ترازنامه و گزارش سود و زیان چیست؟
گزارش صورت وضعیت مالی (ترازنامه) و سود و زیان دو نمونه از گزارشات اساسی در حسابداری به شمار می روند که در نرم افزار حسابداری حسابگر شرکت شایگان سیستم از مسیر گزارشات > گزارشات کلی شرکت قابل استفاده هستند. در ادامه به معرفی این دو گزارش پرداخته ایم.
صورت وضعیت مالی ( ترازنامه ) چیست؟
صورت وضعیت مالی (ترازنامه) گزارش مالی است که نشان دهنده دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام شرکت در یک تاریخ مشخص است که معمولا این تاریخ، پایان سال مالی است. به حساب هایی که در صورت وضعیت مالی (ترازنامه) نوشته و گزارش شوند، حساب صورت وضعیت مالی (ترازنامه) گفته می شود که این حساب ها در پایان سال با مانده به سال مال بعدی منتقل می شود.
با استفاده از گزارش صورت وضعیت مالی (ترازنامه) صاحبان کسب و کار می توانند میزان دارایی و بدهی های مجموعه و مقدار سرمایه گذاری صاحبان سهام را مشاهده نمایند .
در صورت وضعیت مالی (ترازنامه) استاندارد در یک سمت دارایی ها و در سمت مقابل بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه قرار دارد.
دارایی ها به دو دسته دارایی های جاری و دارایی های غیر جاری تقسیم می شوند.
دارایی های جاری شامل موجودی نقد ، سرمایه گذاری های کوتاه مدت ، حساب ها و اسناد دریافتنی تجاری ، سایر حساب ها و اسناد دریافتنی تجاری ، موجودی مواد و کالا ، سفارشات و پیش پرداختها ، دارایی های جاری نگهداری شده برای فروش است.
دارایی های غیر جاری شامل دارایی های ثابت مشهود ، دارایی های نامشهود، سرمایه گذاری های بلند مدت و سایر دارایی های است .
در سمت دیگر این گزارش بدهی های جاری شامل حسابها و اسناد پرداختنی تجاری ، سایر حسابها و اسناد تفاوت سود خالص و ناخالص تفاوت سود خالص و ناخالص پرداختنی ، سفارشات و پیش دریافت ها ، ذخیره مالیات ، سود سهام پرداختنی و تسهیلات و اعتبارات مالی دریافتنی کوتاه مدت است و بدیهی های بلند مدت شامل حساب ها و اسناد پرداختنی بلند مدت ، سایر حسابها و اسناد پرداختنی بلند مدت، تسهیلات و اعتبارات مالی دریافتنی بلند مدت و ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان می باشد . حقوق صاحبان سرمایه شامل سرمایه و اندوخته ها میباشد .
نکته قابل توجه در گزارش صورت وضعیت مالی (ترازنامه) این است که در پایان سال مالی جمع ستون دارایی ها در سمت چپ این گزارش باید برابر با جمع ستون بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه در سمت راست این گزارش باشد. چنانچه جمع دارایی ها با جمع ستون بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه برابر نباشد باید سندهای ثبت شده از نظر تراز بودن بررسی و اصلاح شوند.
گزارش صورت وضعیت مالی (ترازنامه) به خودی خود نمی تواند اطلاعات خاصی از روند مالی یک مجموعه نمایش دهد و تفسیر آن نیازمند مقایسه سال مالی جاری با سال مالی قبل برای هر سازمان است. از همین رو در گزارش ترازنامه استاندارد، دوره مالی جاری و سال مالی قبل با هم نمایش داده می شود .
در ادامه نمونه ای از گزارش صورت وضعیت مالی (ترازنامه) در نرم افزار حسابداری حسابگر شرکت شایگان سیستم قرار داده شده است.
گزارش صورت وضعیت مالی (ترازنامه)
گزارش سود و زیان چیست؟
گزارش سود و زیان یکی دیگر از گزارشات مالی است که در آن سود و زیان سازمان در یک بازه زمانی خاص قابل مشاهده است. در جدول سود و زیان گزارشی از درآمدهای خالص و ناخالص، هزینه های مستقیم و سایر هزینه های سازمان مشاهده می شوند که در نهایت سود و زیان شرکت در بازه زمانی مشخص شده محاسبه می گردد. توجه داشته باشید که حساب های ذکر شده فوق در پایان سال مالی بعد از بسته شدن با مانده صفر به سال مالی جدید انتقال می یابد.
منظور از سود دقیقا چیست؟
سود همیشه به عنوان یک مفهوم جذاب در ذهن افراد شناخته شده است. اما اینکه سود خالص چیست . چه تفاوتی با سود ناخالص دارد، موضوعی است که در این مطلب به آن می‌پردازیم.
سود خالص
مبلغی است که پس از کسر هزینههای عملیاتی، غیر عملیاتی و مالیات از مجموع درآمدها در طول یک دوره مالی عاید آن شرکت می‌گردد. در واقع آنچه پس تفاوت سود خالص و ناخالص از احتساب کل هزینههای شرکت، باقی میماند سود خالص می‌گویند. این معیار همچنین برای محاسبه‌ی سود هر سهم نیز مورد استفاده قرار میگیرد و به همین دلیل است که در اکثر مواقع به‌جای واژه‌ی سود خالص از درآمد خالص شرکت استفاده میکنند.
سود ناخالص
به مابه التفاوت درآمد و هزینههای ساخت محصول یا ارائه خدمات سود ناخالص می‌گویند.
سود ناخالص، میزان کارایی یک شرکت در استفاده از نیروی‌کار و مواد اولیه در تولید محصولات یا ارائه خدمات را ارزیابی میکند.
تفاوت سود ناخالص و سود خالص
سود خالص شامل تمامی هزینههای مربوطه اعم از هزینههای مستقیم و غیر مستقیم در طی یک دوره مالی میباشد اما سود ناخالص حاصل کسرکلیه‌ی هزینه های مستقیم از درآمد دوره مالیاتی است.
سود خالص و ناخالص علاوه بر تفاوت در مفهوم در کارکرد هم با یکدیگر متفاوت هستند.
تفاوت سود خالص و ناخالص در خصوص تصمیمات اساسی
سود ناخالص عملکرد خوش‌بینانه یک شرکت را نشان میدهد، و این سود برای اتخاذ تصمیم‌گیری‌های اساسی قابل اعتماد نیست و هر بنگاه برای ارائه تصویر واقعی از عملکرد خودش نیازمند برآورد سود خالص است.
تفاوت سود خالص و ناخالص در مانده اعتبار
در مانده اعتبارات سود ناخالص نشان‌دهنده میزان برتری فروش محصولات نهایی یک مجموعه نسبت به خرید‌های اولیه آن است و سود خالص نشان دهنده‌ی تراز اعتباری سود و زیان است به عبارت دیگر بیانگر معیاری برای سودده یا زیان‌ده بودن شرکت با احتساب مجموع درآمدها و کلیه‌ی هزینهها به‌علاوه بهره و مالیات است.
محدودیت های استفاده تفاوت سود خالص و ناخالص از سود ناخالص و اهمیت آن
سرمایهگذاران در بررسی درآمدهای شرکت‌های خصوصی اقلام هزینهها را که در ترازنامه غیراستاندارد می‌باشند را باید تشخیص داده و خودشان از بین آن‌ها مواردی را که در مجاسبه سود ناخالص به کار می‌روند تفکیک کنند چرا که صورت درآمد استانداردی که توسط موسسات خدمات مالی ارائه میشود ممکن است با مقادیر سود ناخالص تفاوت داشته باشد و این صورت‌ها سود ناخالص را به عنوان بخشی جدا نمایش می‌دهند که تنها برای شرکت‌های دولتی قابل دسترسی است.
سود ناخالص برای حسابداری شرکتها بسیار مهم است به دلیل اینکه سود ناخالص به طور مستقیم با هزینه‌ی محصول فروخته شده در ارتباط است و کارایی شرکت را نشان میدهد و برای تصمیمات موسسه بسیار حائز اهمیت است.
هدف از محاسبه سود خالص و ناخالص
هدف از محاسبه سود خالص بررسی قطعی میزان کارایی عمیاتی و نشان‌دهنده سودده بودن یا نبودن شرکت است و همچنین ارزش سرمایهگذاری و مدت پرداخت سود سهام را تعیین میکند.
محاسبه سود ناخالص به سرمایهگذاران چشم‌اندازی حدودی از عملکرد شرکت ارائه میدهد و برای بررسی و کنترل هزینههای تولید بر سود از آن استفاده میشود.
اهمیت و نکات مهم حاشیه سود
تجزیه و تحلیل حاشیهی سود مهم است چرا که میتواند به تعیین افزایش، کاهش یا توقف تولید کمک کند و همچنین افزایش سود حاصل از تولید یک واحد اضافی را نشان میدهد.
این معیار سود برای سرمایهگذاران به عنوان شاخصی از سلامت مالی، مهارت مدیریت و پتانسیل رشد استفاده میشود.
انواع مختلفی از حاشیه سود وجود دارد ( حاشیه سود خالص، حاشیه سود ناخالص، حاشیه سود عملیاتی) اما مهم‌ترین و رایج‌ترین آن، حاشیه سود خالص است که پس از حذف تمامی هزینهها محاسبه میشود.
در بررسی حاشیه سود شرکت ها و مقایسه آن‌ها با هم‌دیگر حتما به این موضوع دقت کنید که مدل کسب‌وکار ها یکسان باشد چون اگر اینطور نباشد مقایسه ما بی‌نتیجه خواهد بود.
اگر چه حاشیه سود کم بیانگر ضعف یک شرکت است اما در برخی موارد حاشیه سود میتواند دوره‌ای باشد.
تحلیلگران با بررسی حاشیه سود و بررسی صورتهای مالی در دورههای مختلف به افزایش یا کاهش میزان ارزش ذاتی سهام پی می‌برند؛ بنابراین مهم است که حاشیه سود با دقت بالایی انجام شود.
محاسبه حاشیه سود در بررسی‌های مالی کاربردهای زیادی دارد ممکن است یک شرکت در صورتهای مالی ارائه شده‌ی خود، حاشیه سود را کمتر یا بیشتر از حد معمول خود در نظر گرفته باشد. به همین خاطر علی‌رغم گزارشات موجود در سایت شرکتها، سهم بازار، نحوه بازاریابی، تیم مدیریت و …. آن شرکت را نیز رصد کنید.
حاشیه سود خالص
نسبت سود به فروش شرکت را حاشیه سود خالص می‌گویند؛ حاشیه سود به شکل درصد بیان میشود و بیانگر شرکت چه مقدار از هر یک فروش را در حساب مربوط به درآمدها نگهداری میکند.
حاشیه سود خالص یکی از پارامتر‌ها و اصلاحات مهم در تحلیل بنیادی سهام شرکتها میباشد و معمولا برای یک معامله‌گر میزان سود و ضرری که در یک معامله کوتاه مدت یا بلند مدت داشته است مهم است.
حاشیه سود ناخالص
حاشیه سود ناخالص نشان دهنده‌ی این است که تیم مدیریت یک شرکت، چطور موفق به درآمد تولیدی از هزینههای مختص همان فعالیت شده است و همچنین بیانگر مدیریت شرکت در زمینه سودسازی کارآمد است.
حاشیه سود یکی از معیارهای سودآوره که نشان‌دهنده‌ی درصد درآمدی است که بیش از هزینه کالاهای فروخته شده است.
سود ناخالص درمقابل حاشیه سود ناخالص
توجه به حاشیه سود که از طریق سود ناخالص به‌دست می‌آید بسیار مهم است، چون که مقایسه سود ناخالص فصلی یا سالیانه میتواند گمراه‌کننده باشد؛ این معیار برای مقایسه‌ی بازدهی تولیدات شرکت در طی زمان حائز اهمیت و مفید است.
کاربرد حاشیه سود خالص و ناخالص در بورس
کاربرد حاشیه سود در بورس به نوع تحلیل بستگی دارد، و لازم به ذکر است که کاربرد حاشیه سود بیشتر برای تحلیلگران بنیادی مهم است چرا که از حاشیه سود ناخالص و خالص شرکتها برای پیش‌بینی‌های خود استفاده میکنند؛ و تحلیل بنیادی نسبت به تحلیل تکنیکال سخت‌تر و دشوارتر است چرا که دقت بالاتر، حرفه‌ای تر، کاربردی‌تر و همچنین دارای خطای کمتری میباشد.
حاشیه سود یکی از پارامترهای مهم در بورس میباشد، که توانایی یک شرکت در کنترل هزینهها را به ما نشان میدهد.
یکی از سیگنال‌های بسیار مهم تشخیص سهام ارزنده در بورس محاسبه حاشیهی سود و مقایسه‌ی آن با دورههای قبل است اما صرفا تنها تکیه بر این نکته برای خرید سهام درست نیست؛ نکته مهم دیگر این است که حاشیه سود برای شرکت‌هایی که در حال ضرر هستند چندان مفید نیست چون که چنین شرکت‌هایی هیچ سودی ندارند.
سخن پایانی
و در آخر، سود خالص و سود ناخالص با این واقعیت با‌هم متمایز می‌شوند که سود ناخالص برای نشان دادن پیشرفت‌کار و با مقایسه با سود خالص قابل قضاوت و بررسی است.
برآورد سود خالص و ناخالص برای هر مجموعه‌ای حائز اهمیت است و دانستن تمایز بین سود ناخالص و سود خالص برای خوانندگان صورتهای مالی ضروری و مهم است و آشنا شدن با این اصطلاحات در نمایش سودآوری واحد بسیار کاربردی میباشد.
بررسی در خصوص حاشیه سود که نشان‌دهنده‌ی پیشرفت یا پسرفت شرکتها و افزایش یا کاهش ارزش ذاتی سهام است بسیار دقت بالایی میخواهد و باید در دورههای زمانی معینی حساب شود.
تفاوت سود خالص و ناخالص
سود وزیان چیست؟
- در حسابداري به چه نحو سود حساب ميشود؟
- سود و زيان به چند روش انجام ميشود؟
- تراز نامه سود وزيان به چه صورتي نوشته ميشود؟
- آيا سود وزيان جامع با صورت سود وزيان تفاوت دارد .
در حسابداری در انتهای دوره گردش مالی محاسبه سود وزیان براساس فعالیت های یک کسب و کارو میزان در آمد و هزینه ها بدست می آید. صورت در آمد و هزینه که به صورت سود وزیان معروف است. در معادله حسابداری به میزان درآمد، هزینه ها و همچنین سود یا زیان انتهای دوره که در طی یک بازده زمانی مشخص تعیین میکند، مجموع در آمد های یک موسسه، بیشتر از هزینه های آن بوده یا زیان آور بوده و مجموع هزینه ها، بیشتر از درآمد های آن بوده است.این اصل بر مبنای حسابداری تعهدی محاسبه میشود. در حسابداری تعهدی عملکرد یک شرکت بدون در نظر گرفتن بازده زمانی و با شناسایی رویدادهای اقتصادی رخ داده به صورت نقدی محاسبه میشود. در اصل به زبان ساده تر میشه گفت، در آمد زمانی شناسایی میشود که به وجه نقد تبدیل شود و هزینه ها هم زمانی شناسایی میشود که پرداخت شده باشد.چه برای هزینه های گذشته ویا هزینه های در پیش رو و همچنین در صورتی که شرکت یا موسسه، سود وزیان کند سود سهام پرداخت شده به سهامداران عادی به عنوان هزینه ودر آمد حاصل از صدور سهام به عنوان یک در آمد شناسایی میشود.
در حسابداری به چه نحو سود حساب میشود؟
یک اصل در حسابداری رعایت میشود. که ابتدا هر آنچه که در یک شرکت یا موسسه در آمد کسب شده حساب میشود و بعد هزینه ها کسر میشود.و در صورتی که در آمد بیشتر از هزینه ها باشد. سود حساب میشود ودر صورتی که هزینه ها بیشتر باشد زیان حساب میشود یا به عبارتی:
هزینه های دوره مالی+ درآمد دوره مالی=سود دوره مالی
و برعکس آن: درآمد های دوره مالی+هزینه های دوره مالی=زیان دوره مالی
سود و زیان به چند روش انجام میشود؟
سود ناخالص:آنچه یه شرکت یا موسسه مالی از فروش کالا یامحصول خود بدست می آورد و هزینه های مرتبط در مورد کالای فروخته شده از آن کسر نمیشود. به آن سود ناخالص گفته میشود.
سود ناخالص= هزینه های دوره مالی_میزان فروش کالا
سود عملیاتی: یک محصول همیشه با بهای تمام شده کالای فروش رفته یا هزینه های فروش روبرو است که در آن مواد اولیه، استهلاک، دستمزد مستقیم تفاوت سود خالص و ناخالص و غیر مستقیم، ماشین آلات و … حساب میشود. سود عملیاتی بعد از کسر این موارد به حساب می آید.
سود عملیات=هزینه استهلاک – هزینه های عملیاتی – سود ناخالص
سود خالص: برای اینکه بدانیم، نتایج کسب و کار یک موسسه یا شرکت سود آور بوده یا زیان بار سود خالص باید انجام شودکه به این شکل محاسبه میشود
سود خالص= مالیات- در آمدهای غیر عملیاتی+ هزینه های غیر عملیاتی-سود عملیاتی
تراز نامه سود وزیان به چه صورتی نوشته میشود؟
در حسابداری برای گرفتن گزارش مالی از تراز نامه یا بیلان استفاده میشود.که در آن وضعیت دارایی ها و بدهی ها و سرمایه را مشخص میکند. از ترازنامه به عنوان یک گزارش کلی استفاده میشود، بر طبق این معادله باید دارایی ها شرکت یا موسسه سمت راست و بدهی ها یا حساب های پرداختی و سرمایه در سمت چپ گزارش داده شود و در پایان محاسبه هر دو طرف معادله مساوی باشد. در اصل ترازنامه صورتی ، نوشته شده برای بررسی وضعیت مالی شرکت ها میباشد. حسابدار در ترازنامه باید گزارشی از منابع اقتصادی شرکت ها، و تعهدات اقتصادی را درج کرده، تراز نامه میزان دارایی هر موسسه مالی یا شرکت را در پایان فصل مالی نشان داده میشود.
آیا سود وزیان جامع با صورت سود وزیان تفاوت دارد .
هدف اصلی از محاسبه سود وزیان جامع بدست آوری، همه هزینه ها و در آمدهای یک دوره مالی میباشد.تفاوتی که در سود و زیان جامع با صورت سود وزیان، تفاوت سود خالص و ناخالص وجود دارد بر سه اصل است. که در اینجا به موارد زیر به ترتیب اشاره می شود.
یک. سود وزیان خالص دوره طبق صورت سود وزیان.( از قبیل در آمد ها و هزینه های ناشی از تجدید ارزیابی داراییهای ثابت مشهود).
دو. سایر در آمد ها و هزینه های استفاده شده جداگانه.( از قبیل اختلاف حاصل از تسعیر داراییها و بدیهای ارزی )
سه .تهدیدات سنواتی ( سود وزیان جامع شناسایی شده و در فاصله تاریخ صورتهای مالی دوره قبل و آخر دوره مالی به دست می آید).
برای آنکه صاحبان سرمایه، از گردش مالی خود تفاوت سود خالص و ناخالص در دوره مالی آگاه باشند باید همه درآمد ها و هزینه ها مشخص شود. ودر آخر مورد ارزیابی قرارگیرد. که شامل در آمد ها و هزینه های تحقق یافته و تحقق نیافته میشود، حسابدار با در نظر گرفتن آنچه که صورت سود و زیان دوره به آن داده است. از آن به عنوان اولین قلم و به صورت جداگانه در صورت سود وزیان جامع به کار می برد و بعد در آمد ها و هزینه های بد ست آمده را حساب میکند و از این طریق افزایش یا کاهش در آمدها و هزینه های صاحبان سرمایه مشخص می شود.
صورت سود و زیان
در دنیای متغییر امروز نیاز است که عملکرد مالی یک شرکت یا سازمان در یک بازه زمانی خاص اندازه گیری شود. بازه زمانی میتواند ماهیانه، فصلی، سالیانه و حتی طی چند روز باشد. به اطلاعاتی که میتوان از روی آن عملکرد مالی را سنجید، صورت سود و زیان گفته میشود. در این مقاله به اهمیت اجزا گزارش سود و زیان در حسابداری برای شرکت های مختلف خواهیم پرداخت. صورت سود و زیان جامع و صورت سود و زیان تلفیقی را نیز بررسی خواهیم کرد.
سود و زیان در حسابداری به چه معناست؟
در بخش حسابداری صورت سود و زیان از اهمیت زیادی برخوردار است. سود و زیان در یک نگاه اجمالی خلاصه‌ای از هزینهها و درآمدهای ناشی از فعالیت‌های عملیاتی، فعالیت‌های غیر عملیاتی و سود و زیان خالص را نشان میدهد تا یک گزارش از فعالیت‌های کسب و کار به دست آید تا میزان رشد و افت مالی مشخص شود.
اهمیت صورت سود و زیان
صورت سود و زیان به قدری مهم است که بارها دیده و شنیده شده است که مدیران در فواصل کوتاه آن را درخواست کردهاند زیرا به کمک سود و زیان میتوان از میزان سود آوری شرکت مطلع شد. اطلاع از جایگاه سازمان و شرکت باعث میشود که:
- میزان پیشرفت یا پسرفت نسبت به رقبا سنجیده شود.
- با توجه به صورت سود و زیان، تصمیمات درون سازمانی و برون سازمانی گرفته شود.
انواع سود
شناختن انواع سودها کمک میکند تا راحت‌تر مفاهیم سود و زیان در حسابداری درک شود که در ادامه توضیح مختصر هر یک از مفاهیم سود آمده است:
- سود ناخالص: سود ناخالص سودی است که از کسر میزان فروش کالا از هزینه تمام شده به دست می‌آید.
- سود خالص: سود خالص از کسر مالیات از درآمدهای شرکت (عملیاتی و غیر عملیاتی) به دست می‌آید.
- سود عملیاتی: سود عملیاتی از کسر درآمدهای عملیاتی از هزینهها به دست می‌آید که میزان سود شرکت قبل از کسر مالیات را نشان میدهد.
فرمول محاسبه سود و زیان در حسابداری
محاسبه سود و زیان در حسابداری از فرمول خاصی تبعیت میکند که به قرار زیر است:
- سود دوره مالی = هزینههای دوره مالی – میزان درآمدهای دوره مالی
- زیان دوره مالی = درآمدهای دوره مالی – میزان هزینههای دوره مالی
در واقع تمام درآمدها با هم جمع شده و سپس همه هزینهها از آن کسر میشود و پس از آن مالیات نیز از آن کسر میشود. اگر درآمدها بیشتر از هزینهها باشد شرکت سودآور بوده است ولی اگر هزینهها بیشتر از درآمدها باشد، شرکت زیان ده است.
تفاوت سود با درآمد
آیا درآمد و سود متفاوت هستند؟ هر دو کلمه درآمد و سود دارای جریان مثبت نقدینگی هستند و کمی به هم شبیه هستند. البته باید گفت ممکن است سود کاهش یافته باشد که به آن تعدیل سود منفی گفته میشود از این رو همیشه هم سود مثبت نیست. سود پس از کسر هزینهها حاصل میشود که با توجه به نوع هزینهای که از درآمد کسر میشود در سطح‌های مختلف قابل محاسبه است اما درآمد با افزایش قیمت‌ها بر تعداد کالاهای فروخته شده محاسبه میشود یا به عبارتی دیگر درآمد در واقع تمام درآمدی است که قبل از برداشت هزینهها به دست می‌آید.
پس میتوان گفت درآمد میزان مبلغی را که پس از فروش محصولات یا کالا دریافت میشود، میباشد. درآمد مبلغی ناخالص است که مبالغ مربوط به مواد اولیه و تولید محصول از آن کسر نشده است. اگر شرکتی دارای درآمدهای چندگانه باشد، مجموع درآمدهای به دست آمده به درآمد کل شرکت افزوده میشود.
تفاوت سود حسابداری و سود اقتصادی در چیست؟
وقتی صحبت از حسابداری و مفاهیم آن میشود، به اصطلاحات و فرمول‌های بسیاری برمی‌خوریم. اصولاً این علم پر از پیچیدگی‌هایی است که برای درک آن‌ها به این مفاهیم نیاز داریم. در این بین «سود» و انواع آن از پربحث‌ترین مفاهیم است.
سود یکی از معیارهای مالی است که به طور گسترده برای ارزیابی سلامت مالی یک شرکت مشاهده میشود. سود حسابداری و سود اقتصادی دو نوع از انواع سود هستند که در این مقاله از شرکت نرم افزاری فراپیام به معرفی آن‌ها بررسی تفات‌هایی که با هم دارند خواهیم پرداخت.
سود چیست؟
سود معیاری مالی است که به طور گسترده کنترل میشود و به طور منظم از آن برای ارزیابی سلامت شرکتها استفاده میشود. شرکتها اغلب نسخه‌های مختلف سود را در صورتهای مالی خود منتشر میکنند. برخی از این ارقام کلیه اقلام درآمد و هزینه را که در بیانیه درآمد آورده شده است، در برمی‌گیرد. برخی دیگر نیز، تفسیرهای خلاقانه‌ای است که توسط مدیریت و حسابداران آن‌ها استخراج شده است.
سود حسابداری چیست؟
سود حسابداری کل درآمد شرکت است، که طبق اصول حسابداری (GAAP) محاسبه میشود و شامل هزینههای صریح انجام امور تجاری مانند هزینههای عملیاتی، استهلاک، بهره و مالیات است. سود حسابداری میزان پول باقی‌مانده را که پس از کسر هزینههای صریح اداره تجارت نشان میدهد.
هزینههای صریح شامل نیروی کار، موجودی مورد نیاز برای تولید و مواد اولیه به همراه هزینههای حمل و نقل، تولید و تفاوت سود خالص و ناخالص فروش و بازاریابی است. سود حسابداری با سود اقتصادی متفاوت است زیرا فقط هزینههای پولی که یک شرکت پرداخت میکند و درآمد پولی که دریافت میکند را نشان میدهد.
مثالی از محاسبه سود حسابداری
سود حسابداری معمولا توسط نرم افزار حسابداری محاسبه می شود.تصور کنید کمپانی «الف» در حوزه صنعت تولید فعالیت دارد و ابزارهای تولیدی خود را به قیمت ۵ هزار تومان به فروش می‌رساند. اگر یک ماه شهریور را در نظر بگیریم که توانسته است ۲ هزار قطعه از ابزارهای خود را بفروشد، جمعاً درآمدی معادل ۱۰ میلیون تومان داشته است. این اولین عددی است که در صورت سود و زیان وارد میشود.
سپس باید هزینه تولید کالاهای فروخته شده، از درآمد کم شود تا به مبلغ درآمد ناخالص برسیم. بنابراین اگر هزینه تولید هر ابزار برابر ۱۰۰۰ تومان باشد، باید ۲ میلیون تومان از ۱۰ میلیون درآمد برداریم، که نهایتاً ما را به مبلغ ۸ میلیون تومان برای درآمد ناخالص می‌رساند.
پس از آن که سود ناخالص به دست آمد، باید کلیه هزینههای عملیاتی کسر شود تا به سود عملیاتی شرکت یا سود قبل از بهره برسیم. اگر تنها سربار شرکت، هزینهای باشد که برای پرداخت حقوق کارکنان صرف میشود و مبلغ آن ۵ میلیون تومان باشد، با کم کردن این مبلغ ۳ میلیون تومان سود عملیاتی باقی خواهد ماند.
پس از این که سود عملیاتی خود را به دست آورد، باید هزینههای غیر عملیاتی مانند استهلاک، بهره و مالیات از باقی مانده درآمد کسر شود. اگر شرکت بدهی نداشته باشد و مبلغ ۱ میلیون تومان را به عنوان هزینه استهلاک در نظر بگیریم، نهایتاً از ۳ میلیون تومان سود عملیاتی، ۲ میلیون تومان باقی خواهد ماند.
حال باید مالیات را نیز از آن کم کنیم. اگر مالیات با نرخ ۳۵ درصد محاسبه شود، مبلغ ۷۰۰ هزار تومان مالیات به مبلغ نهایی تعلق خواهد گرفت. بنابراین سود حسابداری این شرکت در مجموع ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان خواهد بود.
نکات مربوط به سود حسابداری
با توجه به مثالی که زدیم، می‌توانیم تعدادی مورد را به عنوان نکاتی در خصوص سود حسابداری بیان کنیم.
- این سود به معاملات واقعی تعلق میگیرد. بنابراین خدمت یا محصولی باید ارائه شود تا بتوانیم بر اساس قیمت تولید و فروش آن به نتیجه برسیم.
- محاسبه این سود، باید بر مبنای یک دوره زمانی باشد، بنابراین عملکرد و سلامت مالی شرکت را برای همان دوره مشخص میکند.
- در محاسبه این سود هزینه مربوط به کالا و خدمت دخیل است و باید به درستی در نظر گرفته شود.
- محاسبه سود حسابداری، فرمول مشخص ندارد. این که می‌گوییم هزینههای صریح باید از درآمد کل کسر شوند، دیدی بسیار کلی است و برای جزئیات هزینههایی که باید کسر شوند، ماهیت شرکت دخیل است، چرا که برخی هزینهها برای برخی شرکتها وجود ندارند.
- سود حسابداری ارزشی که پول در زمان محاسبه دارد را در نظر نمی‌گیرد. برای مثال ممکن است در یک دوره سودی معادل ۱ میلیون تومان به دست آید و سود خوبی محسوب شود، اما اگر در دوره مشابه سال بعد همین سود تکرار شود، به موجب تورم، ارزش قبلی خود را ندارد، اما مفهوم سود حسابداری نمی‌تواند این مورد را درک کند.
- به دلیل تورم و مسائلی که در خصوص ارزش پول وجود دارد، نیاز به تغییر قیمت‌ها وجود دارد و به این ترتیب، مبنای زمانی مفهوم خود را از دست داده است.
- سود حسابداری ریسک‌های موجود را در نظر نمی‌گیرد.
سود اقتصادی چیست؟
سود اقتصادی به اختلاف بین مبلغ درآمد حاصل از فروش با هزینه تمامی تفاوت سود خالص و ناخالص ورودی‌‌ها و هزینههای فرصت گفته میشود. در محاسبه سود اقتصادی، هزینه فرصت و هزینههای صریح از درآمد کسب شده کسر میشود. هزینه فرصت نوعی هزینه ضمنی است که توسط مدیریت تعیین میشود و براساس سناریوها و چشم اندازهای مختلف متفاوت خواهد بود.
هزینه فرصت چیست؟
از هزینههای فرصت میتوان برای تجزیه و تحلیل عمیق‌‌تر در تصمیمات تجاری، به ویژه هنگامی که گزینههای دیگری وجود دارد، استفاده کرد. شرکتها ممکن است هزینههای فرصت را هنگام در نظر گرفتن سطوح تولید، برای انواع مختلف محصولات که به صورت جمعی اما در مقادیر مختلف تولید میکنند بررسی کنند.
مثالی در مورد محاسبه سود اقتصادی
تصور کنید شما شرکتی تولیدی اداره می‌‌کنید و در آن محصولی می‌‌سازید که سالانه درآمدی معادل ۱۰۰ میلیون تومان دارد. اگر از این مقدار ۳۰ میلیون تومان هزینههای جانبی بوده باید، شما ۷۰ میلیون تومان سود حسابداری در یک دوره یک ساله کسب کرده‌‌اید.
حال تصور کنید، این موقعیت وجود داشت که شما روی شرکت دیگری که همین محصول را تولید میکند سرمایهگذاری کنید و در همان دوره یک ساله، ۵۰ میلیون تومان درآمد کسب کنید، بدون این که خودتان فعالیتی در جهت تولید انجام دهید. در چنین حالتی نمی‌‌توانید این ۵۰ میلیون تومان را به عنوان سود حسابداری در نظر بگیرید.
در نتیجه تنها ۲۰ میلیون تومان سود نهایی شما بوده است. در واقع ۵۰ میلیون تومانی که از دست دادید، هزینههایی است که برای نگهداری از خط تولید خود و ادامه فعالیت آن پرداخته‌اید. به چنین هزینهای، هزینه فرصت گفته میشود. به این ترتیب سود اقتصادی بیان میکند که شما تنها ۲۰ میلیون سود کرده‌‌اید در حالی که می‌‌توانستید بسیار بیشتر از این مبلغ به دست آورید.
درک سود اقتصادی
همان طور که در مثال هم دیدیم، سود اقتصادی در مقایسه با سود حسابداری تحلیل میشود. سود حسابداری جریان واقعی را در مقابل خروجی اندازه‌‌گیری میکند و بخشی از شفافیت مالی مورد نیاز یک شرکت است.
از طرف دیگر، سود اقتصادی در صورتهای مالی یک شرکت ثبت نمیشود و نیازی به افشای آن برای سرمایهگذاران یا مؤسسات مالی نیست. درواقع سود اقتصادی تحلیلی است که در پاسخ به سؤال «چه میشود اگر»، خود را نشان میدهد. شرکتها و افراد ممکن است تصمیم بگیرند که سود اقتصادی را در نظر بگیرند که با انتخاب‌‌هایی شامل سطح تولید یا سایر گزینههای تجاری روبه‌رو شوند.
محاسبه سود اقتصادی میتواند براساس نهاد و سناریویی که از «چه میشود اگر» می‌‌سازیم، متفاوت باشد. از سود اقتصادی برای ایجاد یک مقایسه بین درآمد واقعی و درآمدی که بالقوه می‌‌توانست به دست آید استفاده میشود. افرادی که شغل خود را به تازگی شروع کردهاند ممکن است از سود اقتصادی به عنوان نماینده‌‌ای از سالی که پیش رو دارند استفاده میکنند.
مقایسه سود حسابداری و اقتصادی
سود حسابداری و سود اقتصادی شباهت‌‌هایی با هم دارند، اما تفاوت‌‌های مشخصی بین این دو معیار وجود دارد. سود اقتصادی بیشتر یک محاسبه نظری است که بر اساس اقدامات جایگزینی انجام شده است. در مقابل، سود حسابداری آن چیزی است که واقعاً رخ داده است و نتایج قابل اندازه‌‌گیری برای دوره را محاسبه میکند.
مانند سود حسابداری، سود اقتصادی نیز هزینههای صریح را از درآمد کم میکند. جایی که تفاوت دارند این است که سود اقتصادی از هزینههای ضمنی نیز استفاده میکند، یعنی فرصت‌‌های مختلفی که یک شرکت هنگام تخصیص منابع در جای دیگر متحمل میشود.
نمونه‌‌هایی از هزینههای ضمنی عبارتند از:
- ساختمان‌‌های متعلق به شرکت
- تجهیزات و تجهیزات
- منابع خود اشتغالی
برای مثال اگر شغلی برای صاحب آن ۵۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد، که از این مقدار ۳۰ میلیون هزینههای صریح باشد، نهایتاً ۲۰ میلیون سود حسابداری میدهد. اما هزینههای حفظ و نگهداری از این خط تولید ۳۰ میلیون تومان خواهد بود که باعث ضرر دهی است، چرا که نهایتاً منفی ۱۰ میلیون سود اقتصادی خواهد داشت.
سود حسابداری کاربردهای زیادی دارد، از جمله برای اظهارنامه مالیاتی . از طرف دیگر، سود اقتصادی صرفاً برای کمک به تصمیم‌‌گیری مدیریت محاسبه میشود.
سود حسابداری و سود اقتصادی؛ محاسباتی کاربردی در علم حسابداری
شرکتها برای آن که بتوانند ارزیابی دقیقی از وضعیت عملکرد خود در دورههای مالی مختلف داشته باشند، باید از مفاهیم مختلف حسابداری استفاده کنند. در بین این مفاهیم «سود و زیان» به عنوان اصلی‌ترین و قدیمی‌‌ترین مواردی که همیشه مورد توجه صاحبان مشاغل بوده است دیده میشود.
«سود حسابداری»، همان سودی است که معمولاً وقتی از منفعت یک کار صحبت میکنیم به آن اشاره داریم، یعنی مبلغی که پس از کسر تفاوت سود خالص و ناخالص مخارج از درآمد باقی میماند.
اما گاهی ممکن است بخواهیم بدانیم، اگر به جای فعالیتی که اکنون از آن درآمد داریم، فعالیت دیگری را دنبال می‌‌کردیم، یا همین کار را به شکلی دیگر انجام می‌‌دادیم، چقدر درآمد داشتیم. برای این کار از مفهومی با نام «سود اقتصادی» استفاده میکنیم.
بسیار مهم است که تفاوت این دو سود و زمان استفاده از هر یک را به خوبی بشناسیم. سود حسابداری از موارد همیشگی است که باید در صورتهای مالی نیز ذکر شود، اما سود اقتصادی، مبلغی است که شما را در تصمیم‌‌گیری برای آینده راهنمایی میکند.
دیدگاه شما