعت اتاق تهران تصمیم های تازه دولت برای رونق بازار سرمایه را چندان اثربخش توصیف نمی کند. او می گوید: «من تاکنون شاهد نقش بازار سرمایه در تامین مالی بخش خصوصی نبوده ام. بیشتر در شبه دولتی ها و دولتی ها تامین مالی انجام می شود. بورس هنوز نمی تواند برای بخش خصوصی واقعی تامین مالی کند. این درواقع نقطه ضعف بورس است . »
او اضافه می کند: «شرکت هایی که داخل بورس هستند، عموما شبه دولتی محسوب می شوند؛ در بورس به بخش خصوصی اعتمادی نمی شود و تامین مالی تنها برای شبه دولتی ها صورت می گیرد . »
۹۷ سال رونق بورس؟
به زودی معاملات بورس تهران آغاز می شود؛ معاملاتی که به قولی مثل هندوانه سربسته است. علامت هایی از بازارهای جهانی و تحولات سیاسی در ایالات متحده رسیده که ۹۷ را غیرقابل پیش بینی می کند. البته به جز تحولات سیاسی که علائم آن از بازارهای جهانی می رسد، متغیرهای اثرگذار مانند نرخ دلار، سود بانکی و تورم با اما و اگرهای بسیاری همراه کرده که می تواند مسیرهای متفاوتی را برای سهام رقم بزند .
بی شک انتصاب های ترامپ بر بورس تهران اثر قابل توجهی خواهد گذاشت. کارشناسان می گویند تردیدهای سیاسی در سال ۹۷ کاملا فضای اقتصادی کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد. از سویی رشد نرخ دلار در ماه های آینده نیز بازار سرمایه را متاثر خواهد کرد. در اینکه بازار سرمایه در سال ۹۷ بتواند بازار جذابی برای سرمایه گذاران باشد، نمی توان به طور قطع نظر داد، اما به گفته تحلیلگران اگر روندی که این بازار در سال ۹۶ طی کرد، در سال ۹۷ ادامه داشته باشد، بورس می تواند بازار جذاب و پربازدهی باشد .
پیش بینی این هفته بورس و نوسانات محدود
وضعیت این هفته بورس با بررسی آخرین وضعیت متغیرهای داخلی و خارجی با نوسانات محدود تا زمان معرفی گروه اقتصادی رئیس جمهور آینده توسط یک کارگزاری پیش بینی شد.
به گزارش اخباربانک، بازار سهام در حالی آخرین روزهای خرداد و روزهای آغازین تیر را با شاخص 1.14 میلیون واحدی شروع می کند که کارگزاری آبان درباره شرایط روزهای قبل و آینده اعلام کرد: بازار در هفته گذشته رفته رفته به تعادل نزدیک شد و سهامداران از صف نشینی فاصله گرفتند و علیرغم نوسانات در روند کاهش صف های فروش مشهود بود. رشد نسبی نرخ ارز و نزدیکی به انتخابات که یکی از ابهامات چند ماه اخیر بازار بود و البته انتظار گزارش ها از دلایل توجه به بازار بود.
در بازارهای جهانی ، رشد قابل توجه در شاخص دلار پس از تغییر لحن فدرال رزو در بیان چشم انداز اقتصادی آمریکا بازارهای جهانی را با تلاطم های منفی همراه کرد. افت فلزات و بازارهای سهام از مهمترین تحولات روزهای اخیر بود که به نظر می رسد پس از رشدهای پی در پی با چاشنی تورمی، باید چشم به رفتار تصمیم گیرندگان در فدرال رزرو داشته باشند. نفت نیز همچنان روند با ثبات تری را تجربه می کند.
در بازار ارز اما رشد شاخص دلار در بازارهای جهانی نرخ برابری را متاثر کرد و در بازار داخل نیز رشد نسبی قیمت با چاشنی اخبار مذاکرات همراه بود .
به نظر می رسد بازار واکنش چندان زیادی به نتایج انتخابات نداشته باشد و تا مشخص شدن گروه اقتصادی پیروز انتخابات و رویه های احتمالی، نوسانات محدودی را تجریه کند و همچنان تحولات در مذاکرات تاثیر بیشتری را بر روند قیمت داشته باشد.
با این اوصاف در بازار سهام ، گزارش عملکرد اکثر گروه ها ، تکمیل شده و رفته رفته باید شاهد توقف نمادها به منظور برگزاری مجامع بود. به نظر می رسد نتایج انتخابات در صورت تعیین تکلیف در مرحله اول ، اثرات مقطعی بر بازار داشته باشد و همچنان رصد متغیرهای بنیادی جایگاه ویژه ای را در سرمایه گذاری در بازار خواهد داشت. افت جهانی ها در صورت ثبات در نرخ ارز می تواند پس از فروکش کردن اثرات انتخابات بر بازار تاثیر گذار باشد و همچنان اخبار برجامی نیز بر بازار تاثیر گذار خواهد بود.
بازار سرمایه با متغیرهای فعلی ارزنده است
مدیر عامل بورس تهران، بازار سرمایه را با متغیرهای فعلی ارزنده دانست.
به گزارش پایگاه خبری تالار شیشه ای ، علی صحرایی گفت: فلزات اساسی، فولادی ها و پتروشیمی ها به لحاظ ارزندگی مشکل بنیادی ندارند و قاطبه بازار از جمله ۳۶ شرکت سهام عدالتی را همین ها تشکیل می دهند .
وی افزود: سهامدارانی که با عرضه سهام خود صف فروش تشکیل می دهند، در تیر و مرداد گذشته همین سهم ها را تا ۲ برابر زمان فعلی خرید می کردند .
مدیر عامل بورس تهران در ادامه ، ابهام و عدم اطمینان را مساله اصلی بازار در وضعیت فعلی دانست و افزود: در کنار این مساله نرخ ارز و برخی اخبار منتشره درمورد آن دایم به بازار پیام کاهش می دهد و این مساله در خروج یا عدم خروج سهامداران در بازار نقش دارد.
وی با بیان اینکه امروز نزدیک به ۷۵ درصد معاملات مربوط به افراد حقیقی است ، تصریح کرد: در صورتی که شاخص - چه هم وزن و چه شاخص کل- سبز و بر مدار صعود باشد، در بازگشت روحیه و اعتماد سهامداران به بازار اثرگذار خواهد بود .
مدیر عامل بورس تهران خاطرنشان کرد: امروز بازار هوشمندتر شده است و اتفاقات را به دقت رصد می کند ؛ لذا مسیرها برای افزایش نقدشوندگی بازار را باید تسهیل کرد.
صحرایی گفت: بعد از اصلاح های اخیر شاخص ، اکنون کلیت بازار منتظر یک شروع خوب است و آغاز این روند جز با حضور فعال نهادهای مالی میسر نخواهد بود . /سنا
مقالات و مطالب حسابداری
دنياي اقتصاد- تنها 115 پله براي سومين صعود تاريخي شاخص بورس از ارتفاع 26 هزار واحدي (آن هم در مدت زمان بسيار كوتاه آغازين روزهاي سال 90 ) باقي مانده است.در حال حاضر بورس تهران يكه‌تاز ميدان اقتصاد كشور است و از بسته سياستي – نظارتي بانك مركزي گرفته تا ركود نسبي بازارهاي رقيب و . دست به دست هم داده‌اند تا بازار سرمايه ايران پررونق‌ترين بازار سال 90 براي سرمايه‌گذاري لقب بگيرد. هر چند اين بازار در دو سال گذشته نيز به عنوان برترين بازار براي سرمايه‌گذاري خودنمايي كرده بود، اما صعودهاي خيره‌كننده شاخص بورس و رونق كنوني بازار سهام، آن هم در روزهاي نخستين سال در طول تاريخ حيات بورس بي‌سابقه بوده و به اين پرسش منجر شده است كه آيا اين صعود غير حبابي و پايدار است يا حبابي و ناپايدار؟
ركوردشكني‌هاي خيره‌كننده بازار سرمايه ادامه دارد
بورس حبابي هست، نيست؟
گروه بورس – عليرضا باغاني: «تنها 115 پله براي سومين صعود تاريخي شاخص بورس از ارتفاع 26 هزار واحدي باقي مانده است.»
اين مهم‌ترين رخدادي است كه به احتمال بسيار زياد با ادامه روند كنوني بازار امروز يا روزهاي آينده در بازار سرمايه ايران رخ خواهد داد. در حال حاضر بورس تهران يكه‌تاز ميدان اقتصاد كشور است و از بسته سياستي – نظارتي بانك مركزي گرفته تا ركود نسبي بازارهاي رقيب و . دست به دست هم داده‌اند تا بازار سرمايه ايران پررونق‌ترين بازار سال 90 براي سرمايه‌گذاري لقب بگيرد. هر چند اين بازار در دو سال گذشته نيز به عنوان برترين بازار براي سرمايه‌گذاري خودنمايي كرده بود، اما صعودهاي خيره‌كننده شاخص بورس و رونق كنوني بازار سهام آن هم در روزهاي نخستين سال در طول تاريخ حيات بورس بي‌سابقه بوده و در عمل از چشم‌انداز بسيار متفاوت بازار سرمايه ايران در روزها و ماه‌هاي آينده حكايت دارد.
ركوردهاي جديد بورس
شاخص بورس تهران در آخرين روز معاملاتي هفته گذشته رقم 25 هزار و 885 واحد را ثبت كرد تا با عبور از مرز تاريخي 26 هزار واحد تنها 115 پله فاصله داشته باشد. ارزش بورس تهران نيز در حال حاضر به بيش از 124 هزار ميليارد تومان رسيده كه براساس دلار هزار و 40 توماني معادل 119 ميليارد دلار است. اين در حالي است كه ارزش بورس تهران در ابتداي سال 111 هزار و 600 ميليارد تومان بود، به آن معني كه بورس تهران تنها در 9 روز كاري خود در سال جديد با رشد 1/11 درصدي ارزش بازار (رشد 12 هزار و 500 ميليارد توماني) روبه‌رو بوده است.افزون‌بر اين، شاخص بورس كه اين روزها مقامات اجرايي كشور از آن به عنوان دماسنج اقتصاد كشور نيز ياد مي‌كنند، رشد خيره‌كننده 2 هزار و 590 واحدي را در اين 9 روز به ثبت رسانده است كه معادل رشد ميانگين 288 واحدي روزانه شاخص در اين 9 روز كاري است. از سويي ديگر، بورس تهران از ابتداي سال‌جاري تاكنون 1/11 درصد بازدهي داده است، به آن معني كه اين بازار به طور ميانگين روزانه 2/1 درصد بازدهي به سرمايه‌گذاران داده است.
از بورس 88 تا بورس 90
اما آنچه كه موجب شده تا بورس تهران به عنوان پربازده‌ترين و پررونق‌ترين بازار طي دو سال گذشته شناخته شود، آمارهاي خيره‌كننده‌اي است كه اين بازار طي 24 ماه گذشته ثبت كرده است. رصد وضعيت بورس از 24 ماه گذشته تاكنون از آن جهت با اهميت است كه فروردين 88 (24 ماه پيش) مصادف است با پايان بحران اقتصاد جهاني و آغاز رونق‌ها و بازدهي‌هاي رويايي بورس تهران.
شايد باور اين موضوع سخت باشد كه بورس تهران از 24 ماه گذشته تاكنون (از ابتداي سال 88 تا هفدهم فروردين 90) به سرمايه‌گذاران 225 درصد بازدهي داده است. همچنين بازدهي بازار در سال 89 نسبت به سال 88 نيز قابل‌توجه بوده است، تا جايي كه بورس در سال 88 معادل 4/57 درصد بازدهي داشته، اما در سال 89 بازدهي 8/85 درصدي را نشان داده است.با اين حال، ميانگين قيمت سهام در بورس تهران طي 2 سال گذشته بيش از 3 برابر شده است و P/E بازار در شرايط كنوني روي عدد 6/8 مرتبه ايستاده است، حال آن كه نسبت P/E بازار از ابتداي سال‌جاري تاكنون 7/7 مرتبه بود.
ركوردهاي بورس زير ذره‌بين كارشناسان
اما گرچه بورس تهران از نگاه آماري با رشدهاي باورنكردني قيمت سهام، شاخص و ديگر متغيرها روبه‌رو است، ولي ادامه اين وضعيت با توجه به اين امر كه در سودآوري شركت‌هاي بورسي اتفاق خاصي رخ نداده و قيمت سهام نيز متغير بازگوكننده سودآوري شركت‌ها است، از نگاه گروهي از تحليلگران و كارشناسان بازار نگران‌كننده شده است. در واقع برخي كارشناسان در شرايط فعلي معتقدند كه ارزش سهام تعدادي از شركت‌ها بالاتر از ارزش ذاتي آنها است.
بدون شك اتفاقاتي همچون كاهش نرخ سودهاي بانكي طبق بسته سياستي – نظارتي سال 90 و ركود بازارهاي رقيب، جذابيت بازار سرمايه را در مقابل بازار پول، مسكن، ارز و . بيشتر كرده است، ولي عدم عرضه سهام جديد در بازار، عدم افزايش سرمايه شركت‌ها و استفاده از ابزارهاي نوين مالي سبب شده تا فشار نقدينگي وارد شده به بازار، به خريد سهام شركت‌هاي حاضر در بازار متمركز شود و اين فشار تقاضا تا آنجا پيش رفته كه در برخي از نمادها، قيمت‌ها حتي از ارزش ذاتي و بنيادي شركت‌ها هم فراتر رود.
اين فشار نقدينگي هم تا حدي است كه در ركوردي جديد، ارزش معاملات بورس در روز چهارشنبه گذشته به 207 ميليارد تومان رسيد كه بيش از 60 درصد آن مربوط به معاملات حقيقي‌ها بود. افزون‌بر اين، اين فشار نقدينگي در رصد آمار ابتداي سال تاكنون، خود را بيشتر نشان مي‌دهد تا جايي كه ارزش معاملات خرد و بلوك از ابتداي سال تاكنون به 947 ميليارد تومان بالغ شده است، در حالي كه ارزش معاملات بازار در سال 89، معادل 22 هزار ميليارد تومان بوده است كه 13 هزار ميليارد تومان آن معاملات خرد و بلوك بوده و 5 هزار ميليارد تومان آن نيز معاملات عمده بوده است و مابقي آن نيز مربوط به معاملات رد ديوني و سهام عدالت بوده است.
حال در اين شرايط، حتي شائبه ايجاد حباب قيمتي در بازار نيز در برخي محافل مطرح مي‌شود و براي فعالان بازار سرمايه و معامله‌گران آن نيز در شرايط كنوني دانستن تحليل‌هاي كارشناسان ارشد بازار و حتي گردانندگان اين بازار درخصوص وضعيت فعلي بازار بسيار مهم تلقي مي‌شود.
آهنگ رشد با ارزش ذاتي منطبق نيست
در اين حال، عضو هيات‌مديره شركت بورس با اشاره به شرايط فعلي بورس با دسته‌بندي كردن شركت‌هاي بورسي به چند گروه گفت: شاخص بورس مي‌تواند رو به رشد باشد، اما آهنگ رشد آن زياد بوده و با ارزش ذاتي بازار منطبق نيست.
محمدرضا رهبر در گفت‌و‌گو با فارس در برابر اين سوال كه با توجه به افزايش 2 هزار و 590 واحدي شاخص در دو هفته كاري بازار سهام و ثبت دو ركورد، چه تحليل و نظري درباره شرايط روز بازار وجود دارد؟ پاسخ داد: با در نظر گرفتن ظرفيت‌هاي موجود بازار سهام كشور، عملكرد بسيار مناسب آن در سال رصد متغیرهای بورس گذشته و همچنين وجود بسترهاي قانوني و راه‌اندازي ابزارها و نهادهاي مالي جديد، در مجموع شاخص بورس مي‌تواند همچنان روندي رو به رشد و جلو داشته باشد، اما آهنگ رشد آن زياد بوده و منطبق با ارزش ذاتي نيست. رهبر با بيان اينكه در حال حاضر سهام شركت‌هاي بورس را مي‌توان به دو دسته كلي تقسيم كرد، ادامه داد: برخي از شركت‌هاي فعال در صنايع پتروشيمي، فلزي و معدني به دليل برخورداري از آينده مناسب قيمت محصولات در بازارهاي جهاني با شرايط مطلوبي روبه‌رو بوده و حبابي هم نيستند.
وي افزود: سهام اين دسته از شركت‌ها با تكيه بر توليد محصول و افزايش قيمت‌ها و مزيت‌هاي نسبي جا براي رشد دارند و از موقعيت و بررسي‌هاي بنيادي مناسبي هم برخوردارند.
اين مقام مسوول خاطرنشان كرد: دسته دوم سهامي كه با اقبال بازار مواجه شده‌اند مربوط به شركت‌هايي است كه جنبه خدماتي و تجهيزاتي دارند كه اين دسته از شركت‌ها هم به دو گروه تقسيم مي‌شوند. دسته اول شركت‌هاي حاضر در صنعت انفورماتيك و فناوري اطلاعات هستند كه با توجه به تاسيس چند بانك در سال گذشته و سال‌جاري و همچنين توسعه خدمات بانكداري الكترونيكي، طبق ميزان كاري كه دارند با رشد قيمت سهام روبه‌رو شده‌اند.
رهبر ادامه داد: اما دسته ديگري هم هستند كه از نظر بنيادي موقعيت خوبي ندارند و توسط گروهي از سرمايه‌گذاران قيمت سهامشان رشد مي‌كند. بنابراين سهامداران بايد دقت بيشتري در معاملات اين گونه سهام به عمل آورند، چرا كه اين گروه از سهام كه از چشم‌انداز مطلوب و توليد و پروژه خاصي برخوردار نيستند بدون دليل خاصي با رشد نسبت P/E مواجهند.
عامل اصلي رونق بازار چيست؟
وي در واكنش به اين سوال كه عامل يا عوامل اصلي رونق بازار سهام در سال جاري چيست؟ توضيح داد: آنچه كه موجب رشد بازار و رونق بورس در سال گذشته و روزهاي آغازين سال جديد شده، افزايش اعتماد مردم به اين بازار است.
رهبر افزود: طبق آخرين آمارهاي موجود، 62 درصد از خريداران افراد حقيقي يعني مردم و 10 درصد هم صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك هستند رصد متغیرهای بورس كه اين آمار نشان دهنده جلب اعتماد مردم به بورس است و بايد به آن بها داد. اين درحالي است كه خوشبختانه اطلاعات شركت‌ها از طريق استفاده از شبكه اطلاع‌رساني كدال شفاف‌تر شده و سرمايه‌گذاران نبايد فكر كنند پشت اين اطلاعات، چشم‌انداز بهتري نهفته است.
اين عضو هيات‌مديره شركت بورس عامل ديگر بهبود شرايط بازار سهام را توجه ويژه نهاد ناظر بازار سرمايه يعني سازمان بورس و اوراق بهادار بر پيش‌بيني سود شركت‌ها دانست و گفت: با توجه به اين وضعيت، نسبت P/E شركت‌ها هم مطلوب شده است و سرمايه‌گذاران با توجه به نسبت P/E مثلا 5 مرتبه‌اي مي‌توانند 20 درصد بازدهي كسب كنند، اما با توجه به وجود رصد متغیرهای بورس ريسك در بازار سهام بايد وقت بيشتري به عمل آورند.
رهبر همچنين به سهامداران حقيقي توصيه كرد: در جريان معاملات سهام حتما از مشاوران خبره استفاده كرده و چشم بسته اقدام به خريد سهام نكنند و اصطلاحا بي‌گدار به آب نزنند، بلكه با تكيه بر اطلاعات شركت‌ها و تحليل آنها و بررسي چشم‌اندازها تصميم‌گيري كنند.
چگونه بازار را متعادل كنيم؟
اين مقام مسوول در بخش ديگري از اظهارات خود در واكنش به اين پرسش كه با توجه به تقويت شديد طرف تقاضا و عدم عرضه سهام شركت‌هاي جديد از سوي سازمان خصوصي‌سازي در اين شرايط چه اقدامي بايد انجام شود؟ توضيح داد: همواره قيمت‌ها محل تلاقي عرضه و تقاضا است و با در نظر گرفتن شرايط سال گذشته و هفته‌هاي اخير بورس ، فرصت طلايي براي دولت ايجاد شده تا اقدام به فروش شركت‌هاي مشمول واگذاري كند.
وي افزود: از طرف ديگر بخش خصوصي كشور هم مي‌تواند با پذيرش شركت‌ها در بورس نسبت به تامين آسان منابع مالي مبادرت كند، چرا كه مديران و متوليان بخش خصوصي فكر نكنند كه كيك كوچك بهتر از كيك بزرگ است. اين در حالي است كه با توجه به برنامه دولت براي ايجاد 5/2 ميليون شغل، بورس نقش مهمي در تامين منابع مالي دارد و مالكان شركت‌ها مي‌توانند از اين فرصت استفاده كنند. وي با بيان اينكه سازمان و شركت بورس و فرابورس هم آماده تسهيل پذيرش شركت‌ها در بازار سهام هستند، ادامه داد: راه دوم اين است كه انگيزه‌هاي مالي و پولي بيشتري از لحاظ مواردي چون تعرفه گمركي و بازرگاني و تسهيلات بانكي براي شركت‌هاي حاضر در بورس ايجاد شود و سياست‌هاي دولت به گونه‌اي باشد كه موجب افزايش تمايل شركت‌ها براي حضور در بورس شود.
حباب قريب‌الوقوع در بورس تهران
از سويي ديگر، محمدعلي احمدزاده اصل ديگر كارشناس بازار سرمايه نيز با بيان اينكه بازار حبابي نيست، اما به سمت حبابي شدن در حال حركت است، گفت: در حال حاضر قيمت سهام برخي از شركت‌هاي حاضر در گروه خودرويي، معدني و تجهيزاتي با آهنگ بسيار سريعي رشد قيمت را تجربه كرده‌اند كه اين افزايش قيمت‌ها مبناي بنيادي ندارد.
وي افزود: در گروه معدني سهام برخي از نمادهاي غيرسيماني با ارزش جايگزيني خود فاصله بسيار دارند و رشد قيمت سهام هم بسيار سريع اتفاق افتاده است، ضمن اينكه سهام برخي از تجهيزاتي‌ها هم به دليل شايعات و اخبار غيررسمي، بدون مبناي منطقي رشد كرده است.
وي در گفت و گو با دنياي اقتصاد، با اشاره به فرابورس ايران نيز گفت: به نظر مي‌رسد كه در اين بازار حباب در حال شكل‌گيري است؛ چراكه شركت‌هاي حاضر در اين بازار شفافيت كمتري نسبت به شركت‌هاي بورسي دارند و بعضا در عرضههاي اوليه صورت گرفته در اين بازار، سهام شركت‌ها چندين برابر قيمت عرضه رشد كرده است. در اين شرايط نظارت بر اين بازار مهم‌ترين اصل در جهت شفافيت و جلوگيري از حباب محسوب مي‌شود. اين كارشناس بازار سرمايه با اشاره به فعال شدن سهامداران حقيقي در بازار گفت: در حال حاضر حقيقي‌ها در بازار پيشرو شده‌اند و بيش از 60 درصد ارزش معاملات طبق آمار روزهاي گذشته مربوط به حقيقي‌ها است، در شرايطي كه حقوقي‌هاي قديمي با درك شرايط موجود در برخي اوقات نسبت به عرضه سهام در بازار اقدام مي‌كنند.
وي ضمن هشدار نسبت به ايجاد حباب در برخي از نمادها گفت: به عقيده من در شرايط كنوني نهاد ناظر با خواستن اطلاعيه‌هاي شفاف‌سازي از شركت‌ها و همچنين ابزار كنترلي خود مي‌تواند به حكمفرما شدن منطق در بازار و جلوگيري از رفتار هيجاني كمك كند.احمدزاده اصل به نقش عرضههاي اوليه در جلوگيري از ايجاد حباب در بازار سرمايه اشاره كرد و گفت: عرضههاي اوليه مي‌تواند فشار نقدينگي موجود در بازار سرمايه را به سمت خود بكشاند و روند رشد قيمت سهام ديگر شركت‌ها را نيز آهسته‌تر كند، در اين شرايط مي‌توان گفت كه بورس در شرايط منطقي، پررونق است.
بازار حبابي نيست، سهام عرضه كنيد
در همين حال، حسين خزلي خرازي ديگر كارشناس بازار سرمايه نيز درخصوص احتمال ايجاد حباب قيمتي در بازار گفت: در شرايطي كه نرخ سود سپرده بانكي 10 تا 12 درصد محاسبه مي‌شود، نمي‌توان گفت كه حباب قيمتي در بازار ايجاد شده و مي‌توان گفت كه حتي P/E 10 مرتبه براي بازار مناسب است.
وي در گفت و گو با دنياي اقتصاد، با رد حركت بازار به سمت حباب قيمتي گفت: در شرايط كنوني P/E بورس از حبابي بودن بازار حكايت ندارد؛ چراكه ارزش ذاتي شركت‌ها براساس شرايط موجود، تنزيل و محاسبه مي‌شود و حتي شركت‌ها سودهاي خود را محافظه‌كارانه اعلام كرده‌اند. بر اين اساس مي‌توان گفت كه مبناي ارزش ذاتي بايد به طور دقيق‌تري در بازار محاسبه شود و اين كه بگوييم قيمت سهام از ارزش ذاتي شركت‌ها بالاتر است، حرف درستي نيست.
ركوردهاي بورس سابقه تاريخي دارد
خرازي درباره دلايل رونق روزافزون بورس در شرايطي كنوني گفت: از سال 69 به بعد يعني 20 سال گذشته همواره بورس در 3 سال پاياني عمر دولت‌ها با رونق روزافزون مواجه شده‌اند، به طوري كه از سال 72 تا 73 و از سال 81 تا 83 نيز بورس تهران همواره با رشد شاخص‌ها و قيمت سهام مواجه بوده است كه دليل آن نيز استراتژي دولت‌هاي مستقر به تقويت اقتصاد به دور از امور سياسي و پي بردن دولت‌ها به اهميت بورس و نقش آن در رونق اقتصاد و تامين مالي بوده است.
بر اين اساس، در سال‌هاي كنوني نيز رونق بورس از يك سابقه تاريخي برخوردار است.وي گفت: در سال 82 دبيركل وقت بورس در شرايطي كه ارزش بازار 35 ميليارد دلار بود از بورس 100 ميليارد دلاري سخن مي‌گفت، حال پس از گذشت 7 سال به بورس100 ميليارد دلاري رسيديم و در شرايط كنوني رييس سازمان بورس از بورس هزار ميليارد دلاري سخن مي‌گويد كه به نظر مي‌رسد با آمدن شركت‌هاي جديد به بازار سرمايه، افزايش سرمايه و استفاده از ابزارهاي نوين مالي به بورس هزار ميليارد دلاري خواهيم رسيد. خرازي افزود: به عقيده من از بورس بايد در شرايط كنوني نهايت استفاده را كرد و در شرايطي كه ارزش معاملات از روزانه 2 ميليارد تومان سال 85 به 200 ميليارد تومان در شرايط كنوني رسيده است، بايد به تقاضاي موجود پاسخ گفت و با پذيرش شركت‌هاي جديد و افزايش سرمايه‌ها براي تامين مالي استفاده كرد. وي تاكيد كرد: ادامه شرايط كنوني مي‌تواند آينده بازار را با نگراني‌هايي مثل بالا رفتن قيمت سهام از ارزش ذاتي و تشكيل حباب مواجه كند، اما عرضههاي اوليه و راهكارهاي ديگر، سال خوبي را براي بورس تهران رقم خواهد زد.
منبع
روزنامه دنیای اقتصاد
دیدگاه شما