سررسید اوراق قرضه

اوراق قرض الحسنه به عنوان یک وسیله تامین مالی چیست، چند نوع است و چه کاربردهایی دارد؟

اوراق قرض الحسنه اوراق بهاداری است که بر اساس قرارداد قرض بدون بهره منتشر می شود و به موجب آن قرارداد، ناشر اوراق به میزان ارزش اسمی آن ها به دارندگان اوراق بدهکار است و بایستی در سررسید به آنان بپردازد.

ماهیت اوراق قرض الحسنه

دولت ها و موسسه های خیریه و خوشنام و معروف می توانند برای انجام طرح های عام المنفعه یا برای ایجاد ارتباط بین صاحبان وجوه خیریه که قصد دارند بخشی از وجود خود را به صورت قرض الحسنه در اختیار نیازمندان قرار دهند و متقاضیان وام قرض الحسنه، از ابزار مالی اوراق قرض الحسنه استفاده کند، به این بیان که دولت یا موسسه خیریه با انتشار اوراق قرض الحسنه با سررسیدهای معین وجوه مازاد افراد خیر را جمع آوری کرده در طرح خاص سرمایه گذاری می کند و یا به صورت مستقیم یا از طریق صندوق های قرض الحسنه یا بانک ها به افراد نیازمند وام قرض الحسنه می پردازد. سپس از طریق محل بودجه سالانه یا از طریق جمع آوری اقساط وام های قرض الحسنه، اوراق قرض الحسنه سررسید شده را تسویه حساب می کند.

انواع اوراق قرض الحسنه

اوراق قرض الحسنه که از طرف متفکران مسلمان پیشنهاد و در برخی کشورها به مرحله اجرا نیز رسیده دو نوع می باشد:

الف- اوراق قرض الحسنه بدون جایزه

در این نوع، ناشر اوراق جز برگرداندن اصل مبلغ قرض داده شده، پرداخت هیچ اضافه ای هر چند تحت عنوان جایزه را تعهد نمی کند. خریداران اوراق نیز تنها به قصد ثواب معنوی و اخروی اقدام به خرید می کنند. نمونه عملی این اوراق در کشور مالزی جریان دارد. دولت مالزی طبق قانون مصوب مجلس، اقدام به انتشار اوراق قرض الحسنه کوتاه مدت کرده، وجوه حاصل از آن ها را در تامین مالی پروژه های عام المنفعه و خیریه به کار می گیرد و در سررسید اوراق، از محل انتشار اوراق جدید یا از محل بودجه سالانه، بدهی خود به صاحبان اوراق را تسویه می کند.

• اوراق قرض الحسنه با جایزه

در این نوع، ناشر اوراق افزون بر برگرداندن اصل مبلغ قرض داده شده، جوایز نقدی و غیر نقدی را به صورت قرعه کشی بین دارندگان اوراق توزیع می کند. نمونه عملی این اوراق در کشورهای مصر و سودان جریان دارد. برای مثل وزارت پست و وزارت برق سودان برای تامین مالی برخی پروژه ها اقدام به انتشار اوراق قرضه با جایزه کرده و از مردم وجوهی را جمع آوری می کند. صاحبان اوراق حق دارند هر زمان که بخواهند به ناشر اوراق مراجعه کرده، پولشان را پس بگیرند. ناشر اوراق نیز برای ایجاد انگیزه جهت خرید و نگهداری اوراق، طبق برنامه معینی به صورت منظم بین دارندگان اوراق قرعه کشی کرده، اجناس با ارزشی جایزه می دهد.

کاربردهای اوراق قرض الحسنه

اوراق قرض الحسنه حداقل در سه زمینه با عملکردی موفق و کارآمد همراه است:

الف- تامین مالی طرح های عام المنفعه

دولت ها، سازمان ها و موسسات خیریه می توانند بخشی از طرح های عامل المنفعه را از طریق انتشار اوراق قرض الحسنه، تامین مالی کرده، سپس به تدریج از محل بودجه سالانه یا درآمد همان طرح ها، یا با انتشار اوراق قرض الحسنه جدید، اوراق سررسید شده را تسویه کنند.

• تامین سرمایه اشتغال اقشار کم درآمد

افراد زیادی در جوامع اسلامی هستند که اگر سرمایه اندکی به صورت قرض سررسید اوراق قرضه بدون بهره در اختیارشان قرار داده شود، می توانند وارد فعالیت اقتصادی شده، به تدریج اقساط بدهی شان را بپردازند. دولت ها، بانک های توسعه ای و موسسات خیریه می توانند با انتشار اوراق قرض الحسنه و جذب منابع پولی افراد خیر، چنین فرصتی را فراهم کنند.

• اعطای قرض الحسنه جهت نیازهای ضروری

افراد زیادی به دلایل متفاوت نیازهای موردی و مقطعی پیدا می کنند، به طوری که اگر مبلغ معینی به صورت قرض بدون بهره در اختیار آنان گذاشته شود، می توانند حوائج خویش را برآورده کنند؛ سپس از محل درآمد خود به تدریج بدهی شان را بپردازند، صندوق های قرض الحسنه، بانک ها و موسسات خیریه می‌توانند با انتشار اوراق قرض الحسنه و جمع آوری وجوه نیکوکاران چنین بستری را مهیا کنند.

سررسید اوراق قرضه

اوراق قرض الحسنه اوراق بهاداری است که براساس قرارداد قرض بدون بهره منتشر می‌شود و به موجب آن قرارداد، ناشر اوراق به میزان ارزش اسمی آن‌ها به سررسید اوراق قرضه سررسید اوراق قرضه دارندگان اوراق بدهکار است و بایستی در سر رسید به آنان بپردازد.

ماهیت اوراق قرض الحسنه

دولت‌ها و مؤسسه‌های خیریه خوشنام و معروف می‌توانند برای انجام طرح‌های عام المنفعه یا برای ایجاد ارتباط بین صاحبان وجوه خیر که قصد دارند بخشی از وجوه خود را به صورت قرض الحسنه در اختیار نیازمندان قرار دهند و متقاضیان وام قرض الحسنه، از ابزار مالی اوراق قرض الحسنه استفاده کنند، به این بیان که دولت یا مؤسسه خیریه با انتشار اوراق قرض الحسنه با سررسیدهای معین وجوه مازاد افراد خیر را جمع آوری کرده در طرح خاص سرمایه گذاری می‌کند و یا به صورت مستقیم یا از طریق صندوق‌های قرض الحسنه یا بانک‌ها به افراد نیازمند وام قرض الحسنه می‌پردازد. سپس از طریق محل بودجه سالانه یا از طریق جمع آوری اقساط وام‌های قرض الحسنه، اوراق قرض الحسنه سررسید شده را تسویه حساب می‌کند.

انواع اوراق قرض الحسنه

اوراق قرض الحسنه که از طرف متفکران مسلمان پیشنهاد و در برخی کشورها به مرحله اجرا نیز رسیده دو نوع می باشد:

1- اوراق قرض الحسنه بدون جایزه

در این نوع، ناشر اوراق جز بر گرداندن اصل مبلغ قرض داده شده، پرداخت هیچ اضافه ای هر چند تحت عنوان جایزه را تعهد نمی کند. خریداران اوراق نیز تنها به قصد ثواب معنوی و اخروی اقدام به خرید می کنند. نمونه عملی این اوراق در کشور مالزی جریان دارد. دولت مالزی طبق قانون مصوب مجلس، اقدام به انتشار اوراق قرض الحسنه کوتاه مدت کرده، وجوه حاصل از آن ها را در تأمین مالی پروژه های عام المنفعه و خیریه به کار می گیرد و در سر رسید اوراق، از محل انتشار اوراق جدید یا از محل بودجه سالانه، بدهی خود به صاحبان اوراق را تسویه می کند.

2- اوراق قرض الحسنه با جایزه

در این نوع، ناشر اوراق افزون بر برگرداندن اصل مبلغ قرض داده شده، جوایز نقدی و غیر نقدی را به صورت قرعه کشی بین دارندگان اوراق توزیع می کند. نمونه عملی این اوراق در کشورهای مصر و سودان جریان دارد. برای مثال وزارت پست و وزارت برق سودان برای تأمین مالی برخی پروژه ها اقدام به انتشار اوراق قرضه با جایزه کرده و از مردم وجوهی را جمع آوری می کند. صاحبان اوراق حق دارند هر زمان که بخواهند به ناشر اوراق مراجعه کرده، پولشان را پس بگیرند. ناشر اوراق نیز برای ایجاد انگیزه جهت خرید و نگهداری اوراق، طبق برنامه معینی به صورت منظم بین دارندگان اوراق قرعه کشی کرده، اجناس با ارزشی جایزه می دهد.

کاربردهای اوراق قرض الحسنه

اوراق قرض الحسنه حداقل در سه زمینه با عملکردی موفق و کارآمد همراه است:

1- تأمین مالی طرح های عام المنفعه

دولت ها، سازمان ها و مؤسسات خیریه می توانند بخشی از طرح های عام المنفعه را از طریق انتشار اوراق قرض الحسنه، تأمین مالی کرده، سپس به تدریج از محل بودجه سالانه یا درآمد همان طرح ها، یا با انتشار اوراق قرض الحسنه جدید، اوراق سر رسید شده را تسویه کنند.

2- تأمین سرمایه اشتغال اقشار کم درآمد

افراد زیادی در جوامع اسلامی هستند که اگر سرمایه اندکی به صورت قرض بدون بهره در اختیارشان قرار داده شود، می توانند وارد فعالیت اقتصادی شده، به تدریج سررسید اوراق قرضه اقساط بدهی شان را بپردازند. دولت ها، بانک های توسعه ای و مؤسسات خیریه می توانند با انتشار اوراق قرض الجسنه و جذب منابع پولی افراد خیّر، چنین فرصتی را فراهم کنند.

3- اعطای قرض الحسنه جهت نیازهای ضروری

افراد زیادی به دلایل متفاوت نیازهای موردی و مقطعی پیدا می کنند، به طوری که اگر مبلغ معینی به صورت قرض بدون بهره در اختیار آنان گذاشته شود، می توانند حوائج خویش را برآورده کنند؛ سپس از محل درآمد خود به تدریج بدهی شان را بپردازند، صندوق های قرض الحسنه، بانک ها و مؤسسات خیریه می توانند با انتشار اوراق قرض الحسنه و جمع آوری وجوه نیکوکاران چنین بستری را مهیا کنند.

اوراق بدهی چیست؟

بسیاری از افراد برای خرید خانه، جهیزیه، ماشین و موارد دیگر اقدام به اخذ وام می‎کنند. موسسات مالی و شرکت‎ها نیز ممکن است برای گسترش فعالیت‎های خود و یا طرح‎های توسعه نیاز به مبلغی داشته باشند و برای تامین آن، وام اخذ کنند. حال شرایطی را در نظر بگیرید که بانک یا هر نهاد دیگری که یک شرکت برای اخذ وام به آن مراجعه می‎کند، توانایی تامین مبلغی را که آن شرکت درخواست می‎کند نداشته باشد. اینجاست که اوراق بدهی کاربرد دارند. در چنین شرایطی یک شرکت برای تامین منابع خود اقدام به انتشار اوراق قرضه یا اوراق بدهی می‎کند و آن را به افراد واگذار می‎کند. بر اساس این اوراق، نهاد یا شرکت صادر کننده متعهد می‏شود که در زمانی مشخص مبلغ معینی را به افراد دارای اوراق قرضه بپردازد. این نوع از اوراق بهادار می‎تواند یک منبع با ریسک پایین برای سرمایه‎گذاری باشد که در آن در زمان مشخص شده شما اصل پول و سود آن را از شرکت منتشر کننده این اوراق دریافت می‎کنید. این اوراق تنها نشان دهنده بدهی شرکت به شما و یا قرضی است که به شرکت داده‏اید و هیچ گونه حقی نسبت به مالکیت در آن شرکت برای شما ایجاد نمی‎کند.

شما با خرید این اوراق مبلغی را در اختیار طرف مقابل قرار می‎دهید و طرف مقابل نیز در دوره‎هایی مشخص سود معینی(نرخ آن ثابت است) را به شما پرداخت می‎کند. در عین حال اصل پول خود را نیز پس از مدتی که به آن تاریخ سررسید اوراق قرضه می‎گویند، از طرف مقابل دریافت می‎کنید.

مشخصات اوراق بدهی

1. سند بستانکاری: این سند، همان برگه‎ای است که به هنگام خرید اوراق قرضه از طرف صادرکننده آن به شما داده می‎شود و مانند یک رسید است که آن را در زمان سررسید باید به شرکت ارائه دهید تا اصل پول و سود آن به شما پرداخت شود.
2. ارزش اسمی:

اصل مبلغی که در زمان واگذاری اوراق پرداخت می‎کنید و در تاریخ سررسید آن را دریافت می‎کنید، ارزش اسمی نامیده می‎شود.

تاریخی که در آن شما می‎توانید با ارائه سند بستانکاری به نهاد صادر کننده اصل (ارزش اسمی) را دریافت کنید، تاریخ سررسید نام دارد.

اگر به هر دلیلی شما نخواهید تا تاریخ سررسید برای دریافت ارزش اسمی صبر کند، میتوانید سهم خود را در بازار و با قیمت روز به خریدار دیگری بفروشید.

به نرخ سودی که تا تاریخ سررسید و به صورت دوره ای( این دوره‎ها در اوراق مشخص شده‎اند) به دارندگان اوراق پرداخت می شود، نرخ سود اسمی می‎گوییم.

صادرکننده اوراق جهت ضمانت اوراق منتشره باید ملک یا ساختمانی را به عنوان وثیقه معرفی کند. وثیقه برای همه شرکت‎ها لازم نیست. اگر یک شرکت در صنعت خود یک شرکت معتبر به حساب بیاید و صورت‎های مالی مشخصی داشته باشد، نیازی به وثیقه نیست.

این ویژگی تنها در برخی اوراق قرضه خاص دیده می‎شود و همالنطور که از نامش پیداست، دارندگان اوراق به واسطه آن می‎توانند در برخی از تصمیمات شرکت نظر دهند و حق رای دارند.

1. امین دارندگان اوراق قرضه

به فردی که نقش واسطه بین صاحبان اوراق و صادرکننده آنها را دارد، امین دارندگان اوراق قرضه می‎گویند. در فروش‎های عمومی اوراق و زمانی که خریداران بسیار باشند، چنین فردی انتخاب می‎شود تا بر فعالیت‎های صادرکننده نظارت داشته باشد و از حقوق دارندگان محافظت کند.

انواع اوراق بدهی

اوراق قرضه

این اوراق بر اساس معیار های مختلفی از جمله نرخ بهره، سررسید، شدت قابلیت تبدیل و تسعیر(نوسانات)، دسته بندی می شوند.

بر اساس نرخ بهره، دو دسته اوراق قرضه داریم:

همانطور که از نامش پیداست، در دوره‎هایی که در اوراق مشخص شده است شما نرخ یا درصد ثابتی سود دریافت می‎کنید. اوراق قرضه رهنی و اوراق قرضه درآمدی از جمله اوراق با نرخ سود ثابت هستند.

دسته‎ای از اوراق قرضه وجود دارند که در دوره‎های معینی نرخ سود آنها مورد بازبینی قرار گرفته و سود پرداختی ممکن است در دوره‎های پرداخت سود، متفاوت باشد.

اوراق صکوک

در کشورهای مسلمان، این اوراق به نحوی جانشینی برای اوراق قرضه هستند هرچند در این کشورها هر دو نوع اوراق در معاملات استفاده می‎شوند. اوراق صکوک در واقع اوراق قرضه اسلامی هستند. اوراق صکوک خود باید دارای ارزش بوده و پشتوانه مالی داشته باشد. این اوراق برای جلوگیری از ربا پدید آمده است. اوراق صکوک در واقع نشانی از مالکیت بر یک دارایی است در حالیکه اوراق قرضه تنها نشان دهنده طلبکار بودن دارنده از صادرکننده اوراق قرضه است. انواع متخلفی از اوراق صکوک وجود که تنها استفاده از تعدادی از آنها رواج دارد. شایان ذکر است که این اوراق همانند اوراق قرضه در بازارهای ثانویه قابل نقد شدن دارند.

در ادامه به بررسی انواعی از اوراق صکوک می‎پردازیم.

1. صکوک اجاره: به واسطه اوراق صکوک اجاره، دارنده به طور مشترک مالک قسمتی از یک دارایی معین است که منافع آن به موجب این قرارداد به شخص دیگری واگذار شده است. در چنین قراردادی وجود سه طرف لازم است: بانی، واسط و امین. انواع صکوک اجاره عبارتند از: اوراق اجاره تامین دارایی، اوراق اجاره تامین نقدینگی، اوراق اجاره جهت تشکیل شرکتهای لیزینگ و اوراق اجاره رهنی.
2. اوراق سلف: از لحاظ مفهوم دقیقا برعکس نسیه است. در چنین قراردادی، منتشرکننده برای تامین منابع مالی تولید محصولات خود، اقدام به دریافت مبالغی از دارندگان اوراق سلف می‎کند و متعهد می‎شود در زمان معینی، محصولی را با شرایط مشخص شده تحویل دارندگان اوراق سلف دهد.
3. اوراق مشارکت: به موجب این اوراق، بخشی از یک دارایی حقیقی که متعلق شخص حقیقی یا حقوقی دیگری است، متعلق به دارنده اوراق بوده و تا سررسید مشخص شده برای اوراق، هر نوع تغییر ارزش دارایی متوجه دارنده اوراق مشارکت است. اوراق مشارکت خود دو دسته هستند. این اوراق یا قابل تعویض با سهام هستند و یا قابل تبدیل به آن.

قراردادهای اختیار معامله، قراردادهای آتی، قراردادهای مزارعه، اوراق مرابحه، اوراق قرض‎الحسنه، اوراق وقفی، اوراق منفعت، اوراق جعاله، اوراق استصناع، اوراق مضاربه، اوراق مساقات، اوراق مشتقه و قرارداد معاوضه سایر اوراق صکوک هستند.

اوراق گواهی سپرده

این اوراق خود دسته هستند:

1. گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری عام: سپرده‎ای با مدت معین که در بانک افتتاح شده است و بانک گواهی‎ای با عنوان گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری عام صادر می‏کند.
2. گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری خاص: سپرده‎ای که بانک به منظور تجهیز منابع و تأمین مالی طرح‌های جدید تولیدی، ساختمانی، خدماتی و نیز انجام طرح‌های سودآور با سررسید مشخص افتتاح می‎کند و گواهی‎ای با عنوان گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری خاص صادر می‎کند.

انواع اوراق بدهی بر اساس صادر کننده

اوراق بدهی دولتی: دولت ها برای تامین منابع مالی مورد نیاز برنامه هایشان، پرداخت حقوق و تامین بودجه اقدام به صدور این اوراق می‎کنند. طبیعتا هر چقدر یک کشور ثبات بیشتری داشته باشد، اوراق بدهی مربوط به دولتش سرمایه گذاری امنتری به حساب می‎آید.

اوراق بدهی شهرداری: این اوراق به منظور تامین منابع مورد نیاز عملیات ها و پروژه های عمرانی تحت نظر شهر ها، کشور ها صادر می شود.

اوراق بدهی شرکتی: این اوراق توسط موسسات مالی وبه منظور تامین هزینه هایشان صادر می شود. ریسک این اوراق از اوراق دولتی بیشتر است و مالیات نیز به آن‎ها تعلق می‎گیرد اما سود بیشتری هم می توانند داشته باشند.

اوراق بدهی بر اساس زمان سررسید

1. اوراق کوتاه‎مدت که زمان سررسید آن‎ها حداکثر 5 سال است.
2. اوراق میان‎مدت که زمان سررسید آن‎ها بین 5 تا 10 سال متفاوت است.
3. اوراق بلند‎مدت که زمان سررسید آن‎ها حداقل 10 سال است.

مزایا و معایب سرمایه‎گذاری در اوراق قرضه

مزایا	معایب
ریسک بسیار پایین نسبت به سرمایه‎گذاری های مشابه	عدم حق رای به جز در انواع خاصی از اوراق
در صورت ورشکستگی شرکت صاحبان اوراق، در اولویت شرکت برای پرداخت بدهی قرار می‎گیرند	عدم کسب سود در صورت صعود قیمت سهام شرکت

چگونه در اوراق بدهی سرمایه‎گذاری کنیم؟

برای خرید اوراق بدهی باید نرخ سود سالیانه، ریسک نکول و ریسک نقدشوندگی را سررسید اوراق قرضه بررسی کنید.

ریسک نکول

ریسک نکول یعنی صادرکننده اوراق در تاریخ سررسید قادر به پرداخت ارزش اسمی یا همان اصل پول نباشد. ریسک نکول برای اوراق دولتی تقریبا صفر و برای شرکت‎ها بیشتر است. به همین دلیل علاوه بر اعتبار صادر کننده اوراق، باید ضامن اوراق را نیز در نظر داشته باشید.

ریسک نقدشوندگی

ریسک نقدشوندگی یعنی خریداری برای اوراق شما وجود نداشته باشد یا به سختی پیدا شود. در این مورد می‎توانید به حجم معاملات اوراق مورد نظر دقت کنید.

چگونه این اوراق را خریداری کنیم؟

• اگر دولت صادرکننده اوراق بدهی باشد، شما می‎توانید با مراجعه بانک اقدام به خرید این اوراق کنید.
• اوراق بدهی را در بازار بورس اوراق بهادار می‎توانید بخرید و این اوراق قابلیت معامله شدن قبل از تاریخ سررسید را دارند. اگر اوراق مشارکت در بازار پایه فرابورس عرضه شود، معاملات آن از طریق ثبت سفارش اینترنتی و از طریق کارگزاری صورت می‎گیرد. اطلاعیه‌های پذیره‌نویسی اوراق قابل معامله در فرابورس، قبل از انتشار اوراق بر روی سایت فرابورس برای عموم منتشر می‌شود.
• خرید در میان دوره: این بدان معناست که شما بعد از پرداخت آخرین نوبت سود اقدام به خرید اوراق می‎کنید و علاوه بر ارزش اسمی، سود فاصله زمانی بین تاریخ خرید تا دوره آخری که سود پرداخت شده است را نیز می‎پردازید.
• راه دیگر این است که در صندوق‎های سرمایه‎گذاری موجود و معتبر، اقدام به سرمایه‎گذاری در تعدادی از این اوراق بکنید. این راه ریسک کمتر و در عین حال، سود و بازده کمتری دارد.

اگر شما کد بورسی دارید، می‎توانید به سایت شركت مديريت فناوری بورس تهران به نشانی www.tsetmc.com مراجعه کنید. سپس از بخش مشخص شده در تصویر، اوراق بدهی را انتخاب کرده و در کارگزاری خود اقدام به معامله آن کنید.

همچنین با مراجعه به سایت اخزا به نشانیwww.ifb.ir مراجعه کرده و اوراق مالی مختلفی که در این سایت وجود سررسید اوراق قرضه دارد را بررسی و برای خرید آن ها اقدام کنید.

سرمایه‎گذاری در اوراق بدهی یکی از راه‎های با ریسک پایین برای سرمایه‎گذاری است. اسناد خزانه اسلامی به راحتی در بورس اوراق بهادار قابل معامله هستند و شما تنها به کد بورسی و یک کارگزاری نیاز دارید تا این اوراق را معامله کنید. راه‎های دیگری نیز مانند پذیره‎نویسی اوراق مشارکت نیز در متن اشاره شد. سرمایه‎گذاری در بازارهای مالی مختلف یکی از راه هایی است که ریسک سیستماتیک شما را کاهش می‎دهد و از از دست رفتن سرمایه شما جلوگیری می‎کند.

حسابرسی مالی

اوراق قرضه: اسنادی است که به موجب آن شرکت انتشار دهنده متعهد می‌شود مبالغ مشخصی (بهره سالانه) را در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص (سررسید) اصل مبلغ را باز پرداخت کند. دارنده اوراق به عنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد. اوراق قرضه از اوراق بهادار است و طبق آن صادر کننده به خریدار بدهکار می‌شود. این سند دارای سررسید است و مبلغ آن در زمان سررسید به وسیله صادرکننده پرداخت می‌شود. این اوراق دارای کوپن بهره هستند و بهره آنها در فواصل زمانی معیّنی توسط بانک که نمایندگی صدور اوراق را دارد، پرداخت می‌شود. از نظر سررسید، اوراق قرضه به سه دسته کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند. سررسید اوراق کوتاه مدت بین یک تا پنج سال، سررسید اوراق میان مدت بین پنج تا ده سال و سررسید اوراق بلند مدت معمولا بیش از ده سال است.

اوراق مشارکت: در اصطلاح علم اقتصاد، اوراق مشارکت، اوراقی است بهادار که توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تامین اعتبار طرح‌های عمرانی در کشور، منتشر می شود. تهیه دستورالعمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت بر عهده بانک مرکزی است. طبق دستورالعمل بانک مرکزی، اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که با مجوز بانک مرکزی برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز، طرح‌های سودآور تولیدی و خدماتی (به استثنای امور بازرگانی) در چارچوب عقد مشارکت مدنی، توسط سازمان جاری منتشر می‌شود. در هر ورقه مشارکت، میزان سهم دارنده آن مشخص شده‌ است.

ارسال یک پاسخ

شما برای افزودن پاسخ جدید یا باید وارد شوید یا ثبت نام کنید. ورود ثبت نام.

اوراق قرضه

اوراق قرضه : اغلب شرکت ها در روند فعالیت های خود ، نیاز به منابع مالی جدید و تامین وجوه آن دارند. برخی از شرکت ها می توانند نیازهای مالی خویش را از طریق اخذ وام از بانک یا فروش سهام عادی و ممتاز خود تامین نمایند.

تامین مالی شرکت ها :

اما برای تهیه وجوه نقد به منظور اجرای پروژه های عظیم مانند ساختمان پالایشگاه یا توسعة کارخانه های بزرگ و سد سازی و غیره ، موسسات بیشتر از مبالغی که یک موسسه بتواند در اختیار آنها قرار دهد ، به وجه نقد نیاز دارند. در چنین مواردی شرکت ها ممکن است اقدام به صدور سهام یا اوراق قرضه نمایند.

مطابق مادة 53 قانون تجارت ، دارندگان اوراق قرضه در اداره امور شرکت هیچ گونه دخالتی نداشته و فقط بستانکار شرکت محسوب می شوند.

باید توجه داشت که هر کدام از شیوه های تامین مالی دارای معایب و مزایایی می باشد که بسته به وضعیت شرکت ها فرق می کند.

مثلاً چنانچه شرکتی جهت تامین عملیات خود اقدام به صدور سهام نماید و بدین طریق تعداد سهام داران خود را افزایش دهد ، این عمل احتمالاً موجب کاهش سود هر سهم می گردد.

به طور مشابه اگر تامین مالی از طریق اخذ وام صورت گیرد ، ممکن است وضع نقدینگی شرکت جهت بازپرداخت اقساط سالانة آن مساعد نباشد.

بدین ترتیب اگر شرکت برای مدت مدیدی به منابع تحصیل شده نیاز داشته باشد ، انتشار اوراق قرضه می تواند شیوة مناسبی برای تامین مالی مورد نظر باشد.

تاثیر هزینة بهرة اوراق قرضه :

در این صورت هزینة بهرة اوراق قرضه نیز می تواند تاثیر بسزایی در سود خالص شرکت داشته باشد. انتشار اوراق قرضه به نوبة خود تابع شرایط و مقررات خاصی می باشد.

از جمله طبق ماده 51 قانون تجارت تنها شرکت های سهامی عام می توانند اوراق قرضه منتشر کنند.

طبق ماده 55 همین قانون ، انتشار اوراق قرضه ممکن نیست مگر زمانی که کلیة سرمایة ثبت شدة شرکت تادیه شده و دو سال تمام از تاریخ ثبت شرکت ( در اداره ثبت شرکت ها ) گذشته باشد و دو تراز نامة آن به تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام رسیده باشد.

اوراق قرضه :

طبق ماده 52 قانون تجارت ، ورقة قرضه ورقة قابل معامله ای است که معرف مبلغی وام است با بهرة معین که تمام یا اجزای آن در موعد معینی باید مسترد گردد.

برای ورقة قرضه ممکن است علاوه بر بهره ، حقوق دیگری نیز شناخته شود.

صدور اوراق قرضه راهی برای کوچک و خرد کردن وام های بزرگ بوده و برای واحد صادر کننده نوعی بدهی بلند مدت می باشد.

همچنین اوراق قرضه دارای شرایطی می باشد که روی برگة قرضه قید می گردد.

از جمله مندرجات اوراق قرضه می توان موارد زیر را نام برد :

الف- مبلغ اسمی :

که عبارت است از اصل مبلغی که روی اوراق قرضه درج شده و نمایندة بدهی شرکت صادر کنندة اوراق به دارندة آنها می باشد.

ب- نرخ بهره :

نرخی است که شرکت صادر کننده اوراق قرضه موظف است بر اساس آن و بر مبنای مبلغ اسمی ورقة قرضه به دارندة آن پرداخت نماید. به نرخ بهره ، نرخ سود تضمین شده نیز گفته می شود.

ج- تاریخ های پرداخت بهره :

مبلغ بهرة اوراق قرضه ممکن است سه ماهه ، شش ماهه یا یک ساله پرداخت گردد. به تاریخی که روی ورقة قرضه جهت پرداخت اقساط بهره معین شده است ، تاریخ پرداخت بهره گویند.

د- سر رسید اوراق قرضه :

سررسید اوراق قرضه تاریخی است که صادر کنندة اوراق قرضه مکلف است مبلغ اسمی این اوراق را به دارندة آن پرداخت نماید. با توجه به مطالب فوق می توان اوراق قرضه را چنین تعریف کرد :

اوراق قرضه ، اسناد بهاداری است که شرکت های سهامی عام با انتشار آنها مبالغی وام گرفته و تعهد می کنند که اصل وام را در سررسید و سود تضمین شده آنها را در تاریخ های معین مثلاً سه ماهه یا شش ماهه یا یک ساله بپردازند.

تفاوت اوراق قرضه با سهام

اوراق قرضه از جهاتی شبیه به سهام می باشد. از جمله هر دو اوراق قابل خرید و فروش هستند ، دارای ارزش اسمی مشخص بوده و ارزش مبادله ای هر دو در بازار بورس اوراق بهادار تعیین می شود. از جهت دیگر اوراق قرضه و سهام دارای وجوه افتراق نیز می باشند.

از جمله وجوه افتراق می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1-اوراق قرضه برای موسسه صادر کننده نوعی بدهی می باشد و دارندگان این اوراق بستانکار شرکت می باشند در صورتی که دارندگان سهام ، صاحبان شرکت هستند.

2-صاحبان سهام در سود شرکت ، شریک بوده و دارای حق رای نیز می باشند در صورتی که دارندگان اوراق قرضه اولاً حق رای ندارند ، ثانیاٌ تنها بر اساس نرخ تعیین شده و بر مبنای مبلغ اسمی اوراقی که در اختیار دارند ، بهره دریافت نموده و در سود شرکت سهیم نمی باشند.

3-اوراق قرضه تنها توسط شرکت های سهامی عام منتظر می شود در صورتی که سهام از طریق شرکت های سهامی عام و خاص عرضه می گردد.

4-بهرة اوراق قرضه جزو هزینه های شرکت بوده و به عنوان هزینه مالی در صورت حساب سود و زیان منعکس می گردد در صورتی که سود سهام جزو هرینه های شرکت نیست.

5-اوراق قرضه دارای تاریخ سررسید بوده و مبلغ اسمی آنها باید در تاریخ سررسید پرداخت گردد ، در صورتی که سهام فاقد تاریخ سررسید بوده و تا پایان عمر شرکت می تواند باقی بماند.

6-پرداخت بهره از تعهدات شرکت می باشد ، در صورتی که سود سهام تا زمانی که توسط مجمع عمومی صاحبان سهام تصویب نشده است ، قابل پرداخت نمی باشد.

اوراق قرضه تضمین شده و تضمین نشده :

اوراق قرضه بدون وسیقه را اوراق قرضه تضمین نشده گویند.

برخی از دارایی های واحد تجاری ممکن است به عنوان وسیقة باز پرداخت اوراق قرضه قرار گیرد.

اگر واحد تجاری نتواند مبالغ اصل و بهرة اوراق قرضه را در موعد مقرر باز پرداخت نماید ، دارایی های مورد وسیقه ممکن است از سوی دارندگان اوراق قرضه تملک شود.

این نوع اوراق ، اوراق قرضة تضمین شده نام دارد.

البته اعتبار اوراق قرضه اساساً به قدرت مالی و ارزش و اعتبار واحد تجاری بستگی دارد و چه بسا اوراق قرضة تضمین نشده برخی موسسات به مراتب معتبر تر از اوراق تضمین شدة دیگر موسسات باشد.

ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری :

از آن جایی که هدف گزارش گری مالی تهیه اطلاعات مفید برای سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان و سایر اشخاص ذینفع و ذی علاقه می باشد.

اطلاعات مندرج در این گزارش ها باید دارای ویژگی ها و خصوصیات کیفی ویژه ای باشد.

هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی عوامل موثر مالی بر صورت های مالی و اطلاعات مندرج در آنها را که منجر به مفید شدن این اطلاعات می گردد ، بیان نموده است.

این هیات سلسله مراتب ، ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری را به شرح زیر بیان می نماید (در توضیح اوراق قرضه) :

1-قابل فهم بودن :

اطلاعات حسابداری زمانی مفید است که قابل فهم باشند. قابل فهم بودن اطلاعات حسابداری نوعی ویژگی است که به دانش و آگاهی استفاده کنندگان این اطلاعات اشاره می کند.

به همین دلیل به این ویژگی ، ویژگی مخصوص استفاده کننده نیز اطلاق می گردد.

باید توجه داشت که به دلیل تعداد استفاده کنندگان و اختلاف در سطح دانش آنها ، آنچه برای یکی قابل فهم است ، ممکن است برای دیگری قابل فهم نباشد.

لذا اطلاعات حسابداری باید به گونه ای تهیه و ارائه شود که برای همة اشخاصی که دانش متعارفی از حسابداری دارند ، به طور بالقوه قابل فهم و قابل استفاده باشد.

بدین طریق ویژگی قابل فهم بودن به دانش استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری بستگی دارد.

2-مفید بودن :

یکی از ویژگی های کلی و اساسی اطلاعات حسابداری ، مفید بودن آنها می باشد. اطلاعات حسابداری باید به گونه ای تهیه و ارائه گرددکه برای تصمیم گیری مفید باشند. اما باید توجه داشت که آنچه برای یک استفاده کننده مفید است ممکن است برای دیگری مفید نباشد.

بدین ترتیب مشخص می گردد که استانداردهای حسابداری را باید در ارائه اطلاعات درست و منصفانه ، الزاماتی به وجود آورند.

اطلاعات درست و منصفانه اطلاعاتی است که :

الف- برای بیشتر کسانی که استفاده کننده صورت های مالی می باشند ، مفید بوده است.

ب- تهیه این اطلاعات از لحاظ زمان ، هزینه و … برای واحد تجاری تهیه کننده گران تمام نشود.

3-کیفیت های اولیه (در توضیح اوراق قرضه) :

هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی ، برای مفید نمودن سررسید اوراق قرضه اطلاعات و گزارش های حسابداری جهت تصمیم گیری استفاده کنندگان این اطلاعات ، دو ویژگی مربوط بودن و قابل اتکا بودن را به عنوان ویژگی های اولیه اطلاعات حسابداری ، تعیین نموده است.

هر کدام از این ویژگی ها مختصراً در زیر شرح داده می شود :

الف- مربوط بودن :

یکی از ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری مربوط بودن این اطلاعات می باشد.

مربوط بودن اطلاعات حسابداری به این معنی است که این اطلاعات باید مبنای صحیح و منطقی برای تصمیم گیری استفاده کنندگان این اطلاعات فراهم نماید.

مربوط بودن را می توان تاثیر گذاری اطلاعات حسابداری بر تصمیمات استفاده کنندگان در مورد نتایج رویدادهای گذشته ، پیش بینی اثرات رویدادهای فعلی و عادی ، به تعدیل یا تایید قبلی تعریف نمود.

ب- قابل اتکا بودن :

منظور از قابل اتکا بودن اطلاعات حسابداری این است که ویژگی های اندازه گیری شده باید عینی ، بی طرفانه ، صادقانه و قابل اثبات باشد.

اگر چه برخی از برآوردهای اجتناب ناپذیر موجب شده است که صورت های مالی از حالت کاملاً واقعی خود فاصله بگیرد ولی با این حال حسابداران باید تا آن جایی که امکان دارد در مورد رویدادهای مالی از شواهد و مدارک عینی و قابل اثبات استفاده نمایند.

عوامل موثر بر قابلیت اتکا اطلاعات حسابداری به شرح زیر است (در توضیح اوراق قرضه) :

الف- صداقت در ارائه ؛ ب- بی طرفی

صداقت در ارائه :

عبارت است از برابری و تطابق بین اندازه گیری و پدیده ( رویداد ) که مورد اندازه گیری قرار می گیرد.

بی طرفی :

اطلاعات حسابداری باید به گونه ای تهیه و ارائه گردند که منافع عده ای بر منافع عدة دیگر ترجیح داده نشود.

به بیان دیگر اطلاعات حسابداری نباید به گونه ای تهیه و ارائه گردد که انتفاع عده ای از استفاده کنندگان این اطلاعات منجر به زیان عدة دیگری گردد.

اطلاعات حسابداری زمانی بی طرف محسوب می شود که اگر شخص یا اشخاص دیگری با صلاحیت مشابه ، همان فرآیند اندازه گیری را تکرار نمایند ، به نتایج یکسانی دست یابند.

4-به موقع بودن :

اطلاعات حسابداری باید به موقع تهیه و در هنگام تصمیم گیری در دسترس باشد زیرا در غیر این صورت نه تنها مفید نیستند ، بلکه بی ربط نیز می باشند. به عبارتی دیگر عامل به موقع بودن به زمان مناسب ارائه اطلاعات حسابداری اشاره دارد.

مثلاً فرض کنید یک سرمایه گذار تصمیم به سرمایه گذاری در سهام یک شرکت را داشته باشد ، در این صورت وی نیازمند اطلاعاتی به هنگام در مورد سود آوری شرکت می باشد.

اطلاعات حسابداری سررسید اوراق قرضه زمانی برای وی مفید واقع می گردد که قبل از تصمیم به یاری او بشتابند.

این نکته حساسیت اطلاعات حسابداری را نسبت به زمان ارائه آن بیان می دارد.

روی همین اصل گاهی اوقات دسترسی فوری به اطلاعات تقریبی به مراتب بهتر از دریافت اطلاعات دقیق در زمان دیرتر می باشد.