نقش کارگزاری ها در بورس چیست؟
6 نکته که در مورد انتخاب کارگزاری ایده آل باید بدانیم.
پول زیاد است و گرگ زیادتر! بازار بورس را می‌گوییم. از یک طرف همیشه خطرناک است چون بحث ریسک و سرمایه در میان است، از طرف دیگر با تزریق پول بیشتر، میزان خطراتی مثل کلاه‌برداری هم افزایش پیدا می‌کند.
کسب علم و دانش برای سرمایه‌گذار به‌معنای قدرتمند شدن در بازار است. اگر به موضوع تسلط داشته باشید، می‌توانید با آگاهی بیشتر تصمیم بگیرید و آگاهی قدرتمندترین سلاح است! از اولیه‌ترین اقدامات برای افزایش آگاهی، آشنایی با مفاهیم پایه بازار بورس است. مثلاً کارگزاری!
چقدر درمورد کارگزاری‌ها اطلاع دارید؟!!
کارگزاری چیست؟
ساده بگوییم: کارگزار واسطه‌ای است که بین سرمایه‌گذار و بازار سرمایه قرار میگیرد! اگر می‌خواهید در بورس مشغول به خرید و فروش سهام شوید، باید اینکار را با کمک یک واسطه انجام دهید. کارگزار همان واسطه داستان بورس است!
قبلاً در مقاله راهنمای ثبت‌نام در بورس، راجع به کد بورسی صحبت کرده‌ایم. کدی که برای هر سرمایه‌گذار منحصر‌به‌فرد است و بدون آن امکان انجام معامله در بورس وجود ندارد. دریافت این کد و همچنین ثبت‌نام در سامانه سجام – که آن هم از واجبات ورود به بورس است – توسط کارگزاری‌ها انجام می‌شود.
در واقع کارگزار یک شخصیت حقوقی است که می‌توان او را نماینده گوش‌به‌فرمان سرمایه‌گذار دانست. نمایند‌ای که منتظر دریافت دستورات خرید یا فروش سهام و اجرای آنها است.
بگذارید خیال‌تان را راحت کنیم، هیچ فردی حقیقی و حقوقی‌ای نمی‌تواند به‌صورت مستقیم در بورس اوراق بهادار معامله کند و این کار حتماً و حتماً باید از طریق کارگزاری‌ها انجام شود.
ثبت‌نام در کارگزاری‌ها رایگان است، اما برای ثبت‌نام در سامانه سجام باید 10 هزار تومان ناقابل هزینه کنید.
البته خوب است بدانید موضوع کارگزاری یا همان واسطه معاملاتی در تمام دنیا وجود دارد و فقط محدود به ایران نیست. بیایید کمی از تاریخچه این مقوله برایتان بگوییم.
اولین کارگزار: هزاران سال قبل!
کارگزار در انگلیسی با لغت Broker شناخته می‌شود. گفته می‌شود اولین دفعه‌ای که از سازوکاری این‌چنینی، یعنی استفاده از واسطه برای بازارهای سرمایه استفاده شد، 2 قرن قبل از میلاد مسیح بوده است! یعنی تقریباً 2200 سال قبل! این کار در روم باستان انجام می‌شد و پس از فروپاشی این امپراطوری، ایده استفاده از کارگزار به‌عنوان واسطه هم تا سال‌ها مطرح نبود.
تا اینکه چند قرن قبل کارگزاری‌ها در کشورهای اروپایی مجدداً به وجود آمدند. انجام معامله در بورس ایران هم از آغاز فعالیت آن یعنی دهه 40 خورشیدی، فقط با کارگزار ممکن بود. در ابتدا فقط 13 کارگزار وجود داشتند که همه آنها وابسته به بانک‌های آن زمان بودند.
سپس به‌تدریج کارگزارهای خصوصی هم وارد عرصه شدند. جالب اینکه ورود کارگزارهای خصوصی، اقبال عمومی را به بازار بورس افزایش داد و سرمایه‌گذاران بیشتری دارای‌های‌شان را به بازار تزریق کردند.
خوب است بدانید تا سال 57، 3 کارگزار خصوصی بازار بورس یک سوم از کل بازار را در اختیار داشتند.
به نظرتان چرا از سیستم کارگزار و کارگزاری استفاده می‌شود؟
چرا استفاده از کارگزاری‌ها برای انجام معاملات ضروری است؟
جواب این سوال بستگی به این موضوع دارد که پرسش از جانب چه کسی مطرح شده باشد؟ مقامات مسئول یا سرمایه‌گذاران؟
بیایید تمام موضوع را بررسی کنیم.
شاید هدف اصلی مقامات از به وجود آوردن چنین سازوکاری، راحت کردن کار خودشان باشد. وقتی معاملات در بازار بورس فقط و فقط از طریق کارگزاران انجام شوند، امکان کلاه‌برداری و مشکلاتی از این دست تا میزان بسیار زیادی کاهش می‌یابد؛ چراکه تمام جابه‌جایی‌های سهم‌های مختلف (خریدوفروش آنها) ثبت می‌شوند و همه فرایندها در نهایت شفافیت صورت می‌گیرند.
حتی اگر از طرف سرمایه‌گذاران هم به موضوع نگاه کنیم، باز هم منافع زیادی وجود دارند. اگر سیستمی با نام کارگزار و کارگزاری وجود نداشت، هرکس برای خریدوفروش سهام مختلف باید شخصاً اقدام می‌کرد. فرقی نمی‌کرد که این کار به‌شکل سنتی و حضوری انجام شود یا به‌شکل تلفنی و اینترنتی از راه دور! در هر حالتی شلوغی و آشفتگی آزاردهنده بود.
احتمالاً یک سوال در حال قلقلک دادن مغزتان است و آن هم راجع به منبع درآمد کارگزاری‌ها است.
درآمد کارگزاری‌ها از کجا تامین می‌شود؟
گفتیم که ثبت‌نام در همه کارگزاری‌ها کاملاً رایگان است. پس درآمد کارگزارها از چه روشی به دست می‌آید؟ آیا محض رضای خدا به خلق‌الله خدمات می‌دهند؟!! قطعاً خیر!
کارگزارها از هر معامله‌ای که توسط آنها انجام می‌شود، درصدی را به‌عنوان کارمزد دریافت می‌کنند. این مبلغ پس از انجام معامله به‌صورت خودکار از حساب طرفین کسر می‌شود.
نکته مهم: مطابق قانون سازمان بورس اوراق بهادار کشور، معادل 0.5 درصد از ارزش فروش (نه سود معامله) به‌صورت خودکار کسر و به حساب سازمان واریز می‌شود.
همان‌طور که گفتیم، کار اصلی کارگزارها انجام معاملات سرمایه‌گذاران است، اما آیا خدمات آنها محدود به همین موضوع هستند؟
خدمات کارگزاری‌ها: متنوع و گوناگون
بله کاملاً درست متوجه شدید! چندین بار گفتیم و با اجازه‌تان باز هم می‌گوییم: انجام معاملات در بازار بورس اوراق بهادار یا هر بورس دیگری مثل بورس کالا، بورس انرژی و حتی بورس مشتقات تنها توسط کارگزاری‌ها ممکن است؛ اما هیچ‌کس کارگزار با خدمات محدود شمشیر زیر گلوی کارگزاران نگذاشته تا فقط واسطه باشند. به همین خاطر است که طیف خدمات این اشخاص حقوقی هر روز گسترده‌تر از دیروز می‌شود. در ادامه برخی از این خدمات را با هم بررسی می‌کنیم:
1- ارائه اعتبار معاملاتی
این خدمت دقیقاً شبیه خدمات ارائه وام در بانک‌ها است. کارگزاری‌ها با توجه به گردش مالی (میزان خریدوفروشی کارگزار با خدمات محدود که سرمایه‌گذار انجام میدهد) و البته قوانین و سیاست‌های مجموعه خود، مبلغی را به‌عنوان اعتبار معاملاتی در اختیار مشتریان‌شان قرار می‌دهند. آنها هم می‌توانند از این اعتبار برای انجام معاملات بهره ببرند.
2- مشاوره سرمایه‌گذاری
ورود به بازار بورس بدون داشتن دانش و مهارت کافی، کار بسیار نسنجیده و ناپسندی است. در واقع با این کار ریسک زیادی را متحمل می‌شوید و سرمایه‌تان در معرض خطر قرار میگیرد؛ اما آیا هرکسی که می‌خواهد در بازار بورس فعالیت کند باید متخصص باشد؟ لزوماً نه! حتی آن‌هایی که کاربلد نیستند هم می‌توانند با استفاده از راهنمایی‌های متخصصان سودهای خوبی از این بازار به دست آورند.
یکی دیگر از خدماتی که بیشتر کارگزاران به مشتریان‌شان ارائه می‌کنند، مشاوره سرمایه‌گذاری است. اینکه چه زمانی کدام سهم را بخرند و چه زمانی کدام سهم را بفروشند. البته ناگفته نماند که برخی از کارگزاران، این خدمات را به همه سرمایه‌گذاران ارائه نمی‌کنند. مثلاً اگر حداقل سرمایه‌گذاری 1 میلیارد تومان باشد، فرد سرمایه‌گذار می‌تواند از این خدمت استفاده کند.
3- تخفیف معاملاتی
در قسمت قبل توضیح دادیم که درآمد کارگزاری‌ها، درصدی از معاملاتی است که توسط آن کارگزاری انجام شده باشد. سقف میزانی که کارگزاری‌ها می‌توانند به‌عنوان کارمزد از مشتریان‌شان بگیرند، توسط سازمان بورس و اوراق بهادار مشخص شده است؛ اما بازار رقابتی باعث شده تا بسیاری از کارگزاران، درصدی پایین‌تر از میزان رایج و عرف به‌عنوان کارمزد ارائه کنند.
در واقع شرکت‌های کارگزاری با انجام این کار، یعنی ارائه تخفیف‌های معاملاتی، قصد تحریک و جذب مشتری را دارند.
در کنار این 3 خدمت اصلی، می‌توانیم به برخی خدمات دیگر مثل کلاس‌های آموزشی رایگان یا پولی، پشتیبانی شبانه‌روزی و … اشاره کنیم.
یک پرسش مهم دیگر! از کجا می‌توانیم به یک کارگزاری اعتماد کنیم؟!! به‌هرحال می‌خواهیم پولمان را با امید و آرزو به آنها بسپاریم! جای نگرانی نیست، نظارت دقیقی بر کارگزاری‌ها وجود دارد.
چگونگی نظارت بر کارگزاری‌ها: بیرون کشیدن مو از ماست!
گرفتن مجوزهای لازم برای تاسیس یک کارگزاری اصلاً کار راحتی نیست؛ اما خب این عالی است! وقتی مطمئن باشید پول‌تان را در دست متخصصین حرفه‌ای گذاشته‌اید که قانون هم آنها را تائید می‌کند، اعصاب‌تان هم آرام است! حالا بیایید با این سخت‌گیری‌ها بیشتر آشنا شویم.
برای اینکه یک شرکت کارگزاری بتواند فعالیت داشته باشد، باید از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوزهای لازم را کسب کند. اگر بگوییم مراحل دست‌کمی از هفت‌خوان رستم ندارند، بیراه نگفته‌ایم!
تمام مدیران و حتی کارکنان کارگزاری‌ها تحت قوانین مشخص و معینی فعالیت می‌کنند. هرکس قبل از قبول سِمَت در شرکت‌های کارگزاری، باید صلاحیت علمی، تجربی، عمومی و حتی تحصیلی خود را به متولیان قانون ثابت کند.
یکی از مهمترین سِمَت‌ها در یک شرکت کارگزاری، معامله‌گر است! این فرد همان کسی است که سفارش مشتری را دریافت می‌کند و در بازار ارائه می‌کند. تمامی افرادی که در این سِمَت فعالیت می‌کنند، ملزم به داشتن گواهی‌نامه حرفه‌ای هستند. گرفتن این گواهی‌نامه به آزمون ممکن می‌شوند.
علاوه بر معامله‌گر‌ها، باقی سِمَت‌های مهم مدیریتی و اجرایی کارگزاران هم نیازمند دریافت گواهی‌نامه حرفه‌ای هستند.
به همین خاطر است که می‌گوییم جایی برای نگرانی وجود ندارد؛ چراکه کارگزاری‌ها از فیلترهای سفت‌وسختی عبور می‌کنند.
در بخش بعد به پرسش‌هایی که راجع به انتخاب یک کارگزاری مناسب دارید، پاسخ می‌دهیم.
راهنمای انتخاب کارگزاری مناسب
حالا که می‌دانید منظور از کارگزار چیست و فهمیدید برای انجام معامله در بورس، حتماً باید از طریق یک کارگزار اقدام کنید، بیایید که می‌خواهیم چگونگی انجام این کار را برایتان تشریح کنیم.
از آنجایی که ثبت‌نام در همه کارگزاری‌ها رایگان است و میزان کارمزد هم از طرف نهادهای بالادستی تعیین می‌شود، برای انتخاب باید توجه‌مان را بر خدماتی که توسط کارگزاران ارائه می‌شود معطوف کنیم؛ اما چه خدماتی؟
1- جامعیت
برخی از کارگزاران فقط خدمات مربوط به بورس اوراق بهادار را ارائه می‌کنند؛ اما برخی دیگر از کارگزاران علاوه بر بورس اوراق بهادار در بازار بورس کالا، انرژی و مشتقات هم حضور گسترده دارند. شاید خدمات کارگزار در بازارهای بزرگ‌تر به کارتان نیاید، اما در هر صورت فعالیت همه‌جانبه، نشان از جامعیت کارگزار میدهد که یک ویژگی مثبت است.
2- دسترسی
در گذشته منظور از دسترسی، نزدیکی به موقعیت فیزیکی دفتر یا یکی از شعب شرکت بود؛ اما حالا اینترنت معنی کلمات را هم عوض کرده است. کارگزاری‌ای را انتخاب کنید که سایت و پلتفرمی قدرتمند داشته باشد. در غیر‌این‌صورت ممکن است در بسیاری از مواقع سایت از دسترس خارج شود و شما هم نتوانید خریدوفروش‌تان را سر موقع انجام دهید.
3- تخفیف و اعتبار
در بخشی که از خدمات کارگزاری‌ها گفتیم، به تخفیف و اعتبار معاملاتی هم اشاره کردیم. اگر یک کارگزاری کارمزد کمتری نسبت‌به دیگران دریافت می‌کند، می‌تواند گزینه خوبی برای استفاده باشد. اعتبار معاملاتی هم گزینه جذابی است! زمانی را تصور کنید که می‌خواهید یک سهم پرسود را بخرید، اما پول کافی ندارید، اعتبار معاملاتی نجات‌تان میدهد.
4- سیستم معاملات آنلاین (برخط)
سیستم معاملات آنلاین، جدیدترین شیوه‌ای است که از طریق آن می‌توانید اقدام به خرید و فروش سهام کنید. با کمک این سیستم می‌توانید دخالت بیشتری در فرایند خریدوفروش داشته باشید. کارگزار با بررسی برخی حداقل‌ها (مثلاً حداقل مدرک تحصلی لازم دیپلم است.) این سیستم را در اختیار مشتریانش قرار میدهد. به این ترتیب آنها می‌توانند به‌صورت مستیم و در زمان خریدوفروش معاملات مدنظرشان را انجام دهند.
اگر قصد انجام معامله به این شکل را دارید، حتماً کارگزاری‌ای را انتخاب کنید که کم‌ترین اختلال را در سیستمش داشته باشد.
5- مشاوره و تحلیل
راجع به این خدمت هم در بخش خدمات کارگزاری‌ها مفصل صحبت کردیم. حتی اگر قصد استفاده از مشاوره کارگزار را نداشته باشید، باز هم دانستن این موضوع که می‌توانید در صورت نیاز از کمک استفاده کنید لذت‌بخش است.
6- پشتیبانی و آموزش
پشتیبانی قوی و شبانه‌روزی، حداقل انتظاری است که باید از کارگزاری مدنظرتان داشته باشید. درضمن کارگزارانی که برای آموزش مشتریان‌شان برنامه دارند، گزینه‌های بهتری برای انتخاب هستند.
در کنار موضوع خدمات، یک معیار دیگر هم برای انتخاب کارگزار مناسب وجود دارد.
سازمان بورس و اوراق بهادار، هر سال گزارشی از فعالیت کارگزاران رسمی ارائه می‌کند و بر اساس عملکردشان در سال گذشته، به آنها رتبه میدهد. رتبه‌های الف، ب، ج، د!
مسلماً محدود کردن گزینه‌ها به آن‌هایی که رتبه الف را دریافت کرده‌اند، کار بسیار عقلانی‌ای است!
آشنایی با کارگزاران بورس
كارگزاران اشخاصي حقيقي يا حقوقي هستند كه نقش واسطه بين خريدار و فروشنده را در بازار بورس بازي مي‌كنند. آنها در اين نقش وظيفه يافتن خريدار براي فروشنده و فروشنده براي خريدار را بر عهده دارند. به عبارتي آنها عامل تطابق عرضه و تقاضا هستند و به دو دسته خصوصی و دولتی تقسیم می‌شوند. خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی در بازار، فقط توسط کارگزاران رسمی سازمان بورس اوراق بهادار امکان پذیر است؛ و این مسئله موجب شفافیت معاملات بازار می‌شود. چرا که به این ترتیب اطلاعات مربوط به معاملات مانند تعداد سهام، قیمت مورد معامله و تعداد خریدار و فروشنده هر روز در دسترس قرار میگیرد. کارگزاران طي تشريفات و آزمون‌هاي متعدد و خاصي انتخاب مي‌شوند و مجوز تأسیس و فعالیت خود را از سازمان بورس اوراق بهادار دریافت می‌کنند، بنابراين دركار خود صلاحيت، مهارت و دانش لازم را دارا مي‌باشند. کارگزاران به حساب مشتری خود وارد بازار می‌شوند و به وکالت از سوی وی اقدام به معامله به نفع او می‌کنند. از این رو با توجه به ماهیت کارکرد کارگزاران، این افراد باید علاوه بر دارا بودن تخصص، تجربه و هوشمندی، الزامات اخلاقی مانند صداقت و امانتداری را نیز رعایت کنند.
خدمات کارگزاري
کارگزار می تواند عملیات زیر را انجام دهد:
الف) سرمایه‌گذاري و خدمات کارگزاري
۱- خرید و فروش اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار به نمایندگی از طرف اشخاص و یا به حساب خود
۲- پذیره نویسی اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس
۳- ادارة امور سرمایه گذاري ها به نمایندگی از طرف اشخاص
۴- بازارگردانی اوراق بهادار
(بازارگردانی فعالیتی است که به هدف کاهش دامنۀ نوسانات قیمت اوراق بهادار و تامین نقد شوندگی آن با مجوز سازمان توسط کارگزار انجام می کارگزار با خدمات محدود شود.)
ب) خدمات مالی
۱- ارائه مشاوره و راهنمایی به شرکت ها به منظور نحوة عرضۀ سهام آن ها براي فروش در بورس اوراق بهادار
۲- راهنمایی شرکت ها در مورد طرق افزایش سرمایه
۳- انجام بررسی‌هاي مالی، اقتصادي، سرمایه‌گذاري، ارایۀ خدمات و نظرات مشورتی به سرمایه‌گذاران
ج) تامین مالی
اخذ تسهیلات اعتباري از بانک‌ها و اشخاص
ارایۀ هر یک از خدمات فوق، علاوه بر دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده توسط کارگزار منوط به کسب مجوز جداگانه از سازمان است. کارگزار با موافقت سازمان می تواند براي انجام فعالیت مالی به ایجاد شعبه و نمایندگی اقدام نماید.
شعبه: واحدي از کارگزاري است که از آن محل به ارایۀ خدمات به سرمایه گذاران می پردازد و در شهري واقع شده است که سازمان در آن شهر تالار دارد. تالارهاي اختصاصی کارگزار نیز شعبه تلقی می شود.
نمایندگی: واحدي از کارگزاري است که از آن محل به ارایۀ خدمات به سرمایه گذاران می پردازد و در شهري واقع شده است که سازمان در آن شهر تالار ندارد. تالارهاي اختصاصی کارگزار که در آن معامله انجام نمی‌شود و سفارش هاي دریافتی از آن شهر براي شعبه ارسال می شود، نیز نمایندگی تلقی می شود.
معيارهای انتخاب كارگزار
معمولاً سرمایه‌گذاران دائمی بورس هر کدام با کارگزار معینی کار می‌کنند. به غیر از کارگزارانی که به تازگی مجوز مشاوره و سبدگردانی دریافت نموده‌اند، سایرکارگزاران اجازه ارائه مشاوره به سرمایه‌گذاران را ندارند. لذا برای آنها تفاوتی نمی‌کند که سرمایه‌گذار چه سهمی بخرد و بفروشد، آنها تنها کارمزد خود را دریافت خواهند کرد. در نتیجه این سرمایه‌گذار است که باید با توجه به موارد خاصی که در ادامه آمده است، کارگزار خود را انتخاب کند.
۱- قابليت انجام سريع سفارش مشتري
۲- داشتن اطلاعات مربوط و كافي
۳- داشتن سيستم‌هاي داخلي مناسب
۴- حجم سرمایه سرمایه‌گذار
به عبارتی در انتخاب کارگزار باید دقت نمود که کارگزار برای چه مقدار سرمایه هایی کار می‌کند و آیا سرمایه ما در حدی است که کارگزار برای ما معامله کند. اصولاً کارگزاران به نسبت حجم سرمایه افراد آنها را در اولویت قرار می‌دهند. فرضاً کارگزاری که اکثر مشتریان آن دارای سرمایه‌های بالای ۱ میلیارد ریال باشند، برای سرمایه‌گذار با سرمایه ۱۰۰ میلیون ریال مناسب نیست.
۵- تعداد مراجعه‌کنندگان به کارگزار
به این معنی که آیا کارگزار فرصت رسیدگی به درخواستهای همه مشتریان را دارد؟ چرا که در غیر این صورت شاید به علت عدم فرصت کارگزار برای انجام درخواستهای خرید و فروش مشتریان درخواست ما به روزهای بعد موکول شود و این مسئله با توجه به ارزش زمان در معاملات بورس ممکن است موجب از دست رفتن برخی فرصت‌ها شود.
۶- نوع شخصیت خریدار در ارتباط با کارگزار(حقیقی یا حقوقی)
برخی از کارگزاری ها اکثراً دارای مشتریانی با شخصیت حقوقی می باشند که برای اشخاص حقیقی مناسب نمی‌باشد.
طبقه‌بندی شرکت‌های کارگزاری
در بازار سرمايه به طور كلي دو نوع كارگزار وجود دارد:
الف – كارگزار با خدمات محدود
کارگزار کارگزار با خدمات محدود با خدمات محدود، كارگزاري است كه صرفاً خريد و فروش را انجام مي‌دهد و كارمزد دريافت مي‌كند. كارگزار با خدمات محدود، نسبت به كارگزار با خدمات كامل، كارمزد كمتري دريافت مي‌دارد و در عوض، خدماتي كه به مشتريان ارائه مي‌دهد، كاملاً محدود است. خدمات كارگزاري با خدمات محدود مي تواند شامل قيمت‌هاي لحظه‌اي سهام، عرضه و تقاضاي بازار، کارگزار با خدمات محدود حجم معاملات روزانه و درگاهي موارد، مشاوره‌دادن به سرمايه‌گذاران در هنگام ثبت سفارش مي باشد.
ب – كارگزار با خدمات كامل:
این کارگزاری‌ها خدمات متنوع و کاملی به مشتریان خود ارائه می‌کنند، این خدمات شامل مشاوره، برنامه‌ریزی مالی، مدیریت سبد سهام و … نیز هست. كارگزار با خدمات كامل، علاوه بر خدمات خريد و فروشي كه كارگزار با خدمات محدود انجام مي دهد، خدمات ديگري نيز ارائه مي‌كند كه شامل موارد زير است :
۱- خبرنامه هاي تحليلي كه به صورت روزانه، هفتگي و ماهانه ارائه مي شوند.
۲- ارائه تحليل در مورد پرتفوي سرمايه‌گذاران و شركت‌هاي سرمايه‌گذاري، محاسبه ريسك و بازده در مورد سرمايه گذاري هر شخص حقيقي و حقوقي .
۳- ارائه شاخص هاي منتخب کارگزار با خدمات محدود روز، هفته و ماه
۴- ارائه سهام منتخب روز، هفته و ماه
۵- ارائه قيمت هاي ” بهنگام ” به همراه نرم افزار رسم نمودار
۶- ارائه نرم افزار تحليل و ارائه اطلاعات بورسي- اطلاعات بنيادي و تكنيكي
۷- ارائه خدمات خريد و فروش اينترنتي
۸- ارائه خدمات ايجاد صندوق هاي سرمايه گذاري مشاع
۹- ارائه دوره‌هاي آموزشي در زمينه تحليل بنيادي و تحليل تكنيكي هم چنين نحوه حضور در امتحانات نمايندگي series 3 و كارگزاري series 7
۱۰- ارائه خدمات مشاوره در زمينه خريد و فروش سهام و تشكيل پرتفوي
۱۱- ارائه شاخص خاص براي تشكيل پرتفوي و گزارش مربوط به آن
شرایط اعطاي مجوز و تداوم فعالیت کارگزار
– متقاضی، تقاضاي خود را کتباًً طبق نمونه‌هاي تعیین شده همراه با مدارك مورد نیاز که توسط هیئت مدیره سازمان تعیین می شود، به عنوان دبیرکل سازمان ارسال خواهد نمود.
– متقاضی باید داراي هیئت مدیره‌اي با حداقل پنج عضو باشد. اعضاي هیئت مدیره باید داراي تحصیلات کارشناسی یا بالاتر باشند. حداقل دو عضو از اعضاي هیئت مدیره باید داراي تحصیلات در رشته‌هاي مالی، حسابداري، اقتصادي؛ بازرگانی و مدیریت باشند. اعضاي هیئت مدیرة متقاضی باید داراي حداقل پنج سال سابقۀ مدیریت عمومی یا هفت سال سابقۀ کار در شرکت‌ها و موسسات مالی، سرمایه‌گذاري، اعتباري و یا مؤسسات حسابرسی و خدمات سرمایه‌گذاري باشند.
– اعضاي هیئت مدیرة کارگزار باید داراي حستن شهرت و اخلاق حرفه‌اي در رشتۀ تجربی خود باشند و پیشینۀ کیفري مؤثر نداشته باشند.
– حداقل سرمایه مورد نیاز براي دریافت مجوز کارگزاري پنج میلیارد ریال است.
– متقاضی فعالیت در استان تهران باید هم زمان حداقل دو شعبه در سایر استان‌هاي کشور دایر نماید.
– کارگزار باید براي جبران خساراتی که ممکن است از عملیات وي متوجه طرفین معامله شود، افزون بر سپردن تضمین نزد بانک مرکزي جمهوري اسلالامی ایران، نسبت به واریز سهم الشرکه خود به حساب تضمین بورس اقدام نماید.
– پس از تأیید صلاحیت و واجد شرایط بودن متقاضی و رئیس هیئت مدیره و یا مدیرعامل آن توسط بانک مرکزي، مجوز کارگزاري از طریق هیئت مدیره بورس صادر می گردد. پس از آن ثبت شرکت کارگزاري انجام میگیرد.
– کلیه کارکنان کارگزار که براي انجام داد و ستد با سیستم معاملاتی کار می‌کنند باید حداقل داراي گواهی نامۀ اصول مقدماتی کارگزاري باشند.
– کارگزار موظف است سالانه مبالغی تحت عنوان حق عضویت و حق استفاده از تسهیلات و خدمات را که توسط هیئت مدیره تعیین می شود به سازمان پرداخت نمایند.
حق عضویت: مبلغی است که بابت فعالیت کارگزاران در بورس به عنوان عضو سازمان دریافت می شود. میزان حق عضویت در سازمان هر ساله توسط هیئت مدیرة سازمان تعیین می شود.
کارگزار نمی تواند بدون کسب موافقت سازمان بورس فعالیت خود را متوقف کند.
ساختار سازمانی شرکت‌های کارگزاری
معمولاً ساختار سازمانی شرکت‌های کارگزاری مانند سایر موسسات و سازمان‌ها، متناسب با نیاز سازمان طراحی می‌شود. شکل قانونی و ماهیت حقوقی شرکت‌های کارگزاری به یکی از دو صورت؛ سهامی یا تضامنی می‌باشد. در طراحی ساختار سازمانی هر موسسه، عواملی چون موقعیت جغرافیایی و وظیفه سازمان درنظرگرفته می‌شود تا با ترکیب این عوامل اهداف اساسی و خدمات و حوزه‌های فعالیت آن پوشش داده می‌شود.
مسئولیت شرکت‌های کارگزاری
در حالت کلی این اعتقاد وجود دارد که شرکت‌های کارگزاری با دریافت کارمزد از مشتریان خود، از بدو افتتاح حساب بانکی تا تاریخ تسویه‌ي وجوه مسئول می‌باشند. در صورتیکه شرکت‌های کارگزاری در انجام مسئولیت خود کوتاهی نمایند و یا مرتکب قصور یا تخلفی شوند با مجازات‌های زیر روبرو خواهند شد.
کارگزار با خدمات محدود
اوراق بهادار
- معرفی اوراق بهادار
- فرم اوراق
- سجام و احراز هویت
- کد بورسی
ضوابط اجرایی
- ضوابط اجرایی سنجش شرایط مشتری
- کارمزد
- اعتبار
بورس کالا
- معرفی بورس کالا
- فرم‌های بورس کالا
- رینگ‌های معاملاتی
- معاملات آتی
لینک‌ها
بورس انرژی
- معرفی بورس انرژی
- فرم‌های بورس انرژی
- شماره حساب بورس انرژی
معاملات
- معاملات بورس انرژی
عرضه و پذیرش
سامانه معاملات
- پشتیبانی سامانه معاملات
- منابع آموزشی سامانه‌های معاملاتی
- راهنمای سامانه‌های معاملاتی
اطلاعات بازار
- وبلاگ تحلیل‌ها و گزارشات
- گزارش روزانه
- تحلیل بنیادی
- بولتن هفتگی
آمار و اخبار و تحلیل‌ها
درباره ما
تماس با ما
- راه‌های ارتباطی
- شماره حساب‌ها
- دعوت به همکاری
- اخبار ویژه کارگزاری
آشنایی با بورس اوراق بهادار
تاریخچه
تاریخچه بورس در دنیا
واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام “واندر بورس” اخذ شده که در اوایل قرن چهاردهم در شهر بروژ بلژیک میزیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم می‌آمدند و به دادوستد کالا، پول و اوراق بهادار می‌پرداختند. این نام بعدهابه کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاري بوده است.بورس سهام و جاافتادن آن در عملیات تجاري و اقتصادي، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است. اولین بورس معتبر دنیا، در سال 1611 در شهر آمستردام تشکیل شد و کمپانی معروف هند شرقی سهام خود را در آن بورس عرضه کرد. بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. نکتۀ قابل توجه آن است که در هنگام افزایش قابل ملاحظه معاملات سهام، کشورهاي اروپایی نظیر انگلستان، آلمان، سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم براي آن را وضع کردند تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیري شود.بورس اتریش در وین در سال 1771 افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی جهت تامین مالی جنگ می‌پرداخت. بورس اتریش در پایان قرن 19 میلادي 2500 سهم را در تابلوي خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار می‌رفت.
در لندن معامله‌گران در بورس جهت انجام معامله در قهوه‌خانه گرد هم می‌آمدند. براي نظم بخشیدن به بازار، قهوه‌خانه نیوجاناتان در سال 1698 به بورس اوراق بهادار تبدیل شد.بورس نیویورك در اواخر قرن هجدهم (1792 (تأسیس شده و با وجود رقباي دیگر، از نظر حجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا، در مقام اول قرار دارد.درآمریکا، اولین محل شناخته شده به عنوان بورس اوراق بهادار، در نیویورك و در محوطه‌ای در زیر سایه درخت نارون بزرگی در “وال استریت” بود که بعدها به قهوه‌خانه‌ای در همان نزدیکی انتقال یافت.بورس وال استریت با جمع‌آوری مبالغی به عنوان ورودیه از دلالان (کارگزاران) و گسترش عملیات، تقویت شد و به مجتمع تجاري عظیمی مبدل گردید که بعدها به نام “بورس سهام نیویورك ” به ثبت رسید. درحال حاضر تعداد کارگزاران این بورس به چند هزار شخص حقیقی و حقوقی بالغ می‌گردد. در حال حاضر در اغلب کشورهاي دنیا، بورسهای اوراق بهادار فعالیت می‌کنند.
اطلاعاتی در مورد بورس ( طریقه ثبت نام و آشنایی با کارگذاری‌ها )
خیلی از کسانی که علاقه مند به فعالیت در این بازار هستند فکر می‌کنند هر روز باید به تالار بورس بروند و در میان هیاهو و سر و صدایی که برای ما تبدیل به نمادی از بورس شده، سهام خرید و فروش کنند. در صورتی که ورود به بورس ربطی به این تالار ندارد و همه چیز به کارگزاری ها ختم می‌شود. درواقع باید این را بدانید بدون انتخاب کارگزاری نمی‌توانید وارد بورس شوید.
کارگزاری چیست؟
در گام اول بهتر است بدانید کارگزاران اشخاصی حقیقی یا حقوقی هستند که نقش واسطه بین خریدار و فروشنده را در بازار بورس بازی می‌کنند. آنها در این نقش وظیفه یافتن خریدار برای فروشنده و فروشنده برای خریدار را بر عهده دارند. به عبارتی آنها عامل تطابق عرضه و تقاضا هستند و به دو دسته خصوصی و دولتی تقسیم می‌شوند. خرید و فروش سهام شرکت های بورسی در بازار، فقط توسط کارگزاران رسمی سازمان بورس اوراق بهادار امکان‌پذیر است. به این ترتیب اطلاعات مربوط به معاملات مانند تعداد سهام، قیمت مورد معامله و تعداد خریدار و فروشنده هر روز در دسترس قرار میگیرد.
کارگزاران طی تشریفات و آزمون های متعدد و خاصی انتخاب می‌شوند و مجوز تاسیس و فعالیت خود را از سازمان بورس اوراق بهادار دریافت می‌کنند. کارگزاران به حساب مشتری خود وارد بازار می‌شوند و به وکالت از سوی او اقدام به معامله می‌کنند. بدون انتخاب یک کارگزار نمی‌توانید در بورس فعالیت کنید. هر کسی که علاقه‌مند به فعالیت در بورس است باید یک کارگزار مناسب برای خودش انتخاب کند.
کدام کارگزار مناسب من است؟
سرمایه‌گذاران دائمی و بزرگ بورس هر کدام با کارگزار معینی کار می‌کنند. به غیر از کارگزارانی که به تازگی مجوز مشاوره و سبدگردانی دریافت کرده‌اند، سایر کارگزاران اجازه ارائه مشاوره به سرمایه گذاران را دارند. اما نکته مهم این است که برای آنها تفاوتی نمی‌کند سرمایه گذار چه سهمی بخرد و بفروشد، آنها تنها کارمزد خود را دریافت خواهند کرد. در نتیجه این سرمایه‌گذار است که باید با توجه به خواسته خود از بورس کارگزار خود را انتخاب کند. قابلیت انجام سریع سفارش مشتری، داشتن اطلاعات مربوط و کافی، داشتن سیستم های داخلی مناسب، حجم سرمایه‌گذار از جمله مهم ترین معیارها برای انتخاب کارگزار است.
در انتخاب کارگزار باید دقت کرد برای چه مقدار سرمایه‌هایی کار می‌کند و آیا سرمایه ما در حدی است که کارگزار آن را جدی بگیرد. اصولا کارگزاران به نسبت حجم سرمایه افراد، آنها را در اولویت قرار می‌دهند. فرضا کارگزاری که اکثر مشتریان آن دارای سرمایه‌های بالای یک میلیارد ریال باشند، برای سرمایه‌گذار با سرمایه ۱۰۰ میلیون ریال مناسب نیست.
تعداد مراجعه کنندگان به کارگزار هم معیار مهمی است. به این معنی که آیا کارگزار فرصت رسیدگی به درخواستهای همه مشتریان را دارد؟ چرا که در غیر این صورت شاید به علت نداشتن فرصت برای انجام درخواستهای خرید و فروش مشتریان درخواست‌ها به روزهای بعد موکول شود و این مسئله با توجه به ارزش زمان در معاملات بورس ممکن است موجب از دست‌رفتن برخی فرصت‌ها شود. اشخاص حقیقی که با یک سرمایه محدود وارد بازار بورس می‌شوند بهتر است سراغ کارگزاری هایی که مشتریان حقوقی دارند، نروند.
کارگزار با خدمات محدود
کارگزار با خدمات محدود، کارگزاری است که صرفا خرید و فروش را انجام میدهد و کارمزد دریافت می‌کند. کارگزار با خدمات محدود، نسبت به کارگزار با خدمات کامل، کارمزد کمتری دریافت می‌کند و درعوض، خدماتی که به مشتریان ارائه میدهد، کاملا محدود است. خدمات کارگزاری با خدمات محدود می‌تواند شامل قیمت های لحظه ای سهام، عرضه و تقاضای بازار، حجم معاملات روزانه و در گاهی موارد، مشاوره دادن به سرمایه گذاران در هنگام ثبت سفارش باشد. برای تازه واردها انتخاب کارگزار محدود توصیه می‌شود اما بهتر است پس از زمانی فعالیت به دنبال یک کارگزار با خدمات کامل باشد.
کارگزار با خدمات کامل
کارگزاری ها با خدمات کامل خدمات متنوع و کاملی به مشتریان خود ارائه می‌کنند، این خدمات شامل مشاوره، برنامه ریزی مالی، مدیریت سبد سهام و… نیز هست. کارگزار با خدمات کامل، علاوه بر خدمات خرید و فروشی که کارگزار با خدمات محدود انجام میدهد، خدمات دیگری مانند خبرنامه‌های تحلیلی که به صورت روزانه، هفتگی و ماهانه ارائه می‌شوند، ارائه تحلیل در مورد پرتفوی سرمایه گذاران و شرکت‌های سرمایه گذاری، محاسبه ریسک و بازده در مورد سرمایه‌گذاری هر شخص حقیقی و حقوقی را ارائه می کنند. کسانی که به دنبال حضور ماندگار و کارگزار با خدمات محدود قوی در بورس هستند بهتر است سراغ این نوع کارگزاری‌ها بروند.
کارگزاری ها کجا هستند؟
تقریبا در همه شهرهای بزرگ کشور کارگزاری‌های رسمی بورس وجود دارند. شما برای اطلاع از آدرس و درجه اعتبار آنها می‌توانید به سایت اینترنتی سازمان بورس سری بزنید و در جریان جزییات فعالیت‌های آنان قرار بگیرید. اگر در شهری کارگزاری بورس وجود نداشت شعب کارگزار با خدمات محدود مخصوص بانک ملی وظیفه آنها را انجام می‌دهند.
شما نمی‌توانید به طور مستقیم اقدام به خرید سهام یک شرکت در بورس یا فرابورس کنید، برای این کار لازم است سفارش خود را به یک کارگزار بدهید تا آن کارگزار سهام مورد نظر شما را خریداری کند. معاملات در بورس اوراق بهادار تهران از طریق کارگزاران انجام می‌شود. این کارگزاران در انجام معاملات نقش نماینده خریدار یا فروشنده را ایفا می‌کنند. کارگزاران دارای مجوز کارگزاری از سازمان بورس و عضو بورس هستند. و سرمایه‌گذار می‌تواند برای معاملات اوراق بهادار کارگزار خود را با توجه به معیارهایی از قبیل انجام به موقع سفارش، داد و ستد سهام با مناسب‌ترین قیمت و نحوه ارائه خدمات جانبی انتخاب کند.
دریافت کد سهام داری
از آنجا که داد و ستد اوراق بهادار با استفاده از سیستم رایانه ای و براساس کد خریدار و فروشنده انجام می‌شود، لازم است همه خریداران و فروشندگان دارای کد سهامداری منحصر به خود باشند تا کارگزار بتواند براساس آن به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازد.
کد معاملاتی، شناسه ای هشت کاراکتری است که براساس مشخصات و اطلاعات فردی سرمایه گذار- از جمله کد ملی او- و به صورت ترکیبی از حرف و عدد تعیین می‌شود. کد معاملاتی سرمایه‌گذار منحصر به فرد است و هر سرمایه گذار یک کد معاملاتی دارد. دریافت کد معاملاتی از طریق کارگزار و با ارائه مدارک شناسایی (کپی شناسنامه و شماره ملی) و فقط برای یک بار انجام می‌شود.
خدمات جدید کارگزاران
در اساسنامه موجود شرکت های کارگزاری خدماتی تعریف شده است که در حال حاضر مسکوت مانده اند و به اجرا در نمی آیند. مثلا، طبق اساسنامه جاری شرکت های کارگزاری می توانند مدیریت سبد سهام انجام دهند و یا به تعهد پذیره نویسی سهام اقدام کنند. اینها از جمله خدمات تازه ای است که کارگزاری های بزرگ می توانند انجام دهند، کارگزاری هایی که از نظر مالکیت حتی می توانند به شکل سهامی عام فعالیت کنند و در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شوند. نکته مهم آن است که اقدامات و فعالیت های این کارگزاران با تضاد منافع همراه نباشد و در هر مورد که فعالیتی همراه نباشد و در هر مورد که فعالیت صورت می گیرد، نوع فعالیت در بطن خود فاقد تضاد منافع باشد. بدین ترتیب، این امید می رود که شرکت های کارگزاری بزرگ با ارائه طیف وسیعی از خدمات بتوانند در بازار سرمایه به رقابت بپردازند و با ارائه خدمات جدید، در عین رفع نیازهای بازار، به درآمد کارگزاری خود نیز بیفزایند. در کارگزار با خدمات محدود آیین نامه جدید کارگزاری که در دست تدوین است، طیف گسترده وظایف و خدمات جدید شرکت های کارگزاری تعریف شده است.
می توان کارگزار را مسئول کرد تا در صورت معرفی مشتری جدید به بورس، تحلیل های لازم روی ساختار مالی و قدرت سوددهی شرکت را انجام دهد و بابت خدماتی که ارائه می دهد، درآمدهایی نیز دریافت کند. به علاوه، این کارگزار می تواند تعهد پذیره نویسی نیز بنماید. معنای تعهد پذیره نویسی آن است که آنچه را که در شرایط پذیرش نوشته شده است، یعنی مثلاً این که سهامداران اصلی شرکت باید ۲۰ درصد سهام را واگذار نمایند، کارگزار معرف به اجرا درآورد. یعنی اگر بازار این آمادگی را پیدا نکرد که ۲۰ درصد سهام شرکت را خریداری کند، کارگزار تعهدکننده پذیره نویسی و یا کارگزار معرف این تعهد را انجام دهد و ۲۰ درصد سهام باقی مانده را خریداری نماید. البته، این خدمات نیز برای شرکت های کارگزاری متضمن سود خواهد بود.
وظیفه دیگری که شرکت های کارگزاری هم اکنون انجام نمی دهند، اما در اساسنامه های خود دارند، ارائه سبد سهام به مشتریان خود است. همان طور که گفته شد، یکی از مشکلات امروز بازار سرمایه کشور، آن است که شهروندان سرمایه گذار عادی با سبدهای سرمایه گذاری مناسب مواجه نیستند. شرکت های کارگزاری می توانند با رعایت موارد کارشناسی، اخذ مجوزهای لازم و پرهیز از تضاد منافع، به ارائه این نوع محصولات اقدام کنند و سبدهای سهام مناسب را طراحی و در اختیار سرمایه گذاران خرد و متوسط قرار دهند. البته، این اقدامی است که در حال حاضر نیز به طور غیررسمی توسط معدودی از کارگزاران صورت می گیرد و باید به این فعالیت ها جنبه رسمی داد. به طور مشخص، این مسئله که سهام به نام چه کسی باشد و امین سهام چه گونه باید تعیین شود، در این نوع فعالیت باید به درستی تعریف شود. بدیهی است که مدیریت سبد سهام نیز برای شرکت کارگزاری متضمن کسب سود است و فعالیتی است که می تواند در کنار سایر فعالیت ها به تبدیل فعالیت کارگزاری به امری سودآور کمک کند.
اصلاح نظام نرخ ها نیز یکی از تلاش ها برای اصلاح ساختار شرکت های کارگزاری است. به نظر می رسد که طی سال های اخیر، به رغم افزایش حجم معاملات و بالا رفتن ارزش معاملاتی، سقف های تعیین شده برای درآمد کارگزاران تا حد زیادی محدود باقی مانده است. این وضعیت، می باید به ناچار تغییر کنند و ارقام درآمدی کارگزار با واقعیت معاملات منطبق شود.
براساس مباحث یاد شده در بالا براساس طرح مصوب، هیات مدیره سازمان بورس با طبقه بندی پنج گانه کارگزاران به شرح زیر موافقت کرده و خواهان اخذ نظر شورای بورس شده است:
الف) کارگزاران با فعالیت محدود یا گسترده کارگزاری و نیز با مجوز ارائه مشاوره سرمایه گذاری در قبال اخذ حق الزحمه (با حداقل ۵ میلیارد ریال حقوق صاحبان سهام تا چهار شعبه به علاوه ۲ میلیارد ریال جهت هر شعبه پس از شعبه چهارم و حداقل ۲۰ میلیارد ریال برای بیش از ۱۱ شعبه)
ب) کارگزار معامله گر یا بازارگردان (با حقوق صاحبان سهام حداقل ۲۰ میلیارد ریال)
ج) کارگزار با وظیفه عرضه اولیه و تعهد پذیره نویسی (با حقوق صاحبان سهام حداقل ۲۰ میلیارد ریال)
د) کارگزار با وظیفه مدیریت سبد سهام (با حقوق صاحبان سهام حداقل ۱۰ میلیارد ریال)
هـ) کارگزار با خدمات جامع که وظایف بندهای الف یا ب را همراه با یک یا چند وظیفه بندهای دیگر مشترکاً انجام دهد (با حقوق صاحبان سهام حداقل ۵۰ میلیارد ریال) براساس طرح پیشنهادی، جزئیات مربوط به هر فعالیت طبق کارگزار با خدمات محدود ضوابطی خواهد بود که به تایید هیات مدیره خواهد رسید. همه شرکت های کارگزاری گروه های پنج گانه بالا مجاز به ارائه مشاوره سرمایه گذاری، براساس ضوابط مصوب آن فعالیت هستند.
همه مجوزهای کارگزاری به شکل استاندارد بند الف صادر می شود و برای توسعه فعالیت، شرکت های کارگزاری می باید از هیات مدیره مجوز دریافت کنند. برای اخذ مجوز توسعه فعالیت، غیر از تامین حداقل سرمایه لازم، شرکت کارگزاری می باید نسبت به تامین نیروی انسانی مورد نیاز، طراحی دپارتمان های مربوطه و خرید نرم افزارهای کامپیوتری لازم اقدام کند. جزئیات امر در متن ضوابط مربوط به هر فعالیت خواهد آمد.
گفتنی است تا شکل گیری شرکت های کارگزاری ۵ گانه این بند، انجام فعالیت ها طبق روال سابق ادامه خواهد یافت. همچنین، انجام فعالیت های عرضه اولیه، تعهدپذیره نویسی و بازارگردانی به طور گروهی (مشترک یا سندیکایی) امکان پذیر است. علاوه بر این، هیات مدیره بورس با صدور جمعاً ۱۰۰ مجوز جدید براساس معیارهای تعیین شده شورای بورس موافقت کرد. هدف از توسعه شبکه کارگزاری، اعطای سطح دسترسی به عامه سرمایه گذاران در کشور، فراتر از تهران و شهرهای بزرگ، است. همه شرکت های کارگزاری جدید که در تهران به ثبت برسند، باید همزمان ۴ شعبه در سایر مناطق کشور فعال نمایند. نماد فعالیت این کارگزاری ها در پنج مرکز همزمان مفتوح خواهد شد. شرکت های کارگزاری که در سایر شهرها به ثبت برسند، از این قاعده مستثنی هستند.
دیدگاه شما