ایمیلهایی از اقتصاددانان شهر دریافت میکنم که موافقند اثرات ترازنامه مشکلی ایجاد نخواهد کرد، اما نگران هستند که BoE در واقع محرکهای مالی را خنثی نکند – که در واقع از کسریها درآمدزایی میکند 1/ https: //t.co/2ybbKV1Suo– پل کروگمن (@paulkrugman) 25 سپتامبر 2022
مهاربندهای شهر برای نوسانات بیشتر پس از پوند سنگ های کوچک بودجه | استرلینگ
سرمایه گذاران شهری در حال آماده شدن برای نوسانات بیشتر هستند، زیرا کاهش مالیات و اقدامات مخارج در بودجه کوچک کواسی کوارتنگ تهدید به تضعیف اعتماد آنها به جریانهای سرمایه بریتانیا شد.
شانس رسیدن پوند به برابری دلار آمریکا، برای اولین بار، پس از سقوط استرلینگ به زیر 1.09 دلار در روز جمعه، در حالی که معامله گران به طور فزاینده ای نگران بودجه بریتانیا و کسری حساب جاری بودند، افزایش یافت.
کریس وستون، رئیس تحقیقات شرکت کارگزاری Pepperstone، گفت که پوند “پسر شلاق” در بازار ارز G10 بود، در حالی که بازار اوراق قرضه بریتانیا به لطف کاهش مالیات 45 میلیارد پوندی کوارتنگ از طریق بدهی های مالی “دود می شد”. بسته بندی
وستون گفت: «نیاز به بودجه مورد نیاز برای پرداخت بودجه کوچک به این معنی است که یا باید شاهد رشد بسیار بهتری باشیم یا بازده اوراق قرضه بالاتری برای جریان سرمایه انگیزشی داشته باشیم. او افزود: اهدافی که پوند می تواند برای اولین بار به زیر 1.05 دلار برسد، “به طور آزادانه دور ریخته می شود”.
پس از چنین هفته دراماتیکی در بازارها، ما در انتظار یک هفته بزرگ از سخنرانان بانک مرکزی هستیم – آیا ریسک افزایش می یابد یا بازارها به دنبال پاسخ خواهند رفت زیرا توانایی ریسک قیمت گذاری بسیار نامشخص است؟
چند فکر در مورد چشم انداز معاملات و نکات مهم بحث#تجارت #بازار #دلار آمریکا pic.twitter.com/vUUUR1ig6b
– کریس وستون (@ChrisWeston_PS) 25 سپتامبر 2022
مینی بودجه کوارتنگ در روز جمعه بازارهای مالی بریتانیا را دچار آشفتگی کرد. استرلینگ چهار سنت کاهش یافت و به کمترین میزان در 37 سال گذشته یعنی 1.0856 دلار رسید، در حالی که جهش هزینه استقراض دولت بزرگترین افزایش در یک روز طی چند دهه بود.
کاهش پوند در برابر دلار آمریکا
سانجی راجا، اقتصاددان ارشد بریتانیا در دویچه بانک، گفت: «قیمت سیاست مالی آسان توسط بازار مشخص شد. او گفت که کاهش مالیات کوارتنگ بر فشارهای تورمی میان مدت افزوده و “خطر بحران تراز پرداخت های کوتاه مدت” را افزایش می دهد.
راجا گفت: «برنامه ای برای قرار دادن منابع مالی عمومی بر پایه ای پایدار ضروری است، اما کافی نیست تا بازارها اعتماد خود را به اقتصادی که دارای کسری دوقلو بزرگ است، به دست آورند.»
کسری حساب جاری بریتانیا که شامل تراز تجاری و درآمد خالص حاصل از سرمایه گذاری و نقل و انتقالات خارجی می شود، در سال جاری به سطح بی سابقه ای افزایش یافته بود. جهش هزینه انرژی وارداتی به این کسری می افزاید، که پوند را به سمت سطوحی که دارایی های بریتانیا را دوباره برای خریداران خارجی جذاب می کند، پایین می آورد.
بعدازظهر جمعه، مدل قیمتگذاری گزینههای بلومبرگ نشان داد که احتمال 26 درصد افزایش ارزش پوند و دلار در شش ماه آینده وجود دارد که از 14 درصد در روز پنجشنبه افزایش یافته است.
بازارهای ارز و اوراق قرضه انگلیس سقوط کرد…
پوند پایین ترین قیمت از سال 1985
طبق مدل قیمت گذاری آپشن بلومبرگ، پوند در شش ماه آینده 26 درصد احتمال دارد که برابری را در برابر دلار آمریکا لمس کند… pic.twitter.com/1HvC2uPKYM– کارولین هاید (@CarolineHydeTV) 23 سپتامبر 2022
نوریل روبینی، اقتصاددانی که بحران مالی سال 2008 را پیشبینی کرد، به صراحت هشدار داد که بریتانیا شروع به قیمتگذاری مانند بازارهای نوظهور کرده است و به دهه 1970 بازمیگردد.
او در توییتی نوشت: «رکود تورمی و در نهایت نیاز به رفتن و التماس برای کمک مالی صندوق بینالمللی پول… تراس و کابینهاش بیخبر هستند».
اما پل کروگمن، برنده جایزه نوبل اقتصاد، اشاره کرد که کاهش ارزش پوند در واقع موقعیت خالص سرمایه گذاری بین المللی بریتانیا را بهبود بخشید.
کروگمن گفت که بعید به نظر می رسد بحران استرلینگ به سبک دهه 1970 رخ دهد، مگر اینکه بانک انگلستان تصمیم بگیرد به جای جبران محرک های مالی با سیاست های پولی سخت گیرانه، بدهی را پولی کند.
ثبت نام کنید تا کسب و کار امروز
برای روز کاری آماده شوید – ما هر روز صبح شما را به تمام اخبار و تحلیل های تجاری که نیاز دارید اشاره می کنیم
اطلاعیه حفظ حریم خصوصی: خبرنامه ها ممکن است حاوی اطلاعاتی درباره موسسات خیریه، تبلیغات آنلاین و محتوایی باشد که توسط احزاب خارجی تامین می شود. برای اطلاعات بیشتر به ما مراجعه کنید سیاست حفظ حریم خصوصی. ما از Google reCaptcha برای محافظت از وب سایت خود و Google استفاده می کنیم سیاست حفظ حریم خصوصی و شرایط استفاده از خدمات درخواست دادن.
ایمیلهایی از اقتصاددانان شهر دریافت میکنم که موافقند اثرات ترازنامه مشکلی ایجاد نخواهد کرد، اما نگران هستند که BoE در واقع محرکهای مالی را خنثی نکند – که در واقع از کسریها درآمدزایی میکند 1/ https: //t.co/2ybbKV1Suo
– پل کروگمن (@paulkrugman) 25 سپتامبر 2022
کوارتنگ سعی کرد واکنش مالی به بودجه کوچک روز جمعه را کم اهمیت جلوه دهد و در برنامه یکشنبه بیبیسی وان با لورا کوئنسبرگ گفت که او بر تقویت رشد بلندمدت متمرکز بود، نه بر حرکتهای کوتاهمدت بازار.
من به عنوان وزیر خزانه داری درباره تحرکات بازار اظهار نظر نمی کنم. چیزی که من روی آن متمرکز هستم رشد اقتصاد و اطمینان از اینکه بریتانیا مکانی جذاب برای سرمایه گذاری است، است.
انتظار می رود بانک انگلستان برای مقابله با تاثیر تورمی بودجه کوچک، نرخ های بهره را بالاتر افزایش دهد، زیرا کاهش پوند باعث افزایش هزینه های واردات می شود. بازارهای پولی نرخ بهره بریتانیا را دو برابر کرده و تا تابستان آینده به بیش از 5 درصد می دهند.
«نمایندگان محافظهکار از خود میپرسند که آیا آقای کوارتنگ درخشان بوده است یا مغرور. دنی بلانچفلاور، یکی از اعضای سابق کمیته سیاست پولی بانک، می گوید: بازارها می گویند دلخراش.
بلانچفلاور گفت که می ترسد «نگرش بی پروا» کوارتنگ بتواند سرمایه گذاران را به «ادامه فروش UK plc» تشویق کند.
پس از بودجه کوچک، دفتر مدیریت بدهی بریتانیا قصد دارد تا قبل از آوریل آینده 72 میلیارد پوند اضافی جمع آوری کند، که این مبلغ را در سال 2022-23 به 234 میلیارد پوند افزایش می دهد.
دیوید مدن، تحلیلگر بازار در Equiti Capital می گوید: «استرلینگ در خط آتش قرار دارد زیرا معامله گران به همه چیزهای بریتانیایی پشت می کنند. “احساس خزنده ای وجود دارد که استقراض اضافی دولت که در راه است به شدت بر اقتصاد بریتانیا تاثیر می گذارد.”
شاخص FTSE 100 در روز جمعه با 2 درصد سقوط به پایین ترین سطح سه ماهه خود رسید. تا کنون در سال جاری، شاخص شرکتهای دارای تراشه آبی 5 درصد – بسیار کمتر از بازارهای اروپایی یا ایالات متحده – با کمک شرکتهای نفتی و صادرکنندگان با کاهش پوند افزایش یافته است.
چارلز آرچر، نویسنده مالی در پلتفرم معاملات آنلاین IG، گفت: «استراتژی پرخطر صدراعظم میتواند پیش از پایان سال، اصلاح بزرگتر FTSE 100 را به همراه داشته باشد. با تشدید سیاست های پولی، نکول وام مسکن و بدهی افزایش می یابد، در حالی که سرمایه گذاری در رشد کاهش می یابد. این می تواند بودجه کوچک را کاملاً بی اثر کند.»
این خبر از خبرگزاری های بین المللی معتبر گردآوری شده است و سایت اخبار امروز آبان نیوز صرفا نمایش دهنده است. آبان نیوز در راستای موازین و قوانین جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکند لذا چنانچه این خبر را شایسته ویرایش و یا حذف میدانید، در صفحه تماس با ما گزارش کنید.
«صندوق وقف پول» مجوز کمیته فقهی سازمان بورس را گرفت
«صندوق وقف» ابزار مالی اسلامی نوینی است که واقفان میتوانند با خریداری واحدهای این صندوق حتی با مبالغ خرد و اندک به نیات عامالمنفعه خود از طریق بازار سرمایه، جامه عمل بپوشانند.
به گزارش کالاخبر به نقل از سنا، دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به مصوبه جدید کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، اظهار کرد: در جلسه اخیر این کمیته، موضوع عملیاتی کردن وقف پول در بازار سرمایه بررسی و به جمعبندی رسید.
مجید پیره ادامه داد: موضوع وقف از جمله جریانهای سرمایه موضوعاتی است که برای افرادی که قصد سهیم شدن در فعالیتهای غیرانتفاعی و خیرخواهانه را دارند، این امکان را فراهم کند تا بتوانند این قبیل اهداف خود را عملیاتی کنند.
او با اشاره به اینکه عمل وقف طی قرون مختلف به طرق گوناگونی انجام میشد، گفت: در دورههایی، وقف در جوامعی که کشاورزی رونق بیشتری داشت، به صورت وقف باغ یا وقف رودخانه رواج داشت. در دورههایی نیز املاک و مستغلات وقف میشدند.
دبیر کمیته فقهی سازمان بورس با اشاره به ارکان وقف گفت: در ادبیات فقهی به فردی که یک دارایی را وقف میکند، واقف گفته میشود. واقف دارایی مشخصی مانند یک ملک را برای یک هدف مشخص وقف میکند. متولی، رکن دیگر وقف است و فردی است که متعهد میشود تا از دارایی موقوفه در راستای نیات واقف بهرهبرداری کند و منافع آن را در این راستا به جریان بیندازد. دارایی وقف شده یا همان مال موقوفه رکن سوم وقف است. مال موقوفه بسته به شرایط فرهنگی و اقتصادی جامعه و افراد متفاوت است.
او با بیان اینکه در حال حاضر و با توجه به شرایط خاص اقتصادی، افراد بسیاری که تمایل به مشارکت در امر وقف دارند، امکان وقف املاک و مستغلات برای آنها امکانپذیر نیست، گفت: براین اساس، پیشنهاد شد تا از طریق ظرفیتهای نهادهای مالی در بازار سرمایه امکان مشارکت دادن افراد با سرمایههای اندک در امر وقف فراهم شود.
پیره ادامه داد: در همین راستا، پیشنهادی مطرح شد تا با استفاده از تجربیات مفیدی که از بازار سرمایه در موضوع صندوقها بهدست آمده، صندوقی به منظور توسعه فعالیتهای وقف در بازار سرمایه عملیاتی شود. بنابراین، پیشنهاد راهاندازی «صندوق وقف» در بازار سرمایه در جلسه اخیر کمیته فقهی مورد بررسی قرار گرفت.
او با اشاره به اینکه دارایی که در این صندوق وقف خواهد شد، شامل چه مواردی میشود، اذعان کرد: در ادبیات فقهی زمانی که از وقف یاد میشود، اصل یک دارایی باید حبس شود و منافع آن دارایی در راستایی نیات واقف به جریان بیفتد. بر این اساس، در وقف برای نمونه، اصل یک خانه حبس و با اجاره دادن آن خانه تلاش میشود منافع آن خانه در راستای نیات واقف صرف شود.
دبیر کمیته فقهی سازمان بورس با بیان اینکه دارایی موقوفه در صندوق وقف، پول است، تصریح کرد: حال این پرسش مطرح است که آیا افراد میتوانند پول را وقف کنند و مدیر صندوق یا رکن دیگری به عنوان متولی، منافع حاصله از این پولها را در راستای نیات واقف به جریان بیندازد؟
او افزود: با استناد به فتوای مقام معظم رهبری در ارتباط با وقف پول، کمیته فقهی در نهایت اینگونه به جمعبندی رسید که در بازار سرمایه وقف پول قابل اجرا و تاسیس صندوقی به منظور تحقق وقف پول در بازار از منظر ملاحظات فقهی امکانپذیر است.
به گفته پیره، پس از اخذ مجوزهای لازم و تاسیس صندوق وقف، افرادی که قصد مشارکت در فعالیتهای خیرخواهانه از محل وقف را دارند، از طریق خرید واحدهای صندوق، پول خود را وقف میکنند و این پولها به عنوان اموال موقوفه توسط متولی به گونهای سرمایهگذاری میشود تا عواید حاصل از سرمایهگذاری در راستای نیات واقفان صرف شود.
دبیر کمیته فقهی سازمان بورس در پایان گفتوگوی خود جریانهای سرمایه با «سنا» اظهار امیدواری کرد: با توجه به نیات واقفان، صندوقهای وقف مختلفی تشکیل خواهد شد که نیایتی همچون مدرسهسازی، ساخت بیمارستان، تهیه جهزیه، سرپرستی ایتام، توسعه مساجد و امکان متبرکه و سایر موارد از این قبیل را پوشش میدهد و امید میرود با اجرایی شدن صندوق وقف شاهد تحقق اهداف متعالی اسلامی در بازار سرمایه باشیم.
چشمطمع دولت به سرمایهمردم در بازار سهام است
گروه اقتصادی: بعد از اتفاقات بیسابقه سال ۱۳۹۹ در بازار سرمایه که دولت وقت به منظور جبران کسری بودجه خود در حضور نهادهای ناظر اقدام به برداشت از جیب و سرمایه مردم کرد و با فروش سهام دولتی و صندوقهای دارایکم و پالایش به چند برابر قیمت واقعی خود توانست ۶۰۰ هزار میلیارد تومان سرمایه را از بازار خارج کند و بینظمیهای مالی خود را پوشش دهد، تا کنون بازار سرمایه روی خوش به خود ندیده است و گهگاهی با خبری یا شایعهای روندی صعودی و ضعیف به خود میگیرد، اما پس از چندی مجددا با کاهش شدیدتر نسبت به قبل تهمانده سرمایه سهامداران متضرر را بیشتر کاهش میدهد.
با روی کار آمدن دولت جدید و وعدههای رئیس جمهور مبنی بر اولویت بورس، اندک امیدی میان سهامداران ایجاد شد به این دلیل که تصور میکردند میتوان به وعدههای رئیس جمهور جدید دلخوش کرد، اما وضعیت تغییری نکرد و در شش ماهه نخست استقرار دولت جدید چنان بازار سرمایه با تصمیمات خلق الساعه و عجیب دولتمردان غافلگیر شد که بسیاری از نمادها حتی از سطوح قبلی خود نیز پایینتر رفته و رکوردهای کاهشی بیشتری به جا گذاشتند.
مشخص نبود منظور رئیس جمهور از اولویت بورس، تخریب آن بود یا موضوعی دیگر! در حقیقت طی یک سالی که دولت جدید مستقر شده است نه تنها نتوانسته در هیچ یک از حوزههای مهم دستاوردی داشته باشد بلکه عملا در موضوعاتی مانند بورس، مسکن، تورم، اشتغال و برجام به طور جریانهای سرمایه مشخص شکست خورده است.ناکارآمدی دولت در حوزه اقتصاد به حدی است که حتی با پاگذاشتن بر مصوبات بودجه در ابتدای سال ضمن ایجاد افزایشهای نجومی در اقلام مصرفی خانوار با وعدههای پوچ در زمینه یارانه نقدی و افزایش حقوق عملا مردم را سرگرم کرده است.
بانک مرکزی با بازی بیامان با نرخ بهره بین بانکی و وادار کردن شرکتها و صندوقها به خرید اوراق دولتی تبدیل به دشمن شماره یک بورس شده است. فردین آقابزرگی فعال بازار سرمایه در همین رابطه گفته «منابع صندوقهای جریانهای سرمایه سرمایهگذاری در بازار سرمایه، بالغ بر ششصد و بیست هزار میلیارد است که از این مبلغ، حدود هفتاد و پنج درصد آن یعنی بالغ بر چهارصد و هفتاد همت (میلیارد تومان)، فقط صندوق سرمایهگذاری با درآمد ثابت است. بر اساس تکالیف سازمان بورس، این صندوقها مکلفند بخشی از منابع خود را به خرید اوراق دولتی یا اوراق بدهی اختصاص دهند، این درحالیاست که کل منابع صندوقهای سرمایهگذاری در سهام کمتر از پنجاه و هفت همت است.»
آقابزرگی همچنین گفته «رویه و مکانیزمی که حتی نمود آن را در عرضههای اولیه میبینیم که عرضههای اولیه به صندوقها تخصص پیدا میکند، عمدتاً به دلیل تکالیفی است که سازمان بورس به آنها واگذار کرده. این درحالیست که نیمی از صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت الان نه تنها به سودی که پیشبینی کرده بودند، نرسیدهاند، بلکه برخی از آنها حتی زیانده شدند، یعنی سودی تقسیم کردن نکردهاند.»
در حقیقت بانک مرکزی در ابتدای سال و پس از آنکه روند بازار سرمایه به سمت متعادل شدن میرفت با افزایشهای پی در پی نرخ بهره بین بانکی مسیر صعودی بورس را از مدار خارج و به سمت سقوط هدایت کرد تا جایی که در سوم مرداد و پس از افت ۲۰ درصدی شاخص کل و بیش از ۴۰ درصدی بخش زیادی از سهام رئیس سازمان بورس آن هم با فشار فعالان بازار به ساختمان بانک مرکزی رفت و با یادآوری سقف قانونی نرخ بهره بین بانکی خواستار تغییر در سیاستهای بانک مرکزی شد و در آن جلسه مقرر شد تا نرخ سود در بازار بین بانکی کنترل شود. اما این کنترل بیش از یک هفته به طول نینجامید و مجددا روند صعودی به خود گرفت تا مجددا شاخص کل بورس به ابتدای سال برگردد! یعنی عملا بازدهی صفر درصد شاخص کل و منفی بخش بزرگی از نمادهای بازار سرمایه! در حالی که در همین مدت جریانهای سرمایه سکه و طلا حتی با وجود کاهش اونس جهانی حدود ۲۰ درصد و مسکن ۳۰ درصد بازدهی داشته است!
این موضوع به وضوح نشانگر این واقعیت است که سیاست بازی با نرخ بهره بین بانکی که توسط بانک مرکزی و به تقلید از مقامات سابق در حال اجرا است نه تنها هیچ دستاورد مثبتی به همراه نداشته بلکه ضمن افزایش هزینه تامین مالی و سرمایه در گردش بنگاههای تولیدی اقتصاد و افزایش تورم سبب کاهش جذابیت بازار سرمایه و خروج نقدینگی توسط سهامداران و حرکت سرمایهها به سمت بازارهای موازی مانند مسکن شده است.
با این توضیح مشخص نیست که چرا بانک مرکزی هنوز به تخریب بازار سرمایه اصرار دارد؟ و به جای نظارت مستمر بر بانکها و جلوگیری از تخلفات آنها در خصوص چگونگی اختصاص تسهیلات، نرخ سودهای غیرمتعارف، بنگاهداری، ورود به بازارهایی همچون ملک و طلا و ارز و . تنها چشم به اندک اندوخته مردم در بازار سهام دوخته است!
دستگیری 22 نفر در جریان اعتراضات به درگذشت مهسا امینی در رشت
جانشین فرمانده انتظامی گیلان گفت: این افراد با تشکیل پرونده برای سیر مراحل قانونی به مرجع قضائی معرفی شدند.
سرهنگ حسین حسنپور، جانشین فرمانده انتظامی گیلان گفت: به دنبال انتشار فراخوانهای کورکورانه دشمنان نظام اسلامی در فضای مجازی مبنی بر برگزاری اعتراضات غیرقانونی، عدهای از افراد با بی توجهی به تذکرات پلیس قصد جهت دهی به این اعتراضات و برهم زدن نظم و امنیت عمومی و ایراد خسارت به تعدادی از واحدهای صنفی را داشتند که با هوشیاری پلیس دستگیر شدند.
وی از دستگیری ۲۲ نفر از عاملان اغتشاش، تحریک، تعرض به شهروندان، تخریب اموال عمومی و ایراد خسارت به واحدهای صنفی در شهر رشت خبر داد و گفت: این افراد با تشکیل پرونده برای سیر مراحل قانونی به مرجع قضائی معرفی شدند.
دیروز حوالی ساعت ۶ عصر جمعی از معترضان به بهانه مرگ مهسا امینی، در میدان مادر شهر رشت جمع شدند و با سردادن شعارهایی به مقدسات کشورمان توهین و به اموال عمومی خسارت وارد کردند./ باشگاه خبرنگاران
شهرنشینی کنونی جهانی، تابع بیقیدوشرط سرمایهداری است
به جرات میتوان گفت که شهرنشینی کنونی جهانی، تابع بیقیدوشرط سرمایهداری است. این جریانهای سرمایه موضوع در بسیاری از منابع توسط جامعه شناسان و شهرشناسان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. امروزه سرمایهداری در همه ابعاد زندگی بشر نفوذ کرده و تجلیگاه آن در فضاهای شهری است.
خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «بنیان شهر: اقتصاد، جامعه و شهرنشینی در عصر سرمایه داری» نوشته آلن جات اسکات به ترجمه حمیدرضا تلخابی و فرخ مهر آیین از سوی نشر آگاه منتشر شد. کتاب حاضر در ده فصل تدوین شده است و در عین سادگی و روانی در سبک نگارش، قدرت و نوآوری علمی بالایی در تحلیل مراحل تکوین سرمایهداری و شهر برای پژوهشگر نکتهسنج دارد. نویسنده خوشذوق پس از عبور از کلیات مفهومیِ شهر در فصلهای آغازین کتاب، در فصل سوم تا پنجم موجهای اول و دوم سرمایهداری را به بحث میگذارد و در فصل ششم با طرح موج سوم سرمایهداری، یعنی سرمایهداری شناختیـفرهنگی، ابتکار نشان میدهد و شهرمحوری، دانشمحوری، اقتصادمحوری، انعطافپذیری در تخصص، تولید و رقابت، دیجیتالیشدن، شهرهای هوشمند، ظهور طبقات خلاق، نمادین و فرودست نو، نوشهرگرایی، تجدید حیات و اعیانسازی شهرهای مرکزی، ترکیب، جریانهای سرمایه تفکیک و قشربندی اجتماعی و شغلی نیروی کار و. را از ویژگیهای مهم آن ذکر میکند و نشان میدهد که همزمان با توسعه ارتباطات بین کشورها و شهرـمنطقهها، هویت شهری نسبتاً مشابه، شرکای برابر و خواهرخواندههای جهانی شکل میگیرند. به بهانه انتشار این کتاب با حمیدرضا تلخابی گفتوگویی داشتیم که در ادامه میخوانید:
در مقدمه مترجمان به پدیده شهرنشینی سیارهای اشاره کردید و اینکه چگونه شهرنشینی با قدرت تمام در حال پیش روی است. آیا اساساً از شهرنشینی در دوران کنونی گریزی هست؟ تبعات گسترش شهرنشینی چیست؟
برای پاسخ به این سؤال، ابتدا باید به آمارهای جهانی رجوع کرد. بر اساس پیشبینیهای سازمان ملل متحد، جمعیت کره زمین در سال 2050 به حدود 9 میلیارد نفر میرسد که از این میزان جمعیت، بیش از 70 درصد آن در نواحی شهری زندگی خواهند کرد. از بین این نواحی شهری، تنها تعداد اندکی از آنها پیشران اصلیِ رشد اقتصاد جهانی را دست دارند، بهطوریکه امروز حدود ششصد شهر که کمتر از یک پنجم جمعیت جهان را تشکیل میدهند، 60 درصد از تولید خالص داخلی در جهان را تولید میکنند. به لحاظ سیاسی، شهرهای در رتبههای بالای جهانی، کانون تمرکز دانش، خلاقیت و نوآوری، قدرت سیاسی، اثرات فرهنگی- نمادین و مالی و زیرساختی به شمار میروند که باهم، نیروی محرکه اصلیِ حیات و سرزندگی ملی و بینالمللی را تغذیه میکنند. بر اساس یافتههای بهدستآمده از سوی شبکه تحقیقی جهانیشدن و شهرهای جهان آینده ژئوپلیتیکیِ ما، توسط حدود 20 مرکز اصلی در شبکه شهری جهانیِ راهبردی تعیین میشود. تغییرات جهانی در محیطزیست نیز، پدیدهای اساساً «شهری» است. باوجودآنکه شهرها دو درصد از سطح کره زمین را اشغال کردهاند اما بین 60 تا 80 درصد از مصرف انرژی جهانی و بیش از 75 درصد از آلودگی جهان را تولید میکنند و این فرایند همچنان در حال افزایش است. این قبیل آمارها معرف مرکزیت و جایگاه مهم شهرها در زندگی امروز و آیندۀ بشر است.
چنین «شهری شدنِ» فزاینده و سرسام آوری، قبل از هر چیز به معنای تشدید «فضایی شدنِ» حیات بشری و نقش تعیین کننده آن بر سرنوشت اوست. شهرها بهعنوان «موجودیتهای فضایی» در حال تبدیل به انباشتهای متراکم و بی سابقهای هستند که همه ترسها و وحشتها، امیدها و ناامیدیها، دغدغهها و نگرانیها، شکست و پیروزیها، چالشها و راهحلها و آمال و آرزوهای بشر را در پیچشهای خود فرومیبرد و در کلیتی واحد و جهانی به هم گره میزند و تا زمانی که فرایندهای منجر به چنین الگویی از شهرنشینی تداوم داشته باشد، جریان شهرنشینی تداوم خواهد داشت و گریزی هم از آن نمیتوان داشت.
اسکات مؤلف کتاب در ایران تا چه حد نام شناختهشدهای است و اهمیت بنیانهای فکری و نظری او در چه بوده؟
آلن جان اسکات از پژوهشگران و جغرافیدانان برجسته جهانی است که برای بسیاری از محققان مطالعات شهرشناسی شناختهشده است و در کشور ما هم جایگاه خاصی در بین دانشگاهیان دارد. اهمیت بحثها و بنیانهای فکری اسکات از دو جهت برای شهرشناسان قابل اهمیت است. اول اینکه بحثهای نظری او بر مطالعات طولانی و پژوهشهای مختلف در کشورهای مختلف اتکا دارد و همین بر قوت اندیشههای میافزاید، و دوم اینکه وی با تلفیق مباحث شهرنشینی با مباحث جامعهشناسی و بنیانهای نظری اقتصاد، توانسته است در دوره بندی سرمایهداری و اثرات آن بر شهرنشینی و برعکس، نقش مهمی ایفا کند.
ضرورت ترجمه این اثر و تأثیراتش بر ژانر مطالعات شهری که طی دهه اخیر در ایران بیشتر فعالشده چیست؟
متأسفانه بسیاری از ادبیات و مبانی نظری حوزه جامعهشناسی و شهرشناسی کشور وارداتی است و از ترجمه متون محافل اکادمیک غرب نشأت میگیرد. البته علت این امر را در کتاب شهر نابرابر، آقای رنی شورت بهخوبی شرح داده است. با اذعان به اینکه جریان شهرسازی و مطالعات شهرشناسی در کشور بیش از نیمقرن از کشورهای غربی فاصله دارد و بسیاری از جریانهای شهرنشینی از تحولات تکنولوژیکی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی غرب نشأت میگیرد، بنابراین فهم بنیانهای نظری قبل از وقوع آن در کشور، میتواند باعث آگاهی یافتن جامعه دانشگاهی نسبت به تحولات آینده و برنامهریزی برای آن باشد.
اسکات در این کتاب به نسبت بین شهرنشینی و سرمایهداری میپردازد. سرمایهداری کنونی چه تأثیراتی بر شهرنشینی داشته و چه مختصاتی را به آن تحمیل کرده؟
به جرات میتوان گفت که شهرنشینی کنونی جهانی، تابع بیقیدوشرط سرمایهداری است. این موضوع در بسیاری از منابع توسط جامعه شناسان و شهرشناسان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. اگر شهرنشینی در جهان را به دو دوره قبل از سرمایهداری در قرن هجدهم و بعد از آن تقسیم کنیم، تفاوتها بیشتر خود را نشان میدهد. امروزه سرمایهداری در همه ابعاد زندگی بشر نفوذ کرده و تجلیگاه آن در فضاهای شهری است. شهرها بیش از هر زمان دیگر تحت تأثیر سرمایه شکل میگیرد و دانش در خدمت سرمایه به خلق فضای شهری میپردازد. البته تمام تلاش ما در منفی نشان دادن سرمایهداری در شکلدهی به عرصه زیست بشر نیست، چراکه با ورود توسعه بود که بسیاری از مسائلی که در طول قرنها مانع رشد بشر بود، بهبود یافت. در خصوص ابعاد و مختصات شهرنشینی در بندهای فوق توضیحات داده شد. اما اگر بخواهیم آینده شهرنشینی را تخمین بزنیم، آینده زیست بشر در شهرها خواهد بود و اصولاً فضاهای غیرشهری نخواهیم داشت. این به این معناست که تمایزات شهری-روستایی از بین خواهد رفت و ساکنان نواحی کوچک نیز اساساً الگوهای زیست شهری را تجربه خواهند کرد.
در فصل سوم کتاب اسکات به سرمایهداری شناختی فرهنگی اشاره میکند که اصطلاح جدیدی است لطفاً درباره این گزاره و تأثیراتش بر شهرنشینی از دیدگاه اسکات بگویید.
در این کتاب موجهای مختلف سرمایهداری شرح داده شده. اسکات دوره یا موج اول شهرنشینی را به دوره سرمایهداری مبتنی بر تولیدات صنعتی/کارخانهای نسبت میدهد که میتوان آن را "سرمایهداری مبتنی بر تولید" نامگذاری کرد که تا سالهای نخست 1900 میلادی ادامه داشت و بسیاری از شهرها تحت تأثیر گسترش صنعت در شهرها و مهاجرت از نواحی پیرامون به شهرهای اصلی توسعه و گسترش یافتند. موج دوم سرمایهداری مبتنی بر مصرف است که اتکای آن بر تولید انبوه و مصرف انبوه است. درواقع در این دوره شهرها تحت تأثیر مالکیت خودرو شخصی، سرمایهداری مستغلات و سیاست حومهنشینی گسترش مییابند و الگوهای شهر پرکنده، تکهتکه، گسیخته، چندهستهای و. در این دوره شکل میگیرد و تا اوایل دهه 1970 ادامه دارد. موج سوم سرمایهداری که از اوایل دهه 1970 پدیدار میشود، از نظر آلن اسکات، سرمایهداری شناختی-فرهنگی (Cognitive-Cultural) است. در این الگو، جریان سرمایهداری با شیوه دیگری وارد میشود و زیست بشر را در اختیار میگیرد. در این رویکرد، نمادها، فرهنگها، رویدادها، متخصصان، نخبگان و دانش، تولیدات فرهنگی و. جایگاه خاصی مییابد و شهر عرصه بروز و ظهور این تحولات است. برخلاف دورههای قبلی که گسترش شهر به سمت بیرون است، در این رویکرد بازگشت به درون شهرهاست و مراکز شهرها موردتوجه قرار میگیرد و اعیان سازی بافتهای قدیمی و جذب طبقه نخبگان جهت سکونت در این فضاها قوت میگیرد. به گردشگری شهری تحت لوای مفاهیم شهر خلاق و شهر فرهنگی اهمیت داده میشود.
توسعه همواره یکی از پیشرانهای اصلی شهرها و کلانشهرهاست. کتاب اسکات چه کمکی میتواند به درک بهتر توسعه و شهرنشینی بکند؟
اساساً در عصر حاضر، همهچیز نسبی است و نمیتوان در مورد هیچچیزی با قطعیت نظر داد. توسعه هم مفهومی نسبی دارد و در زمانها و مکانهای مختلف با مظاهر مختلف نمود مییابد. شهرها و کلانشهرها هم بیش از حد در پیچیدگی و نسبیت قرار دارند. هرچه مفاهیم و تئوریهای بیشتری در جهت درک این نسبیتها داشته باشیم، بهتر میتوانیم به درک پیشرانها و تحولات آن دست یابیم. کتاب اسکات یکی از منابع مهم در موشکافی این جریان است و با توجه به طرح مفهوم نو در شناخت جریانات و دورههای سرمایهداری، میتواند راهنمای خوبی برای شناخت و برنامهریزی آتی شهرها باشد.
دیدگاه شما